به گزارش روز جمعه گروه اقتصادی ایرنا، در روزهای گذشته برق در پاره‌ای از مناطق کشور از جمله پایتخت قطع شد که مسوولان علت آن را نرسیدن سوخت به نیروگاه ها عنوان کردند.
اکنون معاون برق و انرژی وزیر نیرو با اشاره به تامین سوخت نیروگاه‌ها، از پایدار شدن شرایط نیروگاه‌های تولید برق خبر داده است.
«همایون حائری»، همچنین، ضمن تأکید بر ضرورت مدیریت مصرف گفت: میزان مصرف گاز در بخش خانگی، بر اساس آمارهای اعلامی سه برابر تابستان است. بالا رفتن مصرف گاز در بخش خانگی سبب می‌شود سوختی که باید در اختیار نیروگاه‌ها قرار گیرد محدود شود.
حائری در ادامه افزود: میزان مصرف گاز در بخش خانگی هشت برابر مصرف نیروگاه‌ها است و این روند محدودیت تحویل گاز به نیرگاه‌ها را به همراه دارد که دو روز پیش نتیجه این محدودیت منجر به خاموشی شد.
میزان مصرف ایرانی‌ها چقدر است؟
تولید، توزیع و مصرف سه رکن اصلی انرژی در کشور است که هر کدام چالش‌ها و مشکلات خاص خود را دارد اما تأکید معاون وزیر نیرو بر حوزه مصرف بی راه نیست. عدم مدیریت صحیح مصرف دست کم بخش تولید را نیز دچار مشکل می‌کند. شاید بتوان گفت که مصرف بی‌رویه چالش اصلی برق و گاز در ایران است.
طبق آمارهای مجود، به طور متوسط، ایران حدود ۴ برابر میانگین جهانی انواع انرژی‌ها را مصرف می‌کند. این کشور بعد از آمریکا و روسیه، در رتبه سوم مصرف جهان قرار دارد؛ با این تفاوت که در این کشورها توسعه و رشد اقتصادی عامل مصرف است اما در ایران، مصرف در هر شرایطی بالا است؛ چه رشد اقتصادی بالا باشد و چه پایین.
برای نمونه، براساس آمار منتشر شده توسط بانک جهانی، متوسط مصرف جهانی برق در دنیا برای مشترکین خانگی ۹۰۰ کیلووات ساعت در سال است؛ این در حالی است که مشترکین ایرانی در بخش خانگی سالانه ۲۹۰۰ کیلووات ساعت برق مصرف می‌کنند و این رقم دست کم بیش از ۳ برابر(در برخی آمارها ۴ برابر) میانگین جهانی است. همچنین سرانه‌ی مصرف سالانه گاز در ایران ۱۷۰۰ مترمکعب و در جهان ۶۰۰ مترمکعب است.
اگر موضوع مصرف برق در امر استخراج «بیت کوین» و سایر رمز ارزها را نیز اضافه کنیم می‌توان حدس زد میزان مصرف به مراتب بیشتر از آمارهای موجود است.
با این حساب بازنگری سیاست‌های توزیع و مصرف انرژی در کشور امری ضروری و غیرقابل انکار است.
مصرف‌گرایی در انرژی ریشه تاریخی - فرهنگی دارد
مصرف برق و به طور کل انرژی در ایران را باید از منظر تاریخ اجتماعی کشور مورد توجه قرار داد. وقتی از این زاویه به مصرف سوخت در کشور نگاه می‌کنیم مشخص می‌شود که در چند دهه‌ای که از پیدایش نفت در اقتصاد می‌گذرد به تدریج این تصور در جامعه شکل گرفته است که نفت و گاز به عنوان یک ثروت ملی سهم همه مردم بوده و باید به پایین‌ترین قیمت به دست مردم برسد و مصرف شود.
جامعه بر این باور است که کشورهای دیگر به دلیل کمبود نفت و گاز مجبور به صرفه جویی هستند، ولی ما به وفور از این نعمت خدادادی برخوردار بوده و نیازی نیست که صرفه جویی کنیم. بنابر این در مدت یاد شده نوعی فرهنگ و سبک زندگی مصرف گرایانه و اصرافی در مورد انواع انرژی شکل گرفته است.
بار سنگین یارانه‌های پنهان انرژی بر دوش دولت
بعلاوه، در این دوره تاریخی، در مورد قیمت ارزان انرژی انتظارات اجتماعی به شدت افزایش یافته و هر بار که شرایط سختی پیش آمده و رکود و مشکلات اقتصادی جامعه را فرا گرفته هزینه ناشی از یارانه انرژی سنگینی خود را بر دوش دولت بیشتر نشان داده است.
سازمان برنامه و بودجه در گزارشی ارقام یارانه پرداختی در کشور شامل آشکار و پنهان را محاسبه و رقم کل آن را ۹۰۰ هزار میلیارد تومان در سال اعلام کرده است. حدود ۶۵۰ هزار میلیارد تومان آن را یارانه‌های پنهانی تشکیل می‌دهد که به کالاهای اساسی، انواع فرآورده‌های نفتی، گاز و برق تعلق می‌گیرد.
البته چنانچه در جدول زیر مشخص است این ارقام بر اساس دلار ۸۰۰۰ تومانی و نرخ ۴۲۰۰ تومان برای کالاهای اساسی محاسبه شده است. برآورد سازمان برنامه بودجه مربوط به بودجه سال ۱۳۹۷ و لایحه بودجه سال ۱۳۹۸ است. این آخرین برآوردهایی بوده که سازمان یاد شده انجام داده است. با این حال تخمین میزان یارانه پنهان در حال حاضر با در نظر گرفتن دلار بالای ۲۳ هزار تومان کار سختی نیست.
یکی از راه حل‌های حل مسئله مصرف گاز و برق و همچنین برطرف کردن مشکلاتی نظیر آلودگی هوا و همچنین جلوگیری از قطعی برق توسعه انرژی‌های پاک است. اما مهمترین چالش توسعه این نوع از انرژی هم در حضور منابع نفت و گاز نهفته است و هم در نگاه و تصور جامعه به این منابع. تا زمانی که فکر می‌کنیم دومین منابع گاز دنیا را داریم اقناع مسوولین و مدیران کشور به سرمایه گذاری‌های قابل توجه و معنادار در این زمینه از یک طرف و توجیه مردم به کاهش مصرف، از طرف دیگر مشکل خواهد بود.
