به گزارش خبرگزاری فارس از بجنورد، در دهه ۶۰ و ۷۰، هم‌زمان با رشد بالای جمعیت و شرایط کشور، سیاست کنترل جمعیت در پیش‌گرفته شد و شعار " فرزند کمتر، زندگی بهتر" نگرش خانواده‌ها را به‌صورت کامل نسبت به فرزند آوری تغییر داد.
این اقدام باعث شد، رفته‌رفته آمار زادوولد کم شده و بر اساس آمارهای اعلام‌شده در سال ۹۸ رشد جمعیت کشور به زیر یک درصد رسید و طبق پیش‌بینی کارشناسان با ادامه چنین روندی قطعاً ایران سیمای جوان خود را از دست خواهد داد، همچنین طبق آمارهای مجامع بین‌المللی، ایران سریع‌ترین افت نرخ رشد جمعیت را دارد و طی ۲۰ سال آینده، کشور ما پیر‌ترین کشور جهان خواهد بود.
نکته قابل‌توجه این است که آخرین تلاش‌ها برای حمایت قانونی از افزایش جمعیت در قالب طرح تعالی جمعیت و حمایت از خانواده از سال ۹۲ در گروه‌های مختلف مجلس دست‌به‌دست شد، اما درنهایت به سرانجام نرسید.
طرح «جوانی جمعیت و تعالی خانواده» در مجلس یازدهم تصویب شد
مجلس یازدهم، سال گذشته با اعلام وصول طرح جمعیت و تعالی خانواده کار خود را آغاز کرد و در ادامه برای حصول نتیجه با استناد به اصل ۸۵ قانون اساسی، گروه مشترکی برگرفته از گروه‌های فرهنگی، بهداشت، اجتماعی، برنامه‌وبودجه، اقتصادی، کشاورزی، عمران و امنیت ملی و سیاست خارجی تشکیل داد تا این طرح را با عنوان جدید طرح «جوانی جمعیت و تعالی خانواده» به سرانجام برساند.
تا اینکه در آخرین روز‌های سال ۹۹ سرانجام گره از بخت طرحی حمایتی در راستای سیاست‌های جدید جمعیتی کشور باز شد و نمایندگان مجلس طرح «جوانی جمعیت و تعالی خانواده» را که نسخه به‌روز شده طرح «جمعیت و تعالی خانواده» است با اکثریت آرا برای اجرای آزمایشی به مدت هفت سال تصویب کردند. حالا بناست تا امسال، سال اجرای طرح جوانی جمعیت و تعالی خانواده باشد.
تسهیلات مسکن برای به دنیا آمدن فرزند سوم خانواده، تسهیلات شغلی و آموزشی، معافیت و مرخصی تحصیلی، حل چالش مرخصی ۹ ماهه زایمان و دورکاری چهارماهه برای مادران بخشی از مشوق‌های طرح جوانی جمعیت و تعالی خانواده است تا بتواند در اجرا به نتایج مثبتی برسد.
نکته قابل‌توجه این است که از این جمله طرح‌ها بارها در دولت‌های مختلف به اجرا رسیده اما به دلیل اینکه برنامه‌ریزی دقیقی بر جوانب آن نشده، ثمره‌ای نداشته است، براین اساس برای افزایش روند جمعیت کشور نه‌تنها باید مشوق‌ها برای فرزند آوری مدنظر باشند، بلکه باید مشوق‌ها برای حمایت از خانواده‌ها و فرزند متولدشده در ادامه مسیر زندگی ادامه پیدا کند.
جمعیت جوان هر کشور، یک ارزش اجتماعی، سیاسی و بین‌المللی است
حجت‌الاسلام مجید استادی، پژوهشگر حوزه خانواده در گفتگو با خبرنگار فارس در بجنورد به تأکیدات مقام معظم رهبری در حوزه جمعیت و فرزند آوری در دیدار با نمایندگان مجلس یازدهم اشاره کرد و گفت: ایشان یکی از مسائل مهم اجتماعی را موضوع فرزند آوری و بقای نسل عنوان کرد زیرا یکی از پرفایده‌ترین ثروت‌های هر کشور جمعیت جوان آن کشور است.
