نهم اردیبهشت ۱۳۶۸، احسان طبری از سران حزب توده ایران، در سن ۷۳ سالگی در تهران درگذشت.
طبری هم از نظر سابقه تشکیلاتی و هم از نظر سواد تئوریک، جزو چهره‌های برجسته «مارکسیسم ایرانی» بود.
عضویت در گروه معروف ۵۳ نفر، عضویت در حزب توده از تاسیس تا انحلال، تحصیل در آکادمی مسکو و سپس تدریس در آن و تسلط به چهار زبان انگلیسی، روسی، آلمانی و فرانسه در کنار مسئولیت‌های مختلف تشکیلاتی او در حزب توده، بخشی از سوابق احسان طبریِ روحانی‌زاده است.
مجله علمی «دنیا» که ارث برجای مانده از تقی ارانی و نسل اول کمونیست‌های ایرانی بود، مدت‌ها تحت مسئولیت طبری منتشر می‌شد. در سال‌های پس از انقلاب که حزب توده در کشور فعالیت رسمی و علنی داشت، نام و آثار طبری یکی از لوازم ثابت تبلیغی حزب توده را تشکیل می‌داد.
«تاریخ ایرانی» در سالگرد درگذشت طبری، برای اولین بار سندی از آرشیو مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی منتشر می‌کند که نامه او به عبدالکریم سروش در سال ۱۳۶۲ است.
طبری و سروش دو سال قبل از آن در مناظرات ایدئولوژیک تلویزیونی روبه‌روی هم مباحثه کرده بودند و طبری در این نامه از زندان آرزو می‌کند با آن فیلسوف مذهبی منتقد مارکسیسم مشغول ترجمه کتاب شود.
متن کامل نامه طبری به سروش به این شرح است:
۶۲/۸/۱۱
به جناب آقای عبدالکریم سروش
دوست محترم، پس از درودهای صمیمانه،
این نامه را از زندان خدمتتان عرض می‌کنم
از وضع عمومی ما مسلماً آگاهید لذا از وضع خصوصی خود چند کلمه بنویسم:
بر اثر سکتهٔ مغزی اعضاء مربوط به زبان، کتابت، صدا و حافظه مصدوم است و با وجود آنکه پنج ماه از حادثه می‌گذرد، بهبود کلی نیافته است.
در این حال با آنکه اشکال در تکلم باقی است بسیار مشتاق دیدار جنابعالی هستم.
آرزو دارم در صورتی که دست دهد و از زندان خلاصی یابم در جوار شما به ترجمه کتب مشغول شوم و با آنکه امکان حرف زدن به زبان‌ها را تا حدّ زیادی از دست داده‌ام، اطلاع من از چهار زبان اروپائی (انگلیسی، فرانسه، آلمانی و روسی) تغییر نکرده است.
این نامه را به منظور آشنائی به خدمتتان نوشتم و ضمناً به اطلاعتان برسانم که نزدیکی یا حتی همسانی عقیدتی میان ما (البته از سمت من) حاصل شده یا نزدیک به حصول است.
با گرم‌ترین و صمیمی‌ترین سلام‌ها
احسان طبری
