خبرگزاری فارس- مریم عباسی: حمل و نقل ریلی می‌تواند به عنوان وسیله‌ای ارزان، ایمن و با استهلاک پایین در حمل و نقل و توسعه اقتصادی، مورد توجه فراوان قرار گیرد. راه آهن تبریز ـ میانه به عنوان حلقه مفقوده اتصال راه‌آهن سراسری به راه‌آهن شمال‌غرب باعث پیوستگی بیشتر شبکه ریلی کشور خواهد شد و بر اساس نظر آگاهان صنعت حمل و نقل کشور، در صورت بهره‌برداری از این پروژه، درصد استفاده از خط آهن در انتقال کالا، ترانزیت و انتقال مسافر در سطح کشور که در زمان حاضر فقط دو درصد ارزیابی شده، حداقل به ۲۰ درصد خواهد رسید.
راه‌آهن میانه - بستان‌آباد - تبریز ۲۰۳ کیلومتر طول دارد و از ایستگاه موجود میانه آغاز می‌شود و با گذر از مسیری نسبتا کوهستانی از شهرهای ترکمن‌چای، بستان‌آباد و باسمنج عبور کرده و به ایستگاه خاوران می‌رسد و در نهایت به ایستگاه راه‌آهن موجود تبریز متصل خواهد شد.
میان‌‌بری که در پروژه راه‌آهن تبریز-میانه ایجاد شده، نزدیک به ۱۳۰ کیلومتر از مسیر تبریز- تهران کمتر کرده و زمان سفر از تبریز به تهران را نیز حدود ۴ تا ۵ ساعت کاهش می‌دهد.
مسیر ریلی جدید میانه تا بستان‌آباد به طول ۱۳۲ کیلومتر آذرماه سال ۹۹ مورد بهره‌برداری قرار گرفت و هم اکنون عملیات ریل‌گذاری در حدفاصل بستان‌آباد تا خاوران در حال انجام است.
با بهره‌برداری از پروژه راه‌آهن میانه - بستان‌آباد - تبریز، ترانزیت ریلی ایران برای نخستین بار به اروپا متصل می‌شود و اتصال آن به راه‌آهن نخجوان، ایروان، تفلیس از طریق جلفا و دیگر مرزهای آبی و خاکی به افزایش مبادلات بین‌المللی و صادرات کالا به جمهوری‌های آذربایجان، ارمنستان و ترکیه می‌انجامد.
این طرح به هر حال ۴ رئیس جمهور و ۶ دوره مجلس شورای اسلامی به خود دیده است.
راه آهن میانه تبریز ۲۰۳ کیلومتر است که عملیات اجرایی آن از سال ۱۳۷۹ آغاز شده، اما هنوز به پایان نرسیده است.
*اهمیت راه‌آهن از منظر توسعه پایدار
حمل و نقل ریلی از جمله بخش‌های زیربنایی اقتصاد است که فرآیند توسعه اقتصادی را تحت تاثیر قرارداده و اساس مبادلات بازرگانی و کلید توسعه اقتصادی و اجتماعی است.
با توجه به اثرات مخرب گازهای گلخانه‌ای و مشکلات محیطی ناشی از انتشار این آلاینده‌ها همچنین تجدیدناپذیری سوخت‌های فسیلی، کاهش استفاده از این منبع انرژی حائز اهمیت ویژه‌ای است.
در این میان راه‌آهن به عنوان یک مکانیسم بسیار کارآمد در زمینه حمل و نقل درون‌شهری و برون‌شهری در کشورهای توسعه یافته و بسیاری از کشورهای در حال توسعه شناخته و از آن استفاده می‌شود.
اصولا قطارها با توجه به عدم ایجاد آلودگی هوایی و صوتی، دوستدار محیط زیست نیز هستند که با افزایش سرعت سفر، مطلوبیت بیشتری برای مسافران داشته و خواهند داشت، از این‌رو می توان از قطارها به عنوان گزینه‌ای بسیار مناسب در توسعه پایدار نام برد.
تبیین و تشریح برتری به‌کارگیری راه‌آهن از دیدگاه توسعه پایدار آنقدر مهم است که در تسهیل هرچه بیشتر و بسط و گسترش خطوط ریلی که از معیارهای اقتصادی و زیست‌محیطی مختلفی برخوردار است، باید همواره استفاده کرد.
