به گزارش رکنا اقتصادی، بالاخره پس از ماه ها کلیات ماده 4 طرح ساماندهی صنعت خودرو از تایید مجمع تشخیص مصلحت نظام گذشت و مقرر شد ایرادات آن در کمیسیون های تخصصی مجمع برطرف شود. در صورت تصویب نهایی این ماده، واردات خودرو تحت این شرط که «هر شخص حقیقی و حقوقی می‌تواند به ازای صادرات خودرو یا قطعات خودرو یا سایر کالا‌ها و خدمات مرتبط با انواع صنایع نیرو محرکه نسبت به واردات خودرو برای تنظیم بازار اقدام نماید.» آزاد می شود.
آملی لاریجانی رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام در جلسه مصوبه این طرح ضمن بیان این که اجبار مردم به خرید خودروی بی کیفیت داخلی، ظلم به مردم است، گفت: «ما ۴۰ سال است مقوله خودروسازی و تأمین نیاز مردم به خرید خودرو را عمدتاً معطوف به دو خودروساز داخلی کرده‌ایم و ۴۰ سال است برای مردم به نوعی محدودیت ایجاد کرده‌ایم که این موضوع باعث می‌شود حقوق مردم ضایع شود و در تامین نیازهای مبرم خود با مشکل مواجه شوند.»
از سویی سال ها است که به دلیل کمبود ارز در کشور و حمایت از تولید داخل بر سر واردات خودرو بحث و جدل است. باید ببینیم سرانجام این طرح چه می شود و چه سودی به حال مردم و چه تاثیری در قیمت سرسام آور خودرو در بازار دارد؟
در این خصوص گفتگوی رکنا اقتصادی با امیرحسن کاکایی، عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت ایران را بخوانید:
امیرحسن کاکایی در ابتدا گفت: این طرح دو تناقض و اشکال اساسی دارد. نخست اینکه تولید خودروسازان داخلی به دلیل کمبود ارز، کمبود مواد اولیه و قطعات کاهش یافته است. اگر ارز تامین شود، به همان نسبت تولید خودروسازان داخلی نیز افزایش می یابد. اگر خودروساز و قطعه ساز داخلی توانایی صادرات را دارد، چرا تا به امروز صادرات نداشتند و تولید خود را افزایش نداده اند؟ آیا تا به امروز فرد یا نهادی مانع صادرات خودروسازان بوده است؟ یا قرار است منافع بیشتری در اختیار آنها قرار گیرد تا تشویق به صادرات شوند.
این یک مساله مهم است که یک رانت بزرگ را به قطعه ساز و خودروساز داخلی می رساند. اگر قرار است با افزایش تولید مشکل مردم را حل کنیم، چرا می خواهیم تولید خودروسازان را صادر و به جای آن خودرو وارد کنیم؟
وی ادامه داد: مساله دیگر این است که ما به نوعی از انحصار موجود در خودروسازی کشور ناراضی هستیم. واردات را برای ایجاد رقابت و شکستن انحصار ضروری می دانیم. اما دوباره انحصار را به دست همان هایی می دهیم که عامل انحصار هستند. یعنی ایجاد انحصار مضاعف در صنعت خودروسازی کشور.
سوال مهمی که مطرح می شود این است که چرا واردات خودرو ممنوع است؟ اولا هیچ قانونی واردات خودرو را ممنوع نکرده است، بلکه مصوبه سران قوا در چهار سال گذشته باعث شده که مانع واردات خودرو شوند. این مصوبه به دلیل کمبود ارز و اراده نظام بر مبارزه در جنگ اقتصادی از طریق مدیریت مصرف ارز به اجرا درآمد. در این چند سال به دلیل صادرات و تبادلات جهانی که از سوی آمریکا محدود شد، ارز محدودی وارد کشور می شود. لذا برای مدیریت این شرایط بانک مرکزی مصرف ارز را به شدت کنترل کرد. حتی سال گذشته بحث ارز مسافرتی را هم محدود کردند.
این کارشناس صنعت خودرو بیان کرد: اگر مشکل کمبود ارز در کشور حل می شود، مصوبه سران قوا که اردیبهشت ماه 1401 به اتمام می رسد، دیگر تمدید نکنند و واردات خودرو را به روش های قبل آزاد کنند. در گذشته حداقل اگر تولید داخل رقابتی نبود، واردات رقابتی بود و بحثی از انحصار در واردات وجود نداشت. بلکه طبق ضوابط فنی هر فردی مبادرت به واردات خودرو می کرد. ما بیش از 40 واردکننده اصیل و باسابقه خودرو داشتیم. 30 خودروساز داخلی کشور واردکننده بودند. ما مشکلی در حوزه واردات نداریم، بلکه مشکل در حال حاضر کمبود ارز است.
