لوله از جمله محصولات بسیار پرمصرف در صنعت ساختمان‌سازی است. لوله‌کشی ساختمان‌ها با اهداف مختلفی صورت می‌گیرد؛ اما همه آنها دارای وظیفه‌ای یکسان بوده و مسئول انتقال سیالات و مایعات از نقطه‌ای به نقطه دیگر هستند. لوله‌ها بر اساس وظایف محوله و شرایط استفاده دارای انواع مختلفی هستند؛ که هرکدام را برای استفاده مشخصی مناسب می‌کند. اگر با هر عنوان مسئولیتی در یک پروژه ساختمان سازی دارید؛ و یا قصد بازسازی خانه شخصی خود را در ذهن می‌پرورانید؛ طبیعتا در مراحلی از کار نیاز به انتخاب و خرید لوله خواهید داشت. بنابراین آشنایی با انواع لوله‌هایی که در حوزه ساختمان به کار می‌رود؛ برای شما بسیار مفید خواهد بود. در این نوشته به بررسی انواع لوله‌ها پرداخته‌ایم. همچنین نکاتی که هنگام خرید این محصول باید به آنها توجه کنید را نیز مرور می‌کنیم. فراموش نکنید که دنیای لوله‌های صنعتی بسیار گسترده است؛ و ما در این نوشته تنها به مهم‌ترین لوله‌های به کار رفته در ساختمان سازی می‌پردازیم.
ویژگی‌های لوله
محصولات هر صنعتی دارای ویژگی‌های خاصی هستند که بر اساس اصطلاحات اختصاصی همان صنعت تعریف می‌شوند. لوله‌ها نیز از این قاعده مستثنی نیستند. این اصطلاحات را هنگام خرید لوله بارها و بارها از زبان فروشندگان خواهید شنید. بنابراین آشنایی با معنای آنها برای شما بسیار مهم است. به عبارت دیگر مجموعه ویژگی‌های لوله‌ها بر اساس همین فاکتورها یا اصطلاحات تعریف می‌شود.
ضخامت و سایز لوله اولین ویژگی مهمی است که هنگام خرید لوله باید به آن توجه کنید. منظور از ضخامت لوله، ضخامت ورق مورد استفاده در تولید آن است. این عدد معمولا بر اساس میلی‌متر اعلام می‌شود. سایز لوله نیز بر اساس سانتی‌متر مشخص شده و به قطر خارجی دهانه لوله اشاره دارد. طبیعتا لوله‌های با سایز بزرگ‌تر توانایی دبی بالاتری دارند. به زبان ساده منظور از دبی، توانایی انتقال حجم مشخصی از سیالات در یک زمان مشخص است. همچنین وقتی سایز لوله بزرگ‌تر می‌شود؛ فشار سیالات داخلی و وزن لوله بر روی بدنه آن افزایش پیدا می‌کند. بنابراین نیاز است که ضخامت لوله نیز افزایش پیدا کند. به همین دلیل معمولا لوله‌های با سایز بزرگ‌تر دارای ضخامت بیشتری هم هستند. این دو ویژگی روی قیمت خرید لوله نیز تاثیر زیادی دارند. این یعنی با تغییر سایز و ضخامت، قیمت لوله نیز تغییر می‌کند.
جنس لوله فاکتور مهم دیگری است که باید به آن توجه کنید. به‌طور کلی اغلب لوله‌های به‌کار رفته در صنعت ساختمان پلاستیکی و یا فولادی هستند. بین این دو جنس لوله، لوله‌های فولادی بسیار پرکاربردتر بوده و از نظر نوع آلیاژ به کار رفته در تولیدشان، دارای دسته‌بندی‌های متعددی هستند.
روش تولید لوله سومین نکته‌ای است که موجب شکل‌گیری ویژگی‌هایی خاص در لوله می‌شود. لوله‌ها به‌طور کلی بر اساس دو روش تولید می‌شوند. در روش اول که آن را مانیسمان یا فرم دهی می‌نامند؛ لوله‌ها از شمش‌های فولادی تولید شده و هیچ‌گونه درزی در طول خود ندارند. در واقع این لوله‌ها از ابتدا به همان فرمی که باید در می‌آیند و از خط تولید خارج می‌شوند. در روش دوم که آن را درز دار می‌نامند؛ ماده اولیه تولید لوله ورق فولادی است. این ورق را خمیده کرده تا از طول به هم رسیده و یک دایره کامل ایجاد کنند. سپس محل درز در این لوله‌ها را به کمک جوش می‌پوشانند. جای جوش در قسمت بیرونی درز این لوله‌ها در سرتاسر لوله قابل تشخیص است.
در نهایت تست شده بودن لوله آخرین ویژگی مهمی است که هنگام خرید لوله باید به آن توجه کنید. وجود اصطلاح تست شده در معرفی لوله به این معناست که این لوله‌ها پس از ساخت در شرایط آزمایشگاهی مورد سنجش قرار گرفته و از کیفیت و سلامت آنها اطمینان حاصل شده است. در مقابل اصطلاح تست شده، اصطلاح صنعتی یا همان تست نشده وجود دارد. طبیعتا اگر لوله‌ای تست شده نباشد؛ یعنی از نظر کیفیت ساخت، پس از تولید مورد بررسی و سنجش قرار نگرفته است.
