بروز تنش سیاسی و حقوقی جدید بین آلمان و ترکیه ، موضوعی است که از سوی رسانه های مورد حمایت حزب اردوغان ، مسکوت مانده، اما رسانه های مخالف رئیس جمهور ترکیه و در راس آنها روزنامه جمهوریت، سریع تر از دیگران، جزئیات این موضوع را با افکار عمومی در میان گذاشتند. مشخص شد که پس از صدور حکم حبس ابد برای عثمان کاوالا، دستگاه دیپلماسی آلمان به تندی به این موضوع واکنش نشان داده است.
بر اساس گزارش جمهوریت، احمد باشار شن سفیر ترکیه در برلین، دیروز به وزارت امور خارجه آلمان احضار شده و مراتب اعتراض به او ابلاغ شد.
سخنگوی وزارت امور خارجه آلمان بار دیگر بر درخواست دولت آلمان برای آزادی فوری عثمان کاوالا تاکید کرده و گفته است که از دیگر کشورهای اتحادیه اروپا نیز خواسته اند تا این انتظار را به دولت ترکیه منتقل کرده و آنها نیز موضع بگیرند.
سخنگوی وزارت امور خارجه آلمان در بیانیه خود در این باره گفت: «حکم صادر شده در پرونده کاوالا، به شدت با استانداردهای حاکمیت قانون در تعهدات بین المللی ترکیه که یکی از اعضای شورای اروپا است در تضاد است.»
ترکیه و پایان دوران مرکل
آنگلا مرکل صدراعظم پیشین آلمان، سیاستمدار توانمندی بود که در دوران طولانی زمامداری اش، همواره توجه خاصی به حفظ و توسعه روابط برلین – آنکارا داشت. مرکل در مورد ترکیه، باورها و نگرش خاصی داشت و معتقد بود که اصل رابطه باید حفظ شود؛ ولو اگر برخی از مواضع تندروانه اردوغان، برای هیات حاکمه آلمان فدرال، غیرقابل تحمل باشد.
اما چرا مرکل تا به این اندازه به حفظ رابطه حساس بود؟ در پاسخ باید گفت: بیش از سه میلیون از مهاجرین آلمان که حق شهروندی این کشور را به دست آورده اند، ترکیه ای هستند. در نتیجه آنان نقش مهمی در صنایع و خدمات آلمان دارند و علاوه بر این، با توجه به اختلافات عمیق کردها و ترک ها و فعالیت های پ.ک.ک، حفظ امنیت و ثبات آلمان، در گرو تعامل مداوم بین سرویس های اطلاعاتی آلمان و ترکیه است.
علاوه بر بحث دیاسپورای ترکیه ای مقیم آلمان، مورد دیگری که برای مرکل اهمیت حیاتی داشت، تهدیدات اردوغان مبنی بر رها کردن بیش از چهارصد هزار پناهجو به سوی مرزهای اروپا بود.
مرکل معتقد بود که اگر با اردوغان به درستی رفتار نشود، گسیل داشتن صدها هزار پناهجو، بزرگترین بحران اقتصادی قرن را در اروپا رقم می زند، اما شواهد نشان می دهد که حالا و در دوران اقتدار دولت ائتلافی شولتز، او نیز همچون تیم جو بایدن آمریکایی، معتقد است که نباید با ترکیه تعارف کرد و لازم است گهگاه قدمی برداشته شود که نشان دهنده، انتقادات غرب از ترکیه و میزان شکاف موجود باشد.
گلایه های متقابل ترکیه و آلمان
آلمان به عنوان یک قدرت مهم اتحادیه اروپا و در عین حال به عنوان یک عضو ناتو، همواره انتقاداتی علیه ترکیه مطرح کرده که در راس آنها، این انتقادات قرار دارند:
1.تکروی در پرونده های منطقه ای و مسائل مرتبط با همکاری دفاعی- امنیتی ناتو.
2.همراهی بیش از حد با روسیه.
3.کم توجهی به نُرم های حقوق بشری اتحادیه اروپا و بی اعتنایی به استانداردهای موسوم به مبانی و معیارهای حقوقی دانمارک.
4.دوری از گفتمان های سیاسی و فکری اتحادیه اروپا.
