برنامه میز اقتصادی خبر نیمروزی با موضوع افزایش قدرت خرید دهک‌های کم برخوردار برگزار شد؛ آقایان محمد قربانی معاون برنامه ریزی و‌اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی، حسین جوشقانی اقتصاددان، حسن موسوی چلک رئیس و مرتضی حسینی معاون برنامه و بودجه سازمان بهزیستی کشور، در این برنامه به سوالات زیر پاسخ دادند:
قیمت کالاهای اساسی مانند تخم مرغ و مرغ، بیش از عددی که امروز از سوی ستاد تنظیم بازار اعلام شد، افزایش می‌یابد؟
آقای قربانی معاون برنامه ریزی و‌اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی: قیمتی که در ستاد تنظیم بازار اعلام شده، سقف قیمت است. پیش بینی‌ها حکایت از این دارد که در اثر تشدید تولید، قیمت‌ها به سمت کاهشی میل خواهد کرد. در آینده قیمت‌ها نسبت به قیمت‌هایی که هم‌اکنون اعلام شده، کاهش می‌یابد.
چرا نباید یارانه یکسان بین دهک‌های مختلف توزیع شود؟
آقای حسین جوشقانی اقتصاددان: در کشور ما بعد از وابستگی دولت‌ها به درآمد نفت و اوایل دهه ۵۰ شمسی که تورم در ایران احساس شد، سعی کردیم با تغییر سیاست‌ها، عدالت اجتماعی را تامین کرده و به همین علت، قصد داشتیم، آرد و سوخت را نسبت به قیمت‌هایی که می توانستیم بفروشیم، ارزان کنیم.
به منظور تامین اجتماعی برای افراد کم توان، سعی کردیم قیمت‌ها را پایین نگه داریم، اما مشکلاتی در‌پی داشت و خانواده‌ای که بیشتر مصرف می‌کرد، از یارانه بیشتری برخوردار بود. همچنین مدل توزیع یارانه قبلی، قیمت‌های نسبی را بهم ریخت و بهینگی در تولید را از بین برد؛ بسیاری از تولیدات ما مزیت رقابتی خود را از دست دادند، زیرا قیمت‌ها را به صورت مصنوعی پایین نگه داشتیم.
اخیرا به دلیل جنگ اوکراین و روسیه، قیمت‌جهانی گندم و آرد افزایش یافته و آردی که در کشور با هزینه پایین برای مردم تهیه و توزیع می‌کردیم، در مرز‌ها، قیمت بیشتری دارد و از ایران به سایر کشور‌ها قاچاق می‌شود.
یارانه‌های جدید چقدر می‌تواند قدرت خرید مردم را افزایش دهد؟
آقای حسن موسوی چلک رئیس سازمان بهزیستی کشور: با توجه به تصمیمی که در کشور مبنی بر آزاد سازی و پرداخت یارانه‌ها صورت گرفت، ابتدا فشار به قشر‌هایی می‌آمد که تحت پوشش بهزیستی و کمیته امداد بودند. سیاست به این صورت است که این فشار به طور موقت از روی دوش آن‌ها برداشته می‌شود و از این بابت، این اقدام به طور موقت می‌تواند جبران بخشی از نگرانی خانوارها باشد، اما به اعتقاد من، بیش از دو دهه است که این موضوع را مطرح می‌کنیم و نتیجه مطلوب نداشته است.
موضوعی که در سیاست‌های کلی تامین اجتماعی تاکید شد، اجرای نظام چند لایه تامین اجتماعی است و اگر قرار است فشار به خانوار طبقه پایین کمتر شود، تنها راه آن رفتن به سمت اجرای این نظام خواهد بود. در این صورت، متناسب با نیاز و شرایط خود، به گونه‌ای برنامه‌ریزی خواهیم کرد که از مسیر مساعدت اجتماعی، به سمت حمایت و بیمه‌های اجتماعی حرکت کنیم.