وی در پاسخ به این سوال که در حال حاضر مشکل ارزی کشور حل نشده است، چرا می خواهند مبادرت به این طرح کنند؟ گفت: باید دید آیا می خواهند با مطرح کردن این نوع از مصوبات مانع اعتراض وکلا شوند؟ یا می خواهند به مردم یک شکلات نشان دهند؟ این یک رویکرد اشتباه است. ما در حال جنگ اقتصادی هستیم و بارها تاکید شده که باید در این جنگ مقاومت کنید. برخلاف این گفته ها این طرح مانند دروازه بزرگی پشت جبهه است. همان چیزی است که آمریکا به دنبال آن است.
آمریکا از روز اول صنایع کشور و در راس آن صنعت خودرو را تحریم کرد. به طوری که در حال حاضر برای وارد کردن هرگونه قطعات با مشکلات تحریم مواجه هستیم. قطعه سازان و خودروسازان بزرگ چین هم به دلیل تحریم های آمریکا از همان ابتدا کشور را ترک کردند. هم اکنون کالای دست دوم و دست سوم از چین وارد می کنیم. بدتر از آن این بود که می خواستند تولید صنعتی کشور به صفر برسد و مصرف بالا رود. به همین دلیل واردات خودرو از روز اول از سوی آمریکا آزاد بود.
وی افزود: ما با این طرح، خواست آمریکا را پیاده سازی می کنیم. در کلان جامعه به این معنی است که ما دیگر نمی خواهیم طرح مقاومت اقتصادی را ادامه دهیم. اگر چنین است بهتر است مسئولین اعلام کنند تا همه بدانند. زیرا تنها مساله واردات خودرو نیست. لوازم خانگی و بسیاری از کالاهای دیگر در کشور وجود دارد که مردم از کیفیت آن ناراضی هستند، آیا باید آنها را هم وارد کنیم؟ آیا درست است؟ مطمئنا درست نیست.
ارز در کشور بسیار محدود است و کشور نیازهای مهم تری دارد که همه به آن آگاه هستیم. دارو و غذا رکن اول در کشور است. گذشته از آن در بخش انرژی( آب، گاز و برق) کمبودهای شدید وجود دارد و به شدت نیاز به سرمایه گذاری در این حوزه هستیم. حتی اگر از این موارد هم بگذریم، درخصوص خودرو، حمل و نقل عمومی بسیار مهم تر است. در حال حاضر طرح نوسازی 300 هزار خودرو فرسوده باری و سنگین وجود دارد که 5 سال است بدون هیچگونه اقدامی از آن می گذرد، زیرا ارز نداریم.
کاکایی تاکید کرد: اگر در کشور به اندازه کافی ارز وجود دارد، ابتدا به این مسائل مهم بپردازیم. چرا مسئولین به جای اینکه به مصارف صنعتی و مصارف عمومی بپردازند، سرمایه گذاران را تشویق به واردات کالای مصرفی می کنند؟ آن هم فقط برای این که قیمت خودرو کمی کاهش یابد. آیا در کلان شهرهای کشور واردات اتوبوس و تکمیل قطارها در اولویت است یا خودروهای سواری گرانقیمت و مدرن؟
این کارشناس صنعت خودرو با بیان این که طرح واردات خودرو برای دلال ها بسیار سودآور است، گفت: واردات خودرو رانت بزرگی را ایجاد می کند. درآمد بالایی را برای دولت ایجاد می کند. علت اینکه همه برای این طرح هیجان زده هستند، همین است. زیرا پول بلوکه شده ای در چین و کره جنوبی وجود دارد که می خواهند به جای آن خودرو وارد کنند.
خودروسازان و قطعه سازان داخلی نیز حاضر هستند محصولات خود را زیر قیمت صادر کنند که بتوانند خودرو وارد کنند. آنها حاضر هستند سود 100درصد دولت که شامل عوارض و تعرفه است را بپردازند و با سود بالایی خودروی وارداتی را به دست مردم برسانند. به این اقدام افتخار هم می کنند. این روش و این شرایط نتیجه ای به جز ضرر برای مردم ندارد. از آن سو می خواهند رقابت ایجاد کنند، اما واردات را نیز مانند تولید به دست انحصارگران می دهند.
کاکایی ضمن بیان این که نمی توانم این طرح را درک کنم، گفت: در حال حاضر در کشور معادل 10 میلیارد دلار خودرو تولید می شود. در بخش ارز بری 2 میلیارد دلار قطعه و مواد اولیه را به ایران وارد می کنیم. حال قرار است با دلار نفتی خودرو وارد کنیم. عملا کشور با این روش ضرر می کند. وقتی کشور در شرایط اقتصادی و تجاری آزاد قرار دارد و می تواند تبادلات مالی داشته باشد، می تواند به غیر از کالاهای دیگر خودرو و قطعه را هم وارد کند.
