به گزارش ایرنا، استان قزوین با کمتر از یک درصد از مساحت و ۱.۹ درصد از جمعیت کشور، حدود چهار درصد از محصولات کشاورزی کشور را تأمین می‌کند و با توجه به همجواری با تهران، نقش عمده‌ای در تأمین امنیت غذایی پایتخت دارد.
در اسناد استانی، رسیدن به سهم ۱۰ درصدی از تولیدات کشاورزی کشور از طریق ارتقای بهره وری در دستور کار قرار گرفته و مقرر شده است این مهم با توسعه گلخانه‌ها، توسعه روش‌ها و فناوری‌های نوین و توجه متوازن به همه بخش‌های دام، طیور، زراعت، باغداری و آبزیان صورت گیرد.
در این راستا دشت قزوین با محدوده ۴۴۵ هزار هکتاری طی مدت زمان مدیدی تکامل یافته؛ به گونه‌ای که عمق خاک در برخی از نقاط دشت دارای اعماق بسیار زیاد بوده و در نتیجه آبخوانی معادل ۱۸ میلیارد متر مکعب را در خود گنجانده است.
این دشت به واسطه سد مخزنی طالقان دارای شبکه انتقال آب از طالقان رود بوده که در حدود ۸۰ هزار هکتار ناخالص و ۶۰ هزار هکتار خالص از اراضی دشت را تحت پوشش خود قرار داده است.
در حال حاضر در دو سوم از اراضی قابل کشت آبی استان به دلیل محدودیت منابع آبی، امکان بهره وری مناسب وجود ندارد، که انتظار می‌رود با توسعه سیستم‌های نوین آبیاری و رعایت الگوی کشت این اراضی نیز به بهره برداری مناسب برسد.
با توجه به این ظرفیت، خبرنگار ایرنا گفت و گویی را با عیسی قبادی معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار قزوین ترتیب داده و از وی در خصوص اجرای طرح تاک و فواید و مزایای آن پرسیده است.
ایرنا. چرا تاکنون طرح‌های مانند تاک برای احیای دشت قزوین اجرا نشده است؟
با وجود سابقه دیرینی که از سال ۱۳۴۷ با تأسیس «سازمان عمران دشت قزوین» برای مدیریت علمی این دشت از طریق تهیه الگوی کشت، مکانیزاسیون و تولید و بازار متمرکز در این منطقه حاصلخیز وجود دارد، متأسفانه به دلیل موانع و مشکلاتی چون وابستگی بالای کشاورزی استان به منابع آب زیرزمینی و کاهش میزان آب قابل برنامه ریزی به دلیل افت سطح سفره‌های زیرزمینی، تحقق این هدف میسر نشده و بهره وری مورد انتظار در بیش از نیمی از اراضی کشاورزی دشت قزوین، بسیار کمتر از حد انتظار بوده است.
البته مسائل دیگری نیز همچون یکپارچه نبودن اراضی و استفاده کمتر از روش‌های جدید زراعت و باغداری، به این امر دامن زده است.
ایرنا. چه راهکاری برای حل این مشکلات، اتخاذ و اجرایی شد؟
مدیریت ارشد استان با همکاری متخصصان بخش کشاورزی تصمیم به مطالعه و اجرای طرحی موسوم به طرح «تاک» گرفته است که مخفف «تجمیع اراضی کشاورزی» و «تعیین الگوی کشت» است.
این طرح با در نظر گرفتن اسناد بالادستی ملی و استانی به دنبال دستیابی به بهره وری بالاتر کشاورزی در برنامه زمانی ۱۰ ساله از ابتدای سال ۱۴۰۰ از طریق ترویج در بین کشاورزان با استفاده از شبکه مراکز خدمات کشاورزی، رسانه‌ها، آموزش همگانی و فرهنگ سازی، تجمیع اراضی و استفاده بهینه از منابع کمیاب است.
تلاش‌های ارزشمندی برای یکپارچه سازی (به شکل پایلوت) و تدوین الگوی کشت و سازگاری با کم آبی در استان انجام گرفته و زیرساخت‌هایی نیز از طریق کاداستر اراضی کشاورزی استان در حال شکل گیری است.