اگر دولت بخواهد نگرانی دهک‌های پایین را کاهش دهد، نباید حمایت‌ها را قطع کند و باید با سرعت بیشتر به این سمت برویم که خانوار نیازمند، متناسب با نیازش شناسایی شود؛ باید بانک اطلاعات شفافی وجود باشد تا نوع حمایت به سمتی برود که خانوار خوداتکا شود؛ در غیر این صورت، دولت توانایی تامین یارانه این جمعیت را نخواهد داشت.
طرح پرداخت یارانه چقدر به دهک‌های کم برخوردار کمک می‌کند؟
آقای مرتضی حسینی معاون برنامه و بودجه بهزیستی کشور: رقم پرداختی به اقشار ضعیف که تاکنون وجود داشت، کفاف معیشت آنان را نمی‌داد و با این اصلاح یارانه‌ها و پرداخت جدیدی که صورت می‌گیرد، می‌توان به اقشار ضعیف کمک کرد تا حداقل معیشت خود را تامین کند.
نرخ تورمی که در سال‌های گذشته رخ داد، با میزان رشد مستمری این اقشار همخوانی نداشته و نمی‌تواند جوابگوی حداقل‌های معیشت مددجویان و اقشار ضعیف باشد.
اگر طرح جدید یارانه‌ای بخواهد به هدف اصلی خود که توانمندسازی اقشار ضعیف است برسد، چه اتفاقی باید بیفتد؟
آقای حسین جوشقانی اقتصاددان: برای فقرزدایی باید ساختار اقتصادی ایران اصلاح شود تا بتوانیم از منابع موجود و نیروی انسانی در کشور به درستی استفاده کنیم. سه اصلاح در نظام اقتصادی ایران داریم؛ یکی اصلاح نظام پولی و تورم است که باید تکلیف نقدینگی و کسری بودجه مشخص شود. مسئله دوم، نظام تولید است و باید بدانیم چه اتفاقی در این راستا رخ دهد آیا ما می‌خواهیم صادرات محور باشیم یا واردات رخ می‌دهد؟
مسئله سوم، بحث عدالت و تامین اجتماعی است؛ اگر با افزایش نقدینگی ارزش پول را کاهش دهیم و تورم ایجاد کنیم، ۵ سال دیگر پرداخت این یک میلیون و ۲۵۰ هزار تومان نیز مانند یارانه ۴۵ هزار تومانی ارزشی نخواهد داشت.
چرا یارانه میان دهک‌های مختلف یکسان پرداخت نمی‌شود؟
آقای قربانی معاون برنامه ریزی و‌اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی: سقف قیمتی که هم اکنون برای کالا‌ها اتخاذ شده، تا پایان سال تغییر نخواهد کرد. پرداخت یارانه سبب کاهش ضریب جینی می‌شود، شکاف میان فقیر و غنی که یکی از سیاست‌های راهبردی نظام است و در طول سال‌های گذشته افزایش یافته، کاهش پیدا می‌کند.
برای کنترل قدرت خرید چه اقداماتی باید انجام داد؟
آقای حسین جوشقانی اقتصاددان: در بلندمدت بزرگ‌ترین مانع تولید در اقتصاد، مربوط به مداخلات دولت در قیمت‌گذاری‌هاست. مداخلات دولت سبب ارائه پیام‌های غلط به تولیدکننده می‌شود در حالی که دولت باید موانع تولید را کاهش دهد تا سرمایه‌گذاری شکل بگیرد.
با توجه به تغییرات قیمتی، مردم باید نگران موجودی کالا‌ها باشند؟
آقای قربانی معاون برنامه ریزی و‌اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی: تامین کالا به اندازه کافی انجام شده و مردم نگران موجودی‌کالا نداشته باشند.
آقای حجت عبدالملکی وزیر تعاون کار و رفاه اجتماعی گفته است: ۹۰ درصد مردم ایران مشمول یارانه هستند و دو دسته از افراد یارانه نگرفته اند؛ کسانی که جزو دهک دهم تشخیص داده شده اند، ولی به این موضوع معترضند. این افراد می‌توانند با مراجعه به آدرس hemayat.mcls.gov.ir اعتراض خود را ثبت کنند.