در جهان امروز، حمل و نقل ریلی از جمله بخش‌های زیربنایی اقتصاد است که فرآیند توسعه اقتصادی را تحت تاثیر قرار داده و اساس مبادلات بازرگانی و کلید توسعه اقتصادی و اجتماعی است.
برخی متخصصان حمل و نقل بر این باورند که بین کارآیی در بخش حمل و نقل و کارآیی عمومی اقتصاد و رشد اقتصادی، رابطه‌ای مستقیم وجود دارد و حمل و نقل را واسطه میان فعالیت‌های کشاورزی، صنعتی، بازرگانی و خدماتی در سطح ملی و بین‌المللی می‌دانند.
به اعتقاد بسیاری از اقتصاددانان بین‌المللی، مطالعات انجام شده در سطح کلان اقتصادی برخی کشورها نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری در حمل و نقل ریلی موجب افزایش رشد اقتصادی این کشورها شده و با افزودن بر بازدهی اجتماعی در سرمایه‌گذاری‌های خصوصی موجبات سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های حمل و نقل را فراهم آورده است.
صنعت حمل و نقل ریلی در ایران نیز طی دوران مختلف، با فراز و فرودهایی همراه بوده و هدف اصلی آن، تلاش برای رسیدن به جایگاهی مطلوب و فردایی بهتر است و با توجه به موقعیت سوق‌الجیشی کشور در منطقه، ایجاد سیستم حمل و نقل ریلی کارآمد در توسعه اقتصادی اجتماعی، جایگاه و نقش ویژه‌ای دارد.
اتصال کشورهای آسیای میانه به اروپا
اما این پروژه اهداف فرامنطقه‌ای و بین‌المللی را نیز در عقبه خود دارد چرا که با تکمیل و ادامۀ آن شاهد اتصال این خط ریلی به مرز جلفا و راه‌آهن جمهوری آذربایجان و در ایستگاه رازی به راه‌آهن ترکیه خواهیم بود و با نگاهی به خطوط ریلی موجود در کشور و در صورت تحقق کامل این پروژه دور از ذهن نخواهد بود که این خط ریلی نقطه اتصال کشورهای آسیای میانه و حاشیه خلیج فارس به اروپا خواهد بود و این قالبیت خود به تنهایی می‌تواند نقش شگرفی را در عرصه بین المللی و مهم‌تر از آن اقتصاد خود کشور بازی کند.
ویژگی‌های فنی طرح
این خط آهن در ۱۲ قطعه طراحی شده است که ۷ قطعه ابتدایی آن به طول ۱۳۲ کیلومتر شامل مسیر میانه - بستان‌آباد با گذر از مسیری کوهستانی و شهر ترکمانچای به ایستگاه بستان‌آباد ختم می‌شود و ۵ قطعه باقیمانده در مسیر بستان‌آباد تا تبریز، با گذر از منطقه باسمنج و ایستگاه خاوران تا ایستگاه راه آهن تبریز برنامه‌ریزی شده است.
به گفته مجری طرح، این ریل به صورت ۲ خطه اجرا می‌شود و حداکثر سرعت آن برای واگن‌های باری ۱۲۰ کیلومتر و برای واگن‌های مسافربری ۱۶۰ کیلومتر در ساعت است. امکان جا به جایی ۷ میلیون تن بار و ۲ میلیون نفر مسافر را در سال دارد و فاصله بین تهران - تبریز را از ۱۳ ساعت به کمتر از ۶ ساعت کاهش می‌دهد.
راه آهنی که نماد توان داخلی است
در مسیر این پروژه ۱۱ تونل نسبتا بزرگ و ۱۰ گالری در مجموع به طول ۱۴.۳۴ کیلومتر، ۲۱ پل بزرگ و بلند به طول حدود ۸ کیلومتر و نیز افزون بر ۵۱۵ آب رو با طول حدود ۱۰ کیلومتر طراحی شده که توسط مهندسان و پیمانکاران داخلی اجرا می‌شود.