در حال حاضر علت کاهش کیفیت محصولات تولید داخل کمبود مواد اولیه و قطعات باکیفیت است. اگر قرار است واردات خودرو آزاد شود، باید واردات قطعات هم آزاد شود. این طرح راه های رانت خواری را برای دلالان باز می کند. این طرح به نام مردم و به کام دلالان و رانتخواران است.
وی با بیان این که بدون برجام و توافقات واردات خودرو امکان پذیر نیست، تاکید کرد: با این نوع طرح ها منابع کشور آن هم زیر قیمت و ارزش واقعی از ایران خارج می شود. فرض کنید فردی در خارج از کشور درآمد ارزی دارد. 10 هزار دلار خودرو وارد کشور می کند. سپس می خواهد پول خود را از کشور خارج کند. معادل 10 هزار دلار به دولت تعرفه و عوارض پرداخت می کند. اگر 10درصد سود محاسبه کنیم در مجموع 22 هزار دلار می شود. این فرد در آخر 12 هزار دلار به طور خالص از کشور ارز خارج می کند.
در واقع این طرح به نفع کشور و مردم نیست. واردات به طور کلی سودی برای کشور ندارد، بلکه هزینه است. واردات زمانی می تواند مفید باشد که بتوانیم با جهان تبادلات مالی و تجاری داشته باشیم و در بازار تعادل و رقابت ایجاد کنیم. اما نه با این روش.
کاکایی باتاکید بر این که کشور منبع ارزی ندارد، گفت: این روش نتیجه ای جز رانتخواری، ضربه به اقتصاد مقاومتی و تورم برای کشور ندارد. در بهترین شرایط این است که یک خودروی 10 هزار دلاری صادر و یک خودروی 10 هزار دلاری وارد کنیم. این تبادل چه مزیتی برای کشور ایجاد می کند؟ چگونه می خواهد باعث کاهش قیمت خودرو در بازار شود؟ سود مردم در این طرح کجاست؟ این طرح با احتساب پرداخت تعرفه، عوارض و سود تنها می تواند منبع درآمدی برای دولت باشد. آیا با این طرح قیمت سمند و دنا شکسته می شود؟
این طرح یک راه جدید درآمدزایی برای دولت و راه های رانتخواری برای عده ای است. مجمع این مصوبه را رد کرده بود. پس از آن فشار رسانه ای همان رانتخواران باعث شد مجمع کوتاه بیاید. من هنوز باور نمی کنم که این مصوبه رسمی مجمع تشخیص مصلحت نظام کشور است. زیرا همه مسئولین از من بهتر می دانند. من به عنوان یک دانشگاهی نمی توانم درک کنم که این مصوبه در کجای پازل اقتصاد مقاومتی، حمایت از تولید داخل و حقوق مصرف کننده قرار دارد. اگر می توانند به اندازه ای خودرو تولید کنند که صادر هم بکنند، چرا در حال حاضر تولید خودرو را پایین نگه داشته اند؟
این کارشناس صنعت خودرو تاکید کرد: غیرممکن است با این طرح خودرو ارزان شود. امکان دارد با این طرح خودروهای لوکس و گرانقیمت به طور نسبی و موقت کاهش یابد، اما این طرح برای 9 دهک پایین جامعه تاثیری ندارد. فقط برای یک دهک بالای جامعه موثر است. در حال حاضر حدود 25 خودروساز خصوصی در کشور وجود دارد. به غیر از سایپا و ایران خودرو هیچ کدام تولید داخل ندارند. قیمت محصولات این خودروسازان با احتساب تعرفه های پایین تولید داخل، بالای یک میلیارد تومان است.
اگر بخواهیم واردات خودرو داشته باشیم قیمت تمام شده خودروهای وارداتی، از خودروهای مونتاژ داخلی حتما گران تر است. اکنون هم خودروسازان چینی در ایران به واردات مشغول هستند. واقعا چه اتفاقی قرار است با طرح مجمع در بازار خودرو و تغییر قیمت ها رخ دهد؟
وی در آخر گفت: مطمئنا قیمت خودروهای پرطرفدار تولید دو خودروساز سایپا و ایران خودرو قطعا پایین نخواهد آمد. قیمت خودروهای لوکس آن هم با درصد بسیار پایین کاهش می یابد آن هم موقت است. زیرا ارز محدود است و نه می توانند و نه می خواهند به تعداد زیاد وارد کنند. اگر به تعداد زیاد خودرو وارد کشور شود، قیمت ها شکسته می شود و این به ضرر وارد کننده است. کدام واردکننده ای به ضرر خود عمل می کند؟ ضمن این که از نظر بین المللی شدنی نیست. این سخنان به هیچ عنوان عقلانی نیست و هنوز درک نمی کنم مجمع زیر بار این طرح عجیب و غریب رفته است که در کشوری که در مرکز جنگ اقتصادی قرار دارد به جای تولید دانش بنیان مصرف گرایی را دامن می زند.