وی با اشاره به اینکه امروزه در دنیا کشورهایی که جمعیت بالایی دارند، به برکت سرمایه اجتماعی بالا به بسیاری از امکانات دست پیداکرده‌اند، افزود: این افراد به‌عنوان یک ارزش اجتماعی، سیاسی و بین‌المللی برای کشورها توانسته‌اند موفقیت‌هایی را به همراه داشته باشد، لذا نسل باید افزایش پیدا کند.
این مدرس حوزه و دانشگاه یادآور شد: خانواده مهم‌ترین و نخستین واحد اجتماعی است که با ازدواج شکل می‌گیرد و با حضور فرزندان به ثمر می‌نشیند و قرآن این پیوند آسمانی را میثاقی می‌داند که در سایه این پیوند، فرد آرامش و تعادل روحی و روانی را کسب می‌کند و مقدمه رحمت و محبت در زندگی انسان فراهم می‌شود.
حجت‌الاسلام استادی خاطرنشان کرد: بر اساس پژوهش‌های انجام‌شده، افرادی که ازدواج‌کرده‌اند در مقایسه با افراد مجرد از لحاظ روحی، جسمی و فردی شرایط بهتری رادارند.
نرخ رشد جمعیت در چند سال گذشته به کمتر از یک درصد رسیده است
این کارشناس و پژوهشگر خانواده یکی از کارکردهای مهم ازدواج را حفظ نسل بشریت عنوان کرد و گفت: بر اساس آیات قرآن کریم، فرزند نعمتی برای خانواده‌ها است که خداوند آن را به مردم بخشیده تا فرزندان در زندگی به‌عنوان مددکار خانواده باشند، بنابراین در کنار مال و ثروت مادی، فرزند نیز یک نعمت الهی و ثروت محسوب می‌شود و باعث طراوت و شادابی در خانواده است.
حجت‌الاسلام استادی اظهار داشت: نکته قابل‌توجه در موضوع جمعیت این است که نیروی اقتصادی و انسانی دو رکن اصلی قدرت یک کشور را تشکیل می‌دهد و برای رسیدن به اهداف در دنیا نیاز به این دو قدرت ضروری است.
وی ادامه داد: متأسفانه علی‌رغم تأکیدات فراوانی که طی سال‌های اخیر در موضوع فرزند آوری در کشور ایران مطرح می‌شود، نرخ رشد جمعیت در سال‌های گذشته به کمتر از یک درصد رسیده است که این نرخ کاهش جمعیت در تاریخ ایران بی‌سابقه بوده است.
این مدرس حوزه و دانشگاه بابیان اینکه کشورهای موفق دنیا درزمینهٔ مقابله با کاهش جمعیت با ارائه مشوق‌های اقتصادی و فرهنگی به‌صورت جدی در این موضوع ورود کرده‌اند، گفت: در کشور ایران نیز طرح تعالی خانواده چندین سال است که در مجلس مطرح می‌شود، که طرح مطلوبی است.
شعار " فرزند کمتر، زندگی بهتر" اشتباه بوده است
وی بیان داشت: نکته قابل‌توجه این است که متأسفانه طی سالیان اخیر نگرش‌ها نسبت به فرزند آوری در کشور تغییر پیداکرده، بنابراین نیاز است که تولد فرزند به‌عنوان یک فرصت برای خانواده تلقی شود و از دیدگاه ارزشی و معنوی به این جایگاه نگاه شود.
این پژوهشگر حوزه خانواده عوامل مؤثر در کاهش نرخ باروری در ایران را به مسائلی ازجمله عوامل اقتصادی و فرهنگی - اجتماعی تقسیم‌بندی کرد و گفت: افراد به دلیل عدم اطمینان از آینده شغلی و تأمین نیازهای مالی و آگاهی نداشتن روحی نسبت به فرزند آوری اکنون با چالش کاهش تولد فرزند مواجه شده‌اند.