مجری طرح می‌گوید: صددرصد راه آهن میانه- تبریز با تکیه بر توان متخصصان و تولید‌کنندگان داخلی صورت گرفته است و به هیچ عنوان نیازی به واردات در کوچکترین مورد نبودیم و حتی در مواردی چندین ماه در صف انتظار استفاده از تولیدات داخلی مانده‌ایم.
علی محمد زاده خاطر نشان می‌کند: در بسیاری از موارد و ارزیابی‌های استانداردی، حتی تولیدات داخلی ۲۰ تا ۳۰ درصد نیز فراتر از استاندارد‌های تعیین شده بودند.
یک خط آهن فرامنطقه‌ای
خط آهن تبریز- میانه از جمله طرح‌های بزرگ و راهبردی آذربایجان شرقی است.
معاون وزیر راه و شهرسازی می‌گوید: با بهره‌برداری از این پروژه، درصد استفاده از خط آهن در انتقال کالا، ترانزیت و انتقال مسافر در کشور که در زمان حاضر فقط ۲ درصد ارزیابی شده، حداقل به ۲۰ درصد خواهد رسید.
خادمی تاکید می‌کند: با بهره برداری از پروژه راه آهن میانه - تبریز، ترانزیت ریلی ایران برای نخستین بار به اروپا متصل می‌شود و اتصال آن به راه‌آهن نخجوان، جمهوری آذربایجان و ارمنستان از طریق جلفا و نیز راه آهن ترکیه از طریق مرز رازی، به افزایش مبادلات بین‌المللی و صادرات کالا می‌انجامد. ضمن اینکه مسافت ریلی کشورهای آسیای میانه و حاشیه خلیج فارس به اروپا و بالعکس را نیز کاهش می‌دهد و این نشان دهنده اهمیت فرامنطقه‌ای پروژه است.
تکمیل راه‌آهن تبریز- میانه مطالبه مردمی است
استاندار آذربایجان شرقی با اشاره به اینکه تکمیل پروژه راه آهن تبریز - میانه جزو مطالبه‌های مردمی است، افزود: بلاتکیف ماندن پروژه‌های ملی در استان غیرقابل قبول است و وزارت راه و شهرسازی باید برای تخصیص اعتبار لازم و اتمام این پروژه‌ها اقدامات لازم را انجام دهد.
عابدین خرّم بر اتمام پروژه‌های ریلی استان تاکید کرد و گفت: این پروژه از جمله پروژه‌های ملی است که بعد از چندین سال از میانه به بستان‌آباد رسیده و ادامه آن تا تبریز باید هرچه سریع‌تر اجرا شده و مشمول مرور زمان نشود.
وی گفت: پروژه‌های جدید برای تکمیل محورهای ریلی استان را در سفر آتی ریاست جمهوری پیگیری می‌کنیم.
احیای مسیر ترانزیت ریلی، ۱۵۰ میلیارد دلار درآمد برای ایران خواهد داشت
عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی از عایدی ۱۵۰ میلیارد دلاری ایران از احیای مسیر ترانزیت ریلی خبر داد.
روح‌الله متفکرآزاد با اشاره به اهمیت جاده ابریشم در اقتصاد جهان اظهار کرد: بررسی تحولات اقتصادی در جهان و تغییر قطب های اقتصادی بیانگر این موضوع است که کالا در شرق تولید و در غرب مصرف می شود و همچنین تجهیزات نیز در غرب تولید و به شرق منتقل می شود که نشان از رفت و آمد کالا و تجهیزات از غرب به شرق و بالعکس دارد.
وی با بیان اینکه این موضوع ضرورت احیای جاده ابریشم برای انتقال کالا و تجهیزات را دوچندان می کند، ادامه داد: با این اوصاف موقعیت کشورمان در منطقه و در جاده ابریشم استثنائی است و می توان با فعال کردن سرمایه گذاری در بخش ریلی گام مهمی در زمینه حمل و نقل در جاده ابریشم برداشت.
این نماینده مردم تبریز، اسکو و آذرشهر در مجلس ابراز داشت: با استفاده از سیستم حمل و نقل ریلی این امکان وجود دارد که در ۱۷ روز انتقال کالا از شرق به غرب انجام شود. اگر این امکان وجود نداشته باشد باید در ۷۰ روز کل دنیا دور زده شود تا کالایی از شرق به غرب منتقل شود. احیای جاده ابریشم و ایجاد شبکه ریلی در این مسیر می تواند نقطه ثقل کشورمان برای توسعه و رشد اقتصادی در آینده نزدیک باشد.