با شروع طرح تاک، همه این موارد به صورت جامع و تحت مدیریت واحد، قابل پیگیری و اجرا است و می‌تواند منجر به شکوفایی بخش کشاورزی استان گردد.
ایرنا. چه خطراتی کشاورزی استان را تهدید می‌کرد که ضرورت اجرای این طرح احساس شد؟
متاسفانه در سال‌های اخیر با توجه به وجود بحران کم آبی در کشور که گریبان گیر استان قزوین نیز شده است، کشاورزی استان با خطرات جدی مواجه شده که در صورت رسیدگی نشدن می‌تواند تهدیداتی را همچون از بین رفتن اراضی کشاورزی و سرمایه استان، آوارگی زیست محیطی، گسترش حاشیه نشینی، تشدید آلودگی منابع آب زیر زمینی، توسعه شوره زار مرکزی، پدیده فرونشست و افزایش ریزگرد را به دنبال داشته باشد.
با توجه به این مشکلات، اصلاح ساختار کشاورزی مستلزم بازنگری، برنامه‌ریزی و همخوان سازی با فعالیت‌های جاری همه دستگاه‌های اداری و دولتی استان بود.
در این راستا این مهم در قالب طرح تاک با اهداف مشخص در استان قزوین به مرحله اجرا درآمد که امید است با کمک دستگاه‌های متولی سطح ملی در بازه ۱۰ ساله به نتیجه مورد انتظار برسد.
ایرنا. اهداف طرح تجمیع اراضی کشاورزی(تاک) چیست؟
انجام مطالعات امکان سنجی اقتصادی و اجتماعی یکپارچه سازی اراضی کشاورزی در پایلوت‌هایی که وفاق جمعی بهره برداران برای اجرای پروژه وجود داشته باشد، آموزش و فرهنگ سازی در پایلوت‌های مدنظر، اعمال مدیریت جهادی در اجرای پروژه و رفع موانع موجود برای یکپارچه سازی در استان قزوین، افزایش بهره وری عوامل تولید از جمله آب، ماشین آلات و سایر نهاده‌های مصرفی، کاهش ترددها و هزینه‌های تولید، افزایش عملکرد در واحد مصرف نهاده‌ها و افزایش درآمد خالص بهره برداران از جمله این اهداف است.
ایرنا. با اجرای طرح تعیین الگوی کشت به دنبال تحقق چه اهدافی هستید؟
گزینش محصولاتی که از نظر اقلیمی با شرایط منطقه سازگاری کامل داشته و از نظر اقتصادی نیز دارای مزیت باشند و نسبت به محدودیت‌ها و امکانات موجود نیز قابلیت مدیریت سهلتری نشان دهند یکی از اهداف است.
کاهش ریسک تولید و افزایش قابلیت مقابله با بحران‌های احتمالی به ویژه خشکسالی و کمبود آب، حفاظت از منابع پایه تجدید شونده تولید محصولات کشاورزی، گسترش روحیه تعاون و یکجا زراعی محصولات به منظور توزیع مناسبتر خدمات، نهاده‌ها و حمایت‌های یکپارچه به تولید کنندگان و کنترل مدیریت و افزایش بهره وری عوامل تولید از جمله این اهداف است.
همچنین ایجاد برنامه‌های منسجم برای رسیدن به پایداری تولید و افزایش تولید متناسب با نیازهای داخلی و حفظ تجارت در بازارهای بین المللی، ایجاد روحیه پذیرش کشت محصولات از پیش تعیین شده، گسترش صنایع مرتبط و بررسی توان کمک این صنایع به مدیریت بحران‌های احتمالی به ویژه خشکسالی، فقر زدایی و افزایش توان درآمدی تولیدکنندگان خرد بخش کشاورزی و تولید غذای سالم و حفظ تندرستی با استاندارد سازی تولید از دیگر اهداف مد نظر است که امیدواریم هرچه سریعتر شاهد تحقق و اجرایی شدن آنها باشیم.
