به گزارش ایرنا یکی از مهمترین زیستگاه‌های بشر از گذشته تا کنون روستاها بوده و هست، چه روستانشین باشیم و چه نباشیم خواه یا ناخواه ارتباطی با این سکونتگاه‌ها در طول زندگیمان برقرار کرده‌ایم.
هر چند که روستاها در بیان و توصیف کلیشان از طبیعتی ساده و ضمیر آیینه‌وار ساکنانش برخوردارند اما این سکونتگاه‌ها نیز نیازمند رسیدن به توسعه در معنای عمومی آن هستند.
برنامه‌ریزان برای توسعه روستایی و رفع مشکلات این سکونتگاه‌ها ایده‌ها و نظرات گوناگونی را مطرح کردند که یکی از مهمترین آن‌ها طرح هادی روستایی است.
و اما طرح هادی
طرح هادی یا به عبارتی طرح جامع توسعه روستایی از جمله اقدامات مهم برای توسعه و عمران روستاها است، این طرح مصوبه‌ای برای هدایت عملیات سازندگی و آبادانی در روستاها با آگاهی از وضعیت فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی آن‌هاست.
اساس چنین طرح‌هایی در کشور از سال ۱۳۶۲ و با عنوان روان بخشی روستاها اجرا و در سالهای بعد بویژه از سال ۱۳۶۶ از سوی بنیاد مسکن با جدیت پیگیری شد.
طرح هادی روستایی و سیستان و بلوچستان
طرح هادی در سیستان و بلوچستان از همان سالهای اول آغاز این ایده پیگیری شده بود، محمد جعفری معاون عمران روستایی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا با اشاره به سابقه طرح هادی بیان کرد: بنیاد مسکن از سال ۱۳۶۲ تا ۱۳۷۸ مشترکا با جهاد کشاورزی تهیه طرح هادی روستایی را در این استان انجام داده و از سال ۷۸ به بعد بطور مستقیم و مستقل کار تهیه و اجرای این طرح را در روستاها به عهده داشته است.
چه تعداد از روستاهای سیستان و بلوچستان مشمول طرح هادی هستند؟
معاون عمران روستایی بنیاد مسکن سیستان و بلوچستان در این رابطه گفت: از مجموع سه هزار و ۴۴۲ روستای بالای ۲۰ خانوارمشمول طرح هادی در سیستان و بلوچستان از آغازین روزهای اجرای طرح تاکنون برای سه هزار و ۹۴ روستا طرح هادی روستایی تهیه شده که در این بین طرح هادی ۲۶۹ روستا مجددا بازنگری شده است.
جعفری به مرحله اجرای طرح هادی اشاره کرد و گفت: ۶۶۱ روستا از سه هزارو ۴۴۲ روستای مشمول این طرح در سیستان و بلوچستان عملیات زیرسازی، آسفالت، ساخت جوی‌آب و جدول اجرا شده است.
البته معاون عمران روستایی بنیاد مسکن سیستان و بلوچستان تاکید کرد که این اقدامات در تمام این ۶۶۱ روستا به طور ۱۰۰ درصد نبوده و بعضا در مواردی یک یا چند مورد از این گزینه‌ها (زیرسازی، آسفالت، جوی‌آب و جدول) در روستاهای مذکور اجرا شده است.
خلیل منبتی مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی سیستان و بلوچستان نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا به صورت دقیقتر به اقدامات ۲ سال گذشته اشاره کرد و گفت: طرح هادی از سال ۹۸ تاکنون در ۱۷۸ روستای جدید و نیمه تمام این استان اجرا شده و همچنین این طرح در ۱۵۵ روستا تهیه و ۱۵۲ روستای دیگر مورد بازنگری قرار گرفته است.
ضرورت اجرای طرح هادی در سیستان و بلوچستان
بافت‌های قدیمی روستاها متناسب با شرایط زندگی در روستاها در گذر زمان و در عرصه‌های مختلف با زندگی امروزی هماهنگی لازم را ندارد و حداقل لازم است اصلاحاتی در آن به وجود آید تا بتواند شرایط مناسب زندگی را با حداقل کیفیت فراهم کند.
همچنین مهاجرت از روستا به شهر به صورت ریشه‌ای قابل کنترل نیست مگر اینکه اختلاف بین شهر وروستا که حاصل توسعه ناموزون بین این ۲ مکان جمعیتی است از بین برود در این راستا در ۲ دهه‌ی گذشته تلاش قابل توجهی برای توسعه و عمران روستایی در کشور صورت گرفته تا به نوعی شدت نابرابری‌ها و فاصله توسعه‌ای بین نقاط شهری و روستایی کاهش یابد.
عمران روستایی یکی از مهمترین و اصلی‌ترین اقدامات بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در امر عمران و آبادی روستاها است.
مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی سیستان و بلوچستان اظهارداشت: عمران روستایی با هدف ایجاد زمینه توسعه و عمران در روستاها و تامین عادلانه امکانات و هدایت فیزیکی برای ارتقای شرایط زیست محیطی، بهبود چشم‌انداز آینده نقاط روستایی را در سراسر سیستان و بلوچستان فراهم می‌کند.