وی بیان داشت: چند دهه قبل با تبلیغ شعار " فرزند کمتر، زندگی بهتر " که شعار اشتباهی بوده است، نگرش خانواده‌ها تغییر پیداکرده که باید این نگرش‌ها به جایگاه اصلی خود بازگردد و قطعاً نیازمند کار فرهنگی است تا به همان میزان که سعی شد فرزند کمتر را رواج دهند در جهت عکس این شعار حرکت کنند.
در ادامه روند طرح جوانی جمعیت، باید از فرزند متولدشده حمایت شود
علی جدی، رئیس مجمع نمایندگان خراسان‌شمالی در گفتگو با خبرنگار فارس در بجنورد اظهار کرد: مجلس دوازدهم در راستای تأکیدات مقام معظم رهبری باهدف بهتر شدن اوضاع، پیشبرد امورات بلاتکلیف در مجلس‌های قبل را در دستور اجرا قرار می‌دهد.
وی ادامه داد: طرح جوانی جمعیت که پس از هشت سال وضعیت نامعلومی را به خود گرفته بود، در این مجلس مصوب و به تائید شورای نگهبان رسید.
جدی اضافه کرد: در طرح جوانی جمعیت، مشوق‌هایی برای فرزند آوری در نظر گرفته‌شده که این مشوق‌ها برای خانواده است، اما در ادامه مسیر باید برنامه مجلس به‌گونه‌ای باشد تا فرزندی که به دنیا می‌آید نیز در مسیر زندگی حمایت‌هایی داشته باشد.
نسل جدید در موضوع شغل، مسکن و ازدواج مشکلات کمتری خواهد داشت
وی خاطرنشان کرد: درمجموع افزایش جمعیت برای این دهه به نفع کشور خواهد بود، زیرا نسل جدید قطعاً در موضوع شغل، ازدواج، مسکن مشکلات کمتری را خواهند داشت.
جدی بابیان اینکه موج جمعیتی را گذرانده‌ایم، افزود: اگر زیرساخت‌ها را برای جمعیت جدید فراهم کنیم، قطعاً مسائل کمتری پیش رو خواهیم داشت.
رئیس مجمع نمایندگان خراسان‌شمالی با اشاره به اینکه در طرح جوانی جمعیت، حمایت از فرزند متولدشده نیز، در قالب طرح مطرح‌شده است، گفت: اما باید این حمایت‌ها بیشتر و کامل‌تر باشد.
در طرح جوانی جمعیت، حمایت از استان‌ها با کاهش موالید بالا، قابل‌توجه است
محمد وحیدی، نماینده مردم پنج شهرستان خراسان‌شمالی در مجلس شورای اسلامی در رابطه با طرح جوانی جمعیت در گفتگو با خبرنگار فارس در بجنورد اظهار کرد: قانون رویکرد جوانی جمعیت، درواقع ضرورت اجتناب‌ناپذیری بوده که چندین سال از مطرح‌شدن آن می‌گذشت، که با تأکید مقام معظم رهبری توجه ویژه‌ای به آن شد.
وی با اشاره به اینکه هم‌اکنون در دوره پنجره جمعیتی قرار داریم، گفت: ۱۵ تا ۲۰ سال دیگر جمعیت جوان به سمت جمعیت کهن‌سال و پیر پیش می‌رود و قاعده هرم جمعیتی کاهش موالید را نشان می‌دهد.
وحیدی با اشاره به اینکه در طرح جوانی جمعیت، حمایت از استان‌ها متفاوت است، اضافه کرد: اقدام مثبت و قابل‌توجه طرح این است که در استان‌هایی با افت موالید بالا، حمایت‌های بیشتری در نظر گرفته می‌شود، بنابراین قانون‌گذار و مجموعه‌های تصمیم گیر در جریان باشند که این نگاه در تمام نقاط کشور به‌صورت یکسان نیست.