متفکر آزاد همچنین افزود: همه این موارد نشان از اهمیت سرمایه گذاری در حوزه حمل و نقل ریلی کشور دارد که سرمایه گذاری برای کریدور شرق به غرب و شمال به جنوب ضرورتی انکار ناپذیر است.
وی با بیان اینکه طبق اعلام کارشناسان امر احیای مسیر ترانزیت ریلی ۱۵۰ میلیارد دلار عایدی در سال برای کشورمان می تواند داشته باشد، ابراز داشت: با این کریدور اقتصاد کشوری مثل آلمان ۲۰ درصد متاثر خواهد شد، پس دنیا عطش ایجاد این کریدور را دارد.
عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی سپس گفت: سرمایه گذاری بر روی این موضوع مورد پیشنهاد ما است، سال گذشته نیز در یک طرح تعاملی بین نمایندگان مجلس و معاون اول ریاست جمهوری به تفاهم ایجاد ۳۰۰۰ کیلومتر مسیر ریلی در کریدورهای دارای اولویت رسیدیم که به وزارت خانه های مربوطه ابلاغ شده و توسط بخش معدن و صنعت و بخش خصوصی عملیات اجرایی آن باید آغاز شود.
وی گفت: راه آهن کشورمان مسافرپایه طراحی شده که باید به بر اساس حمل بار طراحی شود تا سرعت عمل حمل و نقل کالا بالا رود.
افزایش سهم کشور از حملونقل بین‌المللی با راه‌آهن بستان‌آباد - تبریز/صرفه‌جویی ۱.۵ میلیارد لیتری مصرف سوخت
مجری طرح خط آهن «میانه - بستان‌آباد - تبریز» از پیش‌بینی صرفه جویی ۱.۵ میلیارد لیتری مصرف سوخت به‌طور سالانه با تکمیل راه‌آهن میانه - بستان‌آباد- تبریز خبر داد.
حمید علی‌محمدزاده درباره مزایای پروژه ریلی میانه - بستان‌آباد - تبریز اظهار کرد: این خط آهن با هدف افزایش بهره‌وری حملونقل با کاهش تعداد ۱۹ ایستگاه به ۱۰ ایستگاه راه‌اندازی شد که ۵ ساعت زمان سفر و ۱۱۴ کیلومتر طول مسیر را کاهش می‌دهد.
وی افزود: از دیگر مزایای این طرح کاهش خسارت‌های جانی و مالی در جاده دو خطه موجود میانه- تبریز است که هر سال بیش از ۱۰۰ میلیارد تومان برآورد می‌شود.
علی‌محمدزاده دیگر مزایای این پروژه را درصورت انتقال بار روی ریل، صرفه‌جویی ۱.۵ میلیارد لیتری در مصرف سوخت به طور سالانه اعلام کرد و گفت: همچنین کاهش ۵۰ میلیارد تومانی تبعات و خسارات آلاینده‌ها نیز به دنبال تکمیل این خط آهن پیش‌بینی شده است.
وی با اشاره به اینکه این پروژه جزئی از کریدور شرقی- غربی کشور و کریدور TAR بین‌المللی آسیا- اروپاست، متذکر شد: با تکمیل این پروژه سهم کشور از حمل و نقل بین‌المللی افزایش می‌یابد.
افزایش تناژ بار به ۷ میلیون تن پس از ۲۰ سال
علی‌محمدزاده خاطرنشان کرد: خط آهن «میانه - بستان‌آباد - تبریز» میزان تناژ بار را بعد از ۲۰ سال از عمر طرح، از ۲ میلیون تن به ۷ میلیون تن افزایش می‌دهد و ظرفیت جابه‌جایی مسافر نیز از یک میلیون نفر به ۲ میلیون نفر خواهد رسید.
مجری طرح خط آهن «میانه - بستان‌آباد - تبریز» از اشتغال‌زایی مستقیم ۲ هزار نفر حین اجرا و ۴۰۰ نفر در زمان بهره‌برداری خبر داد.
