به گزارش خبرنگار حوزه اندیشه خبرگزاری فارس، این سؤال که «چرا دیگر کسی چون شهید مطهری نیامد؟» در چند دهه اخیر حکایت از شاخصی دارد که مطهری داشت و دیگران ندارند. در همین راستا بر آن شدیم تا با یحیی جهانگیری سهروردی، مدرس حوزه علمیه و دانشگاه گفت‌وگو کنیم که در ادامه بخش‌هایی از این مصاحبه را خواهید خواند.
تفکری برگرفته از روش قرآن
حجت‌الاسلام جهانگیری در ابتدا گفت: آن چیزی که توانسته مطهری را از سایر اندیشمندان ایرانی متمایز کند و به مدت نیم قرن قاموس معرفتی ایران را تحت تأثیر قرار بدهد، روایت اندیشه‌ای به عنوان یک تفکر فرابومی، فرامنطقه‌ای و فرامذهبی بود. اساساً اندیشه‌ای که متعلق به یک منطقه و بوم خاص باشد، نمی‌تواند ماندگاری پیدا کند، از آن سو اگر تفکر و نظرگاهی بتواند از مناطق و قاره‌ها فراتر رود توان ماندگاری و تثبیت دارد نظیر «قرآن». اندیشه مطهری هم چنین است، فراتر از منطقه و گروه به خصوصی است.
وی افزود: فکر مطهری متعلق به گروه، طیف و جغرافیای خاصی نیست. اندیشه او از تشیع برخاسته، اما محدود به جهان‌بینی شیعه نیست. او حوزوی است اما اندیشه‌اش مختصر به حوزه علمیه نیست، فکر و اساس فکری او اسلامی است، اما منحصر به جهان اسلام نیست. مسائلی که مطرح می‌کند، ایرانی است، اما می‌تواند در سطح جهانی راه‌گشا باشد.
شاخصه اصلی مطهری
استاد حوزه علمیه و دانشگاه ادامه داد: جهان‌اندیشی شاخص ویژه شهید مطهری است. گاهی افرادی را فقط طیف حوزویان می‌شناسند و حرف‌های او فقط به کار اهالی حوزه علمیه می‌آید. گاهی شخصی را فقط ادبا و فضلای ادبی می‌شناسند و محدوده کاری و فکری‌اش مربوط به ادبیات است، اما بعضاً نفراتی پا را فراتر می‌گذارند و خود را محدود در خط و مرز خاصی نمی‌بینند و از مرزهای مرسوم فراتر می‌روند. مطهری مصداقی از چنین تفکر جهان‌اندیشی است.
جهانگیری بیان کرد: اگر می‌خواهیم تولید علم کنیم و «مطهری‌ها» تکرار بشوند، راهی نداریم جز اینکه جهان اندیش باشیم. یکی از معضلات عرصه فکری و اندیشه‌ای امروزه جامعه ما به تعبیر حضرت آیت‌الله جوادی آملی این است که «قم و جمکران را می‌بینیم؛ آن وقت می‌خواهیم برای دنیا برنامه‌ریزی کنیم!»، حال آنکه باید «برون‌نگر» باشیم و «درون‌گرا» و مطهری چنین بود.
وی افزود: آدم درون‌نگر، فقط جلو پای خود را می‌بیند و با آن سوی مرزها و تفکرات دیگر کاری ندارد، حال آن که اگر مطهری‌ها و علامه طباطبایی‌ها تفکر ماندگاری از خود به جا گذاشتند، به واسطه آن بود که مسائل جدید و خارج از مرزهای عرفی را می‌شناختند و در کنارش با درونگرایی سعی می‌کردند با معارفی که آنها بدان معتقد بودند برای موضوعات و چالش‌ها راه‌حل مناسب کشف کنند. شهید مطهری معتقد بود معارف اسلامی نباید محدود به حوزه‌های علمیه و جامعه اسلامی بشود، بلکه این اندیشه‌ها و دستاوردهای دینی ظرفیت این را دارند که در سطح جهانی راهکار و پاسخ ارائه بدهند. این نوع دید برخواسته از دید جهان‌اندیشی شهید مطهری است که اگر چنین روحیه و نگاهی وجود نداشته باشد، تکرار مطهری سخت و دشوار خواهد بود.
استاد مطالعات دینی گفت: وقتی شهید مطهری کتابی می‌نویسد با عنوان «آشنایی با علوم اسلامی»، غرض آن است که تفسیر، فقه، کلام، حدیث و... اساساً «علم» هستند و توانایی پاسخ‌گویی به افراد خارج از چهارچوب فکری اسلام را نیز دارند و نباید آن را محدود و مختصر به مکان و طیف خاص کرد.
از حوزه تا دانشگاه
جهانگیری ادامه داد: در دید شهید مطهری، شخص متفکر نمی‌تواند در اتاق شیشه‌ای بنشیند و خود را از درد و مسأله جهان فارغ ببیند؛ به همین خاطر او در حوزه محدود نشد، به دانشگاه رفت، به دانشگاه هم محدود نشد و کرسی درس و بحث در حسینیه ارشاد به راه انداخت. مطهری همانطور که بر علوم و اندیشه‌های اسلامی تسلط داشت، بر اندیشه و تفکرات غربی نیز واقف بود. شیخ مرتضی چنین می‌اندیشید که علمی از جهان اسلام توان فراگیر شدن و ماندگاری دارد که مثل خود اسلام توان این را داشته باشد که مرزها و بوم‌ها را در نوردد.
استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد: مطهری با مسائل روز و مورد پرسش جامعه درگیر بود، همچون انبیا که در دل مردم بودند و از دردها و دغدغه‌هایشان آگاه. متفکر باید در جامعه باشد و دردهای مردم را بچشد و برایش راه‌حلی بکشد و طراحی کند. کسی چون مطهری که شاگرد تراز اول حضرت علامه طباطبایی است، دست بر قلم می‌برد و «داستان راستان» می‌نویسد؛ چون معتقد است گاهی با همین کتب داستان و قصص است که می‌توان درد جامعه را درمان کرد گره از مشکلات مردم وا کرد.
شهید مطهری و علامه طباطبایی
جهانشمول بودن و فرامرزی شدن، راز تکرار مطهری است
وی افزود: پزشک خوب آن است که درد و مریضی را خوب بشناسد تا بتواند آن را درمان کند، پزشکی از مریض به دور است چگونه می‌تواند نسخه بپیچد؟ مطهری طبیبی بود که می‌خواست مرض‌های فکری، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی مردم را درمان کند. به همین خاطر از دانشگاه تا حوزه، از حوزه تا حسینیه ارشاد؛ او با متن و بطن جامعه درگیر است. تکرار شهید مطهری شدنی است، به شرط آنکه از الگویی که او پیروی کرد، پیروی کنیم و الا نظریات و تئوری‌هایی خلق خواهد شد که دردی از جامعه و جهان دوا نخواهد کرد. جهانشمول بودن و فرامرزی شدن، راز تکرار مطهری است. همین دید موجب می‌شود که او خود را متعلق به طیف خاص و مکان خاص نبیند، برای این است که جسارت پیدا می‌کند از انقلاب اسلامی و چالش‌هایش، از حوزه مشکلاتش و از عاشورا و تحریفاتش دم بزند.
سخنرانی استاد مطهری در حسینیه ارشاد
انتهای پیام/