اگر چه آلمان همواره تصممیات و اقدامات سیاسی اردوغان و حزب او را به چالش می کشد، اما ترکیه نیز گلایه هایی از آلمان دارد.
برخی از این گلایه ها از این قرارند:
1.تداوم همکاری تاریخی بین سرویس امنیتی آلمان و دادن میدان و فضای مانور تبلیغاتی و امکان سازماندهی اجتماعی و اقتصادی به پ.ک.ک در ایالات مهم و پرجمعیت این کشور.
2.نرمش و انعطاف در برابر سران فراری کودتای نافرجام 2016 میلادی.
3.عدم برخورد با نئونازی های ضدترک.
با وجود همه این انتقادات، آلمان، مهم ترین شریک اروپایی ترکیه است و حفظ رابطه با آلمان، برای دولت ترکیه به مثابه مراقبت از یک شاهرگ حیاتی و راهبردی است. حجم مبادلات تجاری بین ترکیه و آلمان، مبلغ کلانی در حد 42 میلیارد دلار در سال است و معامله با آلمان برای اغلب صنایع و حوزه های تجاری و صادرات و واردات، به مثابه حفظ بقا است.
بنابراین آنکارا و برلین تلاش می کنند تا با وجود بسیاری از اختلاف نظرهای مهم، اصل رابطه را حفظ کنند. با این حال، چنین به نظر می رسد که در دوران شولتز، میزان انتقادات آلمان از ترکیه بیشتر شود و این کشور اروپایی، نقش ویژه ای در هماهنگی و همراهی انتقادات اروپا از ترکیه ایفا کند.
آیا کاوالا با کاخ ریاست جمهوری تماس گرفت؟
در شرایطی که بحث و جدل برای آزادی عثمان کاوالا به یک مجادله حقوق بشری تبدیل شده و او به عنوان یک کارآفرین و تاجر ساده طرفدار تظاهرات گزی پارک استانبول قلمداد می شود، خبری منتشر شده که ابعاد تازه ای به این ماجرا داده است.
اورهان اوغورلو اوغلو تحلیل گر روزنامه ینی چاغ، در ستون تحلیلی خود نوشته است:«رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و رهبر حزب عدالت و توسعه، بارها نشان داده که اهل شخصی سازی مسائل است و کینه شتری دارد! او می تواند با خشم و عناد و کینه شخصی، کاری کند که مسیر بسیاری از مسائل داخلی و خارجی تغییر کند. در ماجرای عثمان کاوالا نیز شاهد چنین رویکردی هستیم.»
اوغورلو اوغلو در ادامه نوشته است:«در دالان های ساختمان عظیم حزب عدالت و توسعه، حرف و حدیث هایی شنیده شده که نشان می دهد پای خشم اردوغان و کینه شخصی او در میان است. گفته شده که در شب کودتای نافرجام گولنی ها در سال 2016 میلادی، عثمان کاوالا شخصاً با دفتر ریاست جمهوری مستقر در بش تپه آنکارا تماس گرفته و گفته است: به اردوغان بگویید خودش را تسلیم سربازان کند. مقاومت او بیهوده است و باید قدرت را تحویل دهد.»
در پایان باید گفت، دولت برآمده از حزب عدالت و توسعه در چند سال اخیر و در جریان پیگیری پرونده هایی همچون کشیش برونسون آمریکایی، جمال خاشقجی عربستانی و چندین موضوع دیگر، در برابر کشورهای خارجی کوتاه آمده و پیگیری روند قضائی را با منافع و مصالح سیاسی پیوند زده است. اما در مسائل داخلی ترکیه چنین مشی و رویه ای وجود ندارد و اتفاقاً پرونده عثمان کاوالا، یکی از پرونده هایی است که در جریان پیگیری قضائی آن، نوعی از لجاجت و پافشاری از جانب ترکیه و دولت اردوغان مشاهده می شود. در نتیجه بعید است در آینده ای نزدیک، شاهد تحولی جدی درباره پرونده کاوالا باشیم و به احتمال قوی، آزادی او، تابعی از تحولات سیاسی پس از انتخابات سال 2023 میلادی خواهد بود.