ایجاد مراکز ناباروری در استان‌ها، برای کمک به کاهش هزینه‌های درمان
این مقام مسئول در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه اهرم‌های تشویقی افزایش جمعیت تا چه میزان می‌تواند بر اجرای این طرح تأثیرگذار باشد ، توضیح داد: در قانون اساسی چندین موضوع به‌عنوان اصول تأثیرگذار در فرآیند رفاه اجتماعی دیده‌شده است که عدالت آموزشی، عدالت در میزان برخورداری از امکانات، عدالت در برخورداری از مسکن در این گروه قرار دارند.
وی خاطرنشان کرد: اگر این شاخص‌ها تغییر کند، خانواده‌های ضعیف‌تر باید موردتوجه بیشتری قرار بگیرند، به‌طور مثال اگر تولید مسکن انجام می‌شود، اقشاری که توانایی رقابت در بازار مسکن را ندارند، باید موردحمایت قابل‌توجهی قرار بگیرند و در حوزه آموزشی باید فرصت‌های برابر فراهم شود.
وی در رابطه با موضوع ناباروری اضافه کرد: با توجه به اینکه درمان‌های ناباروری هزینه بالایی دارد و در سراسر کشور یکسان نیست، براین اساس مقررشده که در تمامی استان‌ها باید مراکز ناباروری ایجاد شود و پزشکان متخصص را باید به استان‌های محروم اعزام کرد.
نگاه مثبت دولت به طرح جوانی جمعیت، خطری سنگین را از کشور دور می‌کند
وحیدی خاطرنشان کرد: طرح جوانی جمعیت به دلیل هزینه بالایی که در اجرا دارد باید به‌مرور انجام شود، زیرا دولت به‌یک‌باره قادر نیست هزینه‌های سنگین را عملیاتی کند، اما اجرای این طرح کشور را از خطر بزرگی نجات می‌دهد.
نماینده مردم پنج شهرستان خراسان‌شمالی در مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: این در حالی است که دیدگاه برخی از اقشار جامعه در موضوع فرزند آوری از گذشته‌های دور روال کاهش جمعیتی بوده است.
وحیدی با تأکید بر اینکه برای تغییر یک رفتار، نیاز به تغییر نگرش ذهنی و انگیزه‌ها وجود دارد، افزود: اهرم‌های قانونی در طرح جوانی جمعیت باعث تغییر در نگرش افراد و درنهایت رفتارشان به سمت فرزند آوری خواهد شد.
وی با اشاره به اینکه پیش بردن جامعه به سمت کاهش جمعیت زمان‌بر بود، گفت: قطعاً روند افزایش جمعیتی نیز زمان‌بر خواهد بود و در این ایام، نوعی راحتی ناشی از کاهش جمعیت برای خانواده‌ها فراهم‌شده است.
نرخ موالید در خراسان‌شمالی بحرانی نیست
مریم پور آدینه، مدیر گروه سلامت خانواده و جمعیت دانشگاه علوم پزشکی خراسان‌شمالی، در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در بجنورد اظهار کرد: نرخ باروری در خراسان‌شمالی هم‌اکنون ۲.۱ است که استان، بالاتر از حد جایگزینی که ۱.۸ هست قرار دارد.
وی گفت: به‌صورت کلی در خراسان‌شمالی نگرانی از کاهش جمعیت وجود ندارد اما در برخی از شهرستان‌ها هم‌اکنون با کاهش جمعیت روبه‌رو هستیم که این نگران‌کننده است اما بعضی از شهرستان‌ها به دلیل بالا بودن نرخ موالید آن شهرستان‌هایی که کم‌جمعیت‌تر هستند را پوشش می‌دهد.
سن ازدواج در خراسان‌شمالی بالا رفته است
مدیر گروه سلامت خانواده و جمعیت دانشگاه علوم پزشکی خراسان‌شمالی افزود: برنامه صیانت از جمعیت از سال گذشته در استان شروع‌شده و در بعضی از موارد که بیشتر تمرکز شده توانمندسازی اشخاصی است که برنامه ریزان و سیاست‌گذاران استان هستند.
وی بیان داشت: در بحث فرزند آوری سعی می‌شود اقداماتی انجام شود تا نرخ رشد تغییر کند، یکی از این پدیده‌ها تک‌فرزندی است که معمولاً در جامعه دیده می‌شود و مورد بعدی روی آوردن به افزایش سن ازدواج است که کم‌کم سن ازدواج در جامعه افزایش پیداکرده است.