وی در ادامه به ویژگی‌های بی‌نظیر و منحصر به‌فرد این طرح ریلی در بخش طراحی اشاره و تصریح کرد: این خط اولین راه‌آهنی است که زیرسازی آن از ابتدا به صورت دو خطه اجرا شده همچنین امکان برقی شدن نیز برای آن فراهم شده است.
علی‌محمدزاده بیان داشت: ایستگاه‌های مشترکی در محور نزدیک کلان‌شهر تبریز با قطار شهری تبریز با نام ایستگاه خاوران، ائل‌گلی و پایانه اتوبوسرانی بزرگ تبریز جانمایی شده که با قطار درون شهری و برون شهری تبادل مسافر خواهند داشت.
وی درباره دیگر ویژگی‌های این پروژه گفت: سازه‌های مهم و بی‌نظیری هم در مسیر اجرا شده که حدود ۶ کیلومتر پل‌های دره‌ای بزرگ دارد و از جمله آن‌ها پل یک کیلومتری باسمنج با ستون‌های مرتفع ۴۰ متری و ۲۰ دهنه ۵۰ متری است.
علی‌محمدزاده افزود:حدود ۷ کیلومتر تونل و گالری در مسیر کار شده که تونل شبلی به طول حدود ۳ کیلومتر به صورت دو خطه از جمله سازه‌های مهم این مسیر است.
وی اضافه کرد: از جمله امتیازات اجرایی این طرح آن است که اصول مدیریت HSE در تمام مراحل رعایت شده و به همین دلیل تاکنون هیچ خسارت جانی و مالی قابل توجهی در مدت عملیات اجرایی اتفاق نیفتاده است.
مجری طرح خط آهن «میانه - بستان‌آباد - تبریز» درباره دیگر امتیازات این طرح متذکر شد: برای رفتارسنجی دقیق و اقدامات پیشگیرانه در روند اجرای تونل‌ها از ابزار دقیق استفاده شده و برای حصول کیفیت بالا و یکنواختی و پیوستگی المان‌ها در اجرا از قالب‌های لغزنده برقی و هیدرولیکی استفاده شده است.
علی‌محمدزاده درباره بحث پیشرانی توضیح داد: با توجه به محدودیت‌های محیطی که در دره‌های بزرگ وجود داشت، در این طرح از روش پیشرانی عرشه استفاده شده که از تکنولوژی‌های روز اجرای پل‌های بزرگ دره‌ای است.
وی اذعان داشت: در این طرح به تولید داخلی نیز توجه شده و برای اولین بار در کشور در زیر سر تیرهای پل‌های خاص ریلی در مقیاس بزرگ از بالشتک‌های الاستومری تولید داخل استفاده شده که نشانه ارزش‌گذاری به خلاقیت و دانش ایرانی است.
علی‌محمدزاده ابراز کرد: در عرشه پل‌ها نیز از ورق‌های خاص st۵۲ ۳n تولید کارخانه اکسین اهواز استفاده شده که این نوع ورق‌ها پیش از این، کشورهایی مثل اوکراین وارد می‌شد.
وی افزود: همچنین برای اولین بار در تکمیل ریل‌گذاری این محور از ریل ملی ساخت کارخانه ذوب آهن اصفهان استفاده شده است.
مجری طرح خط آهن «میانه - بستان‌آباد - تبریز» گفت: در این پروژه هم در بخش روسازی و هم در بخش زیرسازی رویکرد توجه به تولید داخل مد نظر قرار گرفته است.
علی‌محمدزاده درباره میزان پیشرفت این پروژه نیز بیان کرد: تا کنون مسیر میانه تا ایستگاه خاوران این پروژه حدود ۹۶ و نیم درصد پیشرفت فیزیکی داشته است، ۱۳۲ کیلومتر اول این مسیر از میانه تا ایستگاه بستان‌آباد در سال ۹۸ به اتمام رسید اما با توجه به اینکه باید ظرفیت خط بازدهی لازم را داشته باشد، تکمیل خط تا ایستگاه خاوران نیز ضروری بود تا در مجموع جذب بار و مسافر این خط بازدهی مناسب داشته باشد.
