به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا از وزارت فرهنگ و ارشاداسلامی، محمدمهدی اسماعیلی در پیامی به مناسبت روز بزرگداشت حکیم خیام نیشابوری، نوشت: «شعر، سراپرده فرهنگ ایرانی است و نام حکیم عمر خیام نیشابوری بر بلندای این سراپرده همچون گوهری تابناک می درخشد. خیام سخن سرای بلند آوازه ایرانی و سراینده اندیشه ورز بزرگی است که ادراک فلسفی او در رباعیات پرمایه اش از آبشخور وحدانیتی عمیق سیراب گردیده و راه به فراخنای روشنایی و دانایی برده است.
خیام در گستره ایران فرهنگی پیوند دهنده دو رودخانه خروشان «دانش و ادب» و «حکمت و معرفت ایرانی اسلامی» است. ریاضیدان شهیر، متفکری ژرف اندیش و شاعری توانمند که آوازه‌اش نه تنها ایران بلکه فرهنگ و تمدن غرب را درنوردیده است. میراث گرانقدر حکیم خیام نیشابوری از چنان مایه های فکری ادبی و حکمی برخوردار است که در درازای تاریخ فرهنگ ایران زمین و به اعتباری، فرهنگ جهان کمتر حکیم شاعری توانسته به مرتبتی چنین والا دست یابد. از سویی، شخصیت شگرف خیام در حوزه دانش ریاضی و نجوم و تدوین تقویم سبب شد که گاهشماری ایرانی در زمره دقیق ترین، علمی ترین و کاربردی ترین گاهنامه های جهان قرار گیرد.
خیام به سرزمین نیشابور تعلق دارد گذرگاه فرهنگی خراسان که از دیرباز علاوه بر سیاحت و تجارت، مسیر تبادلات فرهنگی نیز بوده است. شهر نیشابور را با همه دانشمندان، شاعران، عارفان و فقیهان اش می توان به حق مهد فرهنگ و هنر ایران زمین نامید. حلقه های مختلف گفت و گوی فکری و اندیشه‌ای در این شهر شکل گرفته و نحله های مختلف فکری در نیشابور به هم رسیده اند. هم شهر خیام شاعر است، هم شهر عطار عارف، هم شهر فضل بن شاذان محدث، متکلم و فقیه شیعی که محضر سه امام بزرگوار امام جواد (ع)، امام هادی (ع) و امام حسن عسکری (ع) را درک کرد. نیشابور هم شهر فقه است، هم شهر عرفان و هم شهر شعر، هر چند زبان فراگیر در این شهر زبان شعر است.
امروز معرفی و شناخت ادیب و دانشمندی چند وجهی همچون خیام می تواند الگویی بایسته فراروی تمام پژوهندگان دانش و ادب به ویژه نسل جوان میهنمان باشد تا به پشتوانه داشته‌های غنی و پر افتخار خویش آوازه بزرگی و عظمت این مرز و بوم را به گوش جهانیان برسانند و نقش فراخور نام ایران و ایرانی را بر صحیفه علم و معرفت جهان نوین رقم زنند. پشتکار و همتی که امسثل خیام برای رسیدن به قله آگاهی در زمانه خود داشتند، الگوی ارزنده برای نظام آموزش و پژوهش در دانشگاه های ماست.
زندگی امروز ما هم از جنبه معنوی و هم از نظر مادی به نوعی بهره‌وری از میراث خیام است و بر ماست که پاسداشت مقام علمی و فرهنگی این شخصیت بزرگ را که در چارچوب مرزهای جغرافیایی و سیاسی نمی گنجد به جد دنبال کنیم.
در شناساندن هرچه بهتر شخصیتی چون خیام باید برنامه‌های متنوعی را در نظر گرفت از جمله آموزش نسل جوان و تداوم فرصت های مطالعاتی و پژوهشی برای معرفی این شخصیت ارزشمند. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز به سهم خود تمام همت خود را برای بزرگداشت شخصیت های ملی همچون خیام نیشابوری به کار می‌گیرد.
امیدوارم کوشش های مجدانه در راه شناساندن و معرفی زوایای ناشناخته شخصیت و جایگاه علمی و فرهنگی حکیم خیام نیشابوری موثر و مفید واقع گردد و کام جامعه فرهنگی و علمی با نکوداشت بزرگان ادب و فرهنگ و دانش سیراب شود.»
ابوالفتح عمربن ابراهیم خیام، مشهور به حکیم عمر خیام، فیلسوف، ریاضیدان، ستاره‌شناس و شاعر قرن پنجم هجری قمری، قرن دوازدهم میلادی است. گرچه بیشتر مردم او را به عنوان شاعر می‌شناسند، اما در واقع خیام فیلسوف و ریاضی‌دانی بود که به آثار ابوعلی سینا پرداخت و یکی از خطبه‌های معروف او را در باب یکتایی خداوند به فارسی ترجمه کرد. اولین اشاره‌ای که به شعر خیام شده، صدسال پس از مرگ او است. ۲۸ اردیبهشت به عنوان روز بزرگداشت خیام نیشابوری نامگذاری شده‌است.