خلیل منبتی با اشاره به اینکه تهیه و اجرای طرح هادی در روستاهای دارای ارزش گردشگری و تاریخی زمینه‌ساز افزایش اشتغال و رونق گردشگردی در منطقه است بیان کرد: این طرح ساماندهی، اصلاح بافت موجود، میزان و مکان گسترش آتی و نحوه استفاده از زمین برای عملکردهای مختلف از قبیل مسکونی، تولیدی، تجاری، کشاورزی، تاسیسات و تجهیزات و نیازمندی‌های عمومی روستایی را حسب مورد قالب مصوبات تعیین می‌کند.
در بخش دیگری از پیگیری این ضرورت، معاون عمران روستایی بنیاد مسکن سیستان و بلوچستان گفت: براساس تهیه طرح اولیه هادی روستایی برای هر منطقه‌ای مشخص می‌شود که چه مقدار بافت مسکونی، ورزشی، فرهنگی، بهداشتی و آموزشی در آن روستا مورد نیاز است.
محمد جعفری افزود: دهیاران از طرح هادی روستایی به عنوان سند توسعه استفاده و در اجرای طرح‌های عمرانی‌شان از این طرح کمک می‌گیرند و طبق آن جانمایی اجرای هر موردی را مشخص می‌کنند.
وی خاطرنشان کرد: بااجرای طرح هادی کنترل ساخت و سازها و تخلفات غیرمجاز این حوزه را در روستاها می‌توان کنترل کرد.
معاون عمران روستایی بنیاد مسکن سیستان و بلوچستان گفت: بعد از اجرای طرح هادی و تهیه طرح آن موضوع سنددار کردن خانه‌ها نیز انجام می‌شود که در این زمینه تاکنون ۵۱ هزار و ۷۱۶ جلد سند روستایی صادر شده است.
وی ادامه داد: بعد از تهیه طرح هادی در بحث تملک و واگذاری زمین اقدام می‌شود که در این زمینه تاکنون ۲۵ هزارو ۳۹ قطعه در سیستان و بلوچستان واگذار شده و این روند ادامه دارد.
موانع پیش رو در اجرا و بعد از اجرا طرح هادی
در ابتدای گزارش به نقل از محمد جعفری معاون عمران روستایی بنیاد مسکن سیستان و بلوچستان گفته شد از مجموع سه هزار و۴۴۲ روستای بالای ۲۰ خانوار استان برای سه هزار و ۹۴ روستا طرح هادی تهیه شده و بعد از تهیه این طرح تنها در ۶۶۱ روستا اجرا شده است.
مهمترین مشکل پیش رو در اجرای طرح هادی در سیستان و بلوچستان چیست؟
معاون عمران روستایی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی سیستان و بلوچستان علت اجرا نشدن طرح هادی در سایر روستاهای مشمول طرح را کمبود اعتبارات عنوان کرد و گفت: معمولا اعتبارات سال به سال اختصاص می یابد به همین سبب نمی توان تمامی این روستاها را یکباره شروع کرد و اولویت‌بندی در این زمینه انجام می‌شود.
جعفری به بخش دیگری از مشکلات که بعد از اجرا طرح هادی روستایی به وجود می‌آید اشاره کرد و افزود: در زمینه نگهداری از زیرساخت‌های اجرا شده به واسطه طرح هادی یکسری کمبودهایی وجود دارد و در مواردی کوتاهی‌هایی مشاهده می‌شود که نیاز است تا مردم و به ویژه دهیاران همکاری لازم را داشته باشند.
توسعه روستایی
در ادبیات توسعه روستایی هدف عمده توسعه، بهبود کیفیت زندگی و رفاه روستاییان به ویژه بهبود زندگی اجتماعی اقتصادی گروه خاصی از مردم یعنی روستاییان فقیر است یکی از راه‌های رسیدن به این هدف تغییر در ساخت فیزیکی و عمرانی روستا است.
طرح هادی در بین تمامی طرح‌های عمرانی بیشترین تمرکز را بر تغییر ساخت فیزیکی روستاها دارد و از سه جنبه دارای اهمیت است نخست اینکه با توجه به زمان آغاز این طرح‌ها تهیه و اجرای آن‌ها بیش از ۲۰ سال سابقه دارد، دوم از آنجا که طرح‌های هادی در مقیاس روستا تهیه می‌شود گستره مکانی آن زیاد است و در تمامی نواحی روستایی کشور می‌توان نمونه‌هایی از آن را یافت و سوم این طرح‌ها محلی ترین و موردی ترین طرح‌هایی است که به صورت مستقیم با اجتماع روستایی ارتباط دارد.
طرح هادی در سیستان و بلوچستان از قدمت خوبی برخوردار است و تهیه طرح سه هزارو ۹۴ روستا آن هم در پهناورترین استان کشور اهمیت کارهای انجام شده را مشخص می‌کند اما روند اجرای این طرح در روستاها قدری به شتاب بیشتر نیاز دارد.
باید توجه داشته باشیم تزریق بیش از پیش اعتبارت به موضوع طرح هادی می‌تواند تعداد روستاهایی که در مسیر توسعه قرارگیرند روز به روز بیشتر شود، این موضوع در سیستان و بلوچستان از آن جهت دارای اهمیت است که لایه ضخیمی از حاشیه‌نشینی‌های شهرهای زاهدان و چابهار روستاییانی هستند که به دلایل مختلف روستا را سکونتگاه مناسبی برای خود ندیده و مهاجرت کرده‌اند و اجرای این طرح می‌تواند زمینه مهاجرت را در این افراد به صفر و به عنوان عامل اثرگذاری در پیشگیری محسوب و حتی منجر به مهاجرت معکوس شود.