پور آدینه گفت: بر اساس آخرین سرشماری در خراسان‌شمالی سن ازدواج زنان ۲۳.۴ و مردان ۲۷.۵ ثبت‌شده است نسبت به سرشماری‌های قبلی یک سال افزایش پیداکرده است.
خراسان‌شمالی در منطقه ریسک ناباروری اولیه
وی در ادامه بابیان اینکه شاخص ناباروری اولیه در استان ۱۰.۷ تا ۱۲.۹ درصد است، گفت: بحث ناباروری درواقع یکی از شاخص‌هاست که در حال افزایش است و بر اساس آخرین مطالعه کشوری انجام‌شده خراسان‌شمالی جز خطر ریسک متوسط شناسایی‌شده است.
مدیر گروه سلامت خانواده و جمعیت دانشگاه علوم پزشکی خراسان‌شمالی افزود: در بحث خدمات ناباروری نیز مرکز آموزشی ناباروری بنت‌الهدی در بجنورد فعال است و به‌زودی فاز جدید نیز با تأمین تجهیزات فعال خواهد شد.
بیمه سلامت ۹۰ درصد هزینه‌های ناباروری را پرداخت خواهد کرد
پور آدینه اظهار داشت: هزینه‌های ناباروری نیز با کمک بیمه سلامت تا ۹۰ درصد تأمین خواهد شد که کمک بزرگی به زوجین نابارور خواهد داشت.
وی تصریح کرد: در بحث تک‌فرزندی نیز از طریق دانشگاه، حوزه و نخبگان ورود پیداشده تا این موضوع نیز شکسته شود و افزایش فرزند آوری را داشته باشیم.
نرخ امید به زندگی در خراسان‌شمالی پایین است
این مقام مسئول گفت: نرخ امید به زندگی در استان خراسان‌شمالی به نسب سایر استان‌ها متأسفانه پایین‌تر بوده و برای مردان عدد ۶۹.۸ و برای زنان ۷۴.۷ تعیین‌شده است.
مدیر گروه سلامت خانواده و جمعیت دانشگاه علوم پزشکی خراسان‌شمالی افزود: عوامل متعددی در موضوع امید به زندگی تأثیرگذار است که بافرهنگ‌سازی و رشد شاخصه‌های زندگی امیدواریم این عدد رشد پیدا کند.
وی بیان اینکه نرخ رشد جمعیت در خراسان‌شمالی ۱.۲ است، بیان داشت: رشد جمعیت شاخصی است که از تفاضل تولد، مرگ و مهاجرت به وجود خواهد آمد که نسبت به سال‌های گذشته که حدود ۱.۵ بوده است، کاهش داشته نرخ بالای مهاجر فرستی استان و مرگ‌ومیر بالا در ۲ سال گذشته از دلایل کاهش این عدد بوده است.
پور آدینه در پایان گفت: برای افزایش نرخ موالید باید بسیاری از سازمان‌ها پای‌کار حضور پیدا کنند تا شاهد رشد نرخ باشم.
اجرای ۲ فاز آموزشی و حمایتی برای ارتقاء جمعیت
هادی حسن دوست، معاون اجتماعی سپاه حضرت جوادالائمه خراسان‌شمالی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در بجنورد و در خصوص برنامه‌هایی که در جهت کمک به حمایت از خانواده‌های ۲ یا چند فرزندی انجام می‌شود، اظهار کرد: در سال ۱۴۰۱ در ۲ بحث برای ارتقاء جمعیت ورود شده است و در این موضوع همه پایگاه‌های بسیج مأمور شده‌اند.
وی گفت: یک هدف به‌عنوان هدف عملیاتی تعریف‌شده است و موظف هستند برنامه‌هایی که متناسب با این هدف است در جامعه آماری پایگاه‌ها در شهر یا روستا تعریف کنند.