انواع لوله فلزی و مهم‌ترین نکات خرید آنها
همان‌طور که گفتیم اصلی‌ترین لوله‌های به‌کار رفته در ساختمان از جنس فلز است. لوله‌های فلزی از تنوع بسیار زیادی برخوردار هستند؛ و هرکدام برای هدف مشخصی طراحی و تولید شده‌اند. در ادامه این بخش شما را با پرکاربردترین مدل‌های لوله فولادی در ساختمان سازی آشنا می‌کنیم.
لوله گالوانیزه
لوله‌های گالوانیزه به دلیل مقاومت بالا در برابر حرارت زیاد و خوردگی و زنگ زدگی، لوله‌های مناسبی برای انتقال آب در سیستم اطفاء حریق ساختمان هستند. این لوله‌ها معمولا به روش تبدیل ساخته می‌شوند. در این روش لوله‌های سیاه را طی فرایند گالوانیزاسیون تبدیل به لوله‌های گالوانیزه می‌کنند. روش جدیدتری نیز برای این کار وجود دارد. در این روش به‌جای لوله سیاه از ورق گالوانیزه استفاده می‌شود و لوله مستقیما از این ورق تولید شده و برای اتصال عرضی لوله از روش جوشکاری استفاده می‌گردد. هنگام خرید لوله گالوانیزه فراموش نکنید که لوله‌های ساخته شده به روش دوم از قیمت بالاتری برخوردار هستند. لوله گالوانیزه و سایر لوله‌های فولادی به‌طور میانگین و بر اساس کیفیت ساخت، از ۲۵ تا ۵۰ سال عمر مفید دارند.
لوله سیاه یا لوله گازی
در اغلب موارد از لوله‌های سیاه برای گاز کشی روکار داخل ساختمان استفاده می‌کنند. خرید لوله سیاه ارزان و به‌صرفه است. نکته‌ای که هنگام خرید لوله سیاه باید به آن دقت کنید؛ تست شده بودن آن است. این کار موجب افزایش ایمنی ساختمان شما خواهد شد؛ چراکه امکان نشت گاز در این لوله‌ها بسیار نادر است. در حالی که لوله‌های سیاه تست نشده فاقد این اطمینان هستند.
لوله‌های گازی یا لوله سیاه در دو نوع روکار و توکار ساخته می‌شوند. در صنعت ساختمان اغلب از لوله‌های گازی روکار استفاده می‌شود؛ و لوله‌های توکار بیشتر در صنایع سنگین مانند پتروشیمی و نفت و گاز کاربرد دارند. ماده اولیه تهیه لوله‌های روکار ورق سیاه است. ورق سیاه نیز از فولاد ساخته می‌شود.
لوله چدنی
اگرچه امروزه لوله‌های پلاستیکی نقش اصلی را در انتقال آب در ساختمان‌ها دارند و محبوب شده‌اند؛ اما هنوز هم برای برخی نقاط خاص، استفاده از لوله چدنی برای انتقال آب آشامیدنی اولویت دارد. این لوله‌ها در برابر انواع خوردگی بسیار مقاوم هستند. همچنین میانگین طول عمر آنها نزدیک به ۱۰۰ سال تخمین زده می‌شود. لوله‌های چدنی معمولا در سایزهای ۱۲ تا ۲۰ فوت و در قطرهای ۵ تا ۱۲۰ سانتی‌متر طراحی و تولید می‌شوند. این لوله‌ها هنوز هم در سیستم آب شهری بسیار پرکاربرد هستند.
لوله مسی
اگرچه بسیار کم ولی ممکن است در بخش‌هایی از ساختمان، به‌خصوص در تاسیسات گرمایشی و سرمایشی از لوله‌های مسی استفاده شود. هنگام خرید لوله مسی متوجه قیمت بسیار گران آن در مقایسه با سایر فلزات خواهید شد. این لوله‌ها مقاومت بالایی در برابر گرما داشته و به هیچ وجه زنگ نمی‌زنند. یکی از کاربردهای این لوله‌ها انتقال آب بسیار داغ و یا بخار آب است.
چند نکته پایانی برای خرید لوله
اولین قدم برای خرید لوله انجام برآوردهای اولیه است. اگر در حال ساخت یک بنای تازه هستید؛ این کار توسط مهندس طراح ساختمان انجام شده و او به‌طور کاملا دقیقی می‌تواند میزان و انواع لوله‌های مورد نیاز شما را فهرست کند. اگر در حال بازسازی یک بنای قدیمی هستید؛ اندازه‌گیری میزان لوله مورد نیاز و انواع آن را احتمالا باید خودتان انجام دهید. در این زمینه بهتر است برای انتخاب سایز و جنس لوله با یک لوله‌کش حاذق نیز مشورت کنید. بعد از تهیه لیست می‌توانید با استعلام قیمت، به دنبال یافتن بهترین تعرفه باشید. فقط فراموش نکنید که در کار خرید لوله و به‌طور کلی محصولات فولادی، پیچیدگی و جزئیات بسیاری وجود دارد؛ بنابراین به حسن شهرت و اعتبار مرکزی که از آن خرید می‌کنید نیز دقت کنید.
در پایان امیدواریم که با خواندن این نوشته نسبتا طولانی، تا حدود خوبی با لوله‌های فلزی مورد استفاده در صنعت ساختمان آشنا شده و بر اساس آن هنگام خرید لوله، انتخاب مناسبی داشته باشید.