تکمیل راه‌آهن «میانه - بستان‌آباد - تبریز» در ۳ ماه آینده با تامین اعتبار
وی ادامه داد: مجموعا از میانه تا ایستگاه خاوران به طول ۱۷۶ کیلومتر است که حدود ۳ درصد از کار باقیمانده و برنامه‌ریزی شده بعد از تخصیص اعتبار که با سفر رئیس جمهور محترم به استان انجام خواهد شد ظرف حدود ۲ تا ۳ ماه، با تامین ۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار مورد نیاز به سرانجام برسد.
به گفته علی‌محمدزاده تاکنون برای فاز اول یعنی از میانه تا بستان‌آباد حدود ۹۰۰میلیارد تومان و از بستان‌آباد تا خاوران هم یک‌هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان از محل بودجه دولتی و اوراق خزانه تامین اعتبار و هزینه شده است که ارزش روز کل آن ۱۵ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: از سوی دیگر برای اتمام کامل طرح و اتصال به ایستگاه راه‌آهن اصلی کلان‌شهر تبریز و اروپا به منظور تامین اعتبار در حال رایزنی برای جذب سرمایه‌گذاری، فاینانس، تهاتر نفتی و ... هستیم و چند شرکت نیز اعلام آمادگی کرده اند همچنین به‌طور موازی فاینانس سند همکاری چین هم پیگیری می‌شود.
علی‌محمدزاده در خصوص میزان بدهی این پروژه گفت: برای پیمانکاران، مشاوران و بخشی از اراضی مسیر که تملک اراضی شده، حدود ۵۰۰ میلیارد تومان بدهی داریم و نشان‌گر این است که پیمانکاران و مشاوران این محور به‌خاطر تسریع در بهره‌برداری، فرا تر از تخصیص اعتبار کار کرده‌اند که جای قدردانی دارد.
افتتاح مهم‌ترین پروژه ریلی ۲ هزار میلیارد تومانی در آذربایجان‌شرقی طی چند ماه آینده
معاون وزیر راه و شهرسازی گفت: راه‌آهن میانه – تبریز حدفاصل بستان‌آباد مهم‌ترین پروژه ریلی استان آذربایجان‌شرقی طی چند ماه آینده به عنوان اولین پروژه ریلی دولت سیزدهم به بهره‌برداری خواهد رسید.
خادمی گفت: مهم‌ترین پروژه ریلی استان آذربایجان‌شرقی به نام راه‌آهن میانه – تبریز حدفاصل بستان‌آباد با پیشرفت فیزیکی ۹۵ درصدی آخرین مراحل اجرایی را طی می‌کند که نسبت به راه‌آهن فعلی یک مسیر میانبر است و در حدود ۱۱۵ کیلومتر طول مسیر را کوتاه می‌کند. طی برنامه‌ریزی‌های انجام شده در چند ماه آینده به عنوان اولین پروژه ریلی دولت سیزدهم به بهره‌برداری خواهد رسید.
معاون وزیر راه و شهرسازی در ادامه متذکر شد: برای این پروژه عظیم قریب به ۱۵۰۰ میلیارد تومان تاکنون هزینه شده است و ارزش به روز پروژه ۴۵۰۰ میلیارد تومان است. برای تکمیل عملیات در حدود ۵۰۰ میلیارد تومان در بخش روسازی و نصب سیستم‌های ارتباطی همچنین تکمیل ایستگاه خاوران در تبریز اعتبار نیاز است که امیدواریم در چند ماه آینده با تامین مالی ۵۰۰ میلیاردی این مسیر ریلی را آماده بهره‌برداری کنیم.
خادمی، ابراز امیدواری کرد در سفر هیأت دولت به استان آذربایجان‌شرقی تامین مالی این پروژه انجام شود و مراحل نهایی و اتمام پروژه صورت گیرد.
معاون وزیر راه و شهرسازی با اشاره به اهمیت این پروژه ریلی برای استان آذربایجان‌شرقی افزود: این پروژه ریلی یکی از پروژه‌های مهم وزارت راه و شهرسازی است که زیرسازی آن به صورت دوخطه از میانه به تبریز به طول ۲۰۳ کیلومتر انجام شده است و روسازی آن هم به صورت یک خطه برای بهره‌برداری سریع‌تر درحال اتمام است که امیدواریم هرچه سریع‌تر تکمیل و به بهره‌برداری برسد.
انتهای پیام/