معاون اجتماعی سپاه حضرت جوادالائمه خراسان‌شمالی افزود: یک بخش ویژه هم در محلات کمتر برخوردار و حاشیه شهر دنبال می‌شود و نگاه ما یک‌بخشی حمایتی و یک بخش دیگر آن آگاهی‌رسانی و اطلاع بخشی است.
حسن دوست تصریح کرد: در بخش آگاهی‌رسانی و اطلاع بخشی نگاهمان این است که خانواده‌ها هوشیار شوند و مزایای بخش خانواده چند فرزند هم به لحاظ موضوع روانشناسی و هم به لحاظ موضوع حمایتی و مذهبی توضیح داده شود.
توزیع بسته‌های معیشتی با محوریت خانواده‌های پرجمعیت
وی بیان داشت: در بحث حوزه حمایتی نیز در سال جاری یک نوبت توزیع بسته معیشتی با محوریت خانواده ۲ فرزند به بالا صورت گفت و ان‌شاءالله در مرحله بعدی توزیع بسته‌های معیشتی ۵ درصد از بسته‌های معیشتی که از طریق بسیج سازندگی توزیع می‌شود به موضوع خانواده‌های دارای دو فرزند به بالا و زوج‌های جوان اختصاص داده شود.
معاون اجتماعی سپاه حضرت جوادالائمه خراسان‌شمالی اظهار داشت: کار ویژه خاصی نیز در این رابطه با موضوع جوانی جمعیت و کمک به ارتقا جمعیت به شکل حرفه‌ای شکل‌گرفته که در این حوزه سعی بر تربیت مدرس و با رویکرد آگاهی بخشی و اطلاع‌رسانی شکل‌گرفته که خروجی این نسلی از مدرسان پرورش‌یافته و تخصصی هم در موضوع ازدواج هوشمند و پایدار و هم ارتقا نسل داشته باشیم و تا انتهای سال ما از ظرفیت این مدرسان استفاده کنیم.
تسهیلات طرح جوانی جمعیت و تعالی خانواده در همه استان‌ها پرداخت خواهد شد
سید محمدپاکمهر، نماینده مردم ۵ شهر خراسان‌شمالی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در بجنورد اظهار کرد: پس از ابلاغ طرح جوانی جمعیت و تعالی خانواده، در بودجه ۱۴۰۱ این موضوع دیده شد و پس از ابلاغ رسمی بودجه این طرح به فاز عملیاتی خواهد رسید.
وی گفت: در بحث قانون جمعیت تسهیلات و وام‌هایی قرار است به بچه دوم و سوم تا پنجم تسهیلاتی پرداخت شود که پس از تخصیص اعتبارات بودجه ۱۴۰۱ پرداخت خواهد شد.
نماینده مردم ۵ شهر خراسان‌شمالی در خصوص خبر پرداخت نشدن تسهیلات در استان‌های با نرخ رشد جمعیت ۲.۵ به بالاتر، افزود: این موضوع کذب است و تسهیلات و تمام و موراد تعیین‌شده در طرح جوانی جمعیت و تعالی خانواده در همه استان‌ها پرداخت خواهد شد.
فرهنگ‌سازی رکن اصلی طرح تعالی جمعیت
کاهش جمعیت که از اوایل دهه ۷۰ در کشور کلید خورد، به اذعان تعدادی از کارشناسان طرحی غلط و ازنظر برخی از کارشناسان دیگر نیز باید در یک‌زمانی متوقف می‌شد که از این موضوع غفلت شد.
حالا با مقایسه این موضوع که در آن زمان و با آن ابزارهای ارتباطی و اطلاع‌رسانی چه میزان برای کاهش جمعیت تبلیغات انجام شد با در این برهه زمانی که نیاز به افزایش جمعیت حس شده و مقایسه میزان تبلیغات و فرهنگ‌سازی کنونی، این موضوع روشن می‌شود که شاید هنوز راه بسیاری برای نهادینه کردن فرهنگ زندگی پرجمعیت در پیش داریم که وظیفه همه دستگاه‌ها را سنگین‌تر کرده است.
انتهای پیام/آ/ی
