حسین احمدی معاون اسبق وزارت آموزش و پرورش و عضو شورای مرکزی کانون تربیت اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار آموزش و پرورش خبرگزاری فارس با اشاره به سخنان رهبر معظم انقلاب در تاریخ 21 اردیبهشت 1401 مبنی بر اینکه «علم نافع آن علمی است که بتواند استعداد جوان و نوجوان را شکوفا کند، برای او سرمایه ذهنی و علمی فراهم کند…اما اینکه حالا یک مشت محفوظات ناکارآمد را به ذهن دانش آموز سرازیر کنیم نه، این فایده ندارد»، اظهار کرد: توجه به منزلت و جایگاه والای علم و دانش از ابتدای طلوع اسلام چه در آیات قرآن که با طرح هر اندیشه‌ای، زایشی فراوان در اذهان و افکار جامعه پدید می‌آورد و چه در سیره ائمه معصومین(ع) که با سخنان حکیمانه خود و طرح مباحث علمی یک فتح فرهنگی را از سواحل آفریقا و بلاد اندلس تا ترکستان و چین و هند و ... پدید آوردند، امری بدیهی و روشن است؛ کانون‌های علم و بحث در علوم مختلف در اقصی نقاط جهان تشکیل و این آثار به زبان عبری و لاتین ترجمه شد و دانشمندان منصف غرب، سهم دانش مسلمین را در ایجاد تمدن جدید بارها ستوده‌اند.
وی ادامه داد: این حرکت علمی، این دانش‌ها و علم‌ها، این معلومات در بین مسلمین با همه شمولیت و گستردگی و فاخر بودن آن به تدریج به آفت‌هایی دچار شد که امروزه در عصر انفجار اطلاعات از مقبولیت چندانی برخوردار نیست؛ این آفت و آسیب در نظام آموزشی رخنه و نفوذ بیشتری یافت تا جایی یاد سپاری و سپردن به حافظه به جای اینکه وسیله‌ای ابتدایی در جهت غنی سازی ذهن در فرایند تفکر باشد و از علم مسموع به علم مطبوع منجر شود به فعالیتی انفعالی تبدیل و ذهن کودکان و نوجوانان انباشت فراورده‌های علمی و اطلاعات شده است.
*حفظ طوطی‌وار و تکراری به خلاقیت و یادآوری به موقع و ترکیب آموخته‌ها کمکی نخواهد کرد
احمدی اضافه کرد: آنچه در ابتدا بر آن تأکید شد و منابع علمی و روانشناسان یادگیری بر آن تأکید کرده‌اند و امری مستحسن پنداشته شده است؛ افزایش قدرت ذهن و فراگیری علم برای ثمربخشی ذهنی است که با تکیه بر اندوخته‌های مبنایی و ضروری زمینه‌ای را برای بازیابی ارادی، تلفیق و ترکیب معلومات پیشین برای خلق تفکر جدید در موقعیت جدید و کشف و ابداع اندیشه‌هایی بدیع و مبتکرانه فراهم می‌کند، و گرنه خزانه‌داری کلمات و عبارات چه حاصل و دستاوردی برای فرد و جامعه به همراه دارد.
وی تصریح کرد: البته این موضوعی مسبوق و مرسوم است که هرچیزی به ضد خود تبدیل می شود وگرنه یقینا این واقعیتی است محتوم که حفظ کردن مطالب اساسی و پایه فعالیتی پویا و اثر بخش در حل مسائل زندگی است؛ پژوهش‌های انجام شده نیز موید این مطلب است که افرادی که به طور فعال از شیوه‌ها و فنون مناسب در یادسپاری استفاده می‌کنند با سرعت بیشتری بر مطالب تسلط می‌یابند و دیرتر نیز آنها را فراموش می‌کنند و گرنه حفظ طوطی‌وار و تکراری به خلاقیت و یادآوری به موقع و ترکیب آموخته‌ها کمکی نخواهد کرد.
* 70 درصد مطالب حفظی در ظرف 24 ساعت اول فراموش می‌شود
این کارشناس تعلیم و تربیت با اشاره به سخنان رهبر معظم انقلاب در تاریخ 21 اردیبهشت 1401 در جمع معلمان مبنی بر اینکه «این حرف ما به این معنا نیست که ما درس را کنار بگذاریم، نه درس لازم است، ما معتقدیم پرچم علم را باید هرروز بیشتر بلند کرد در کشور، منتها در کنارش پرچم هویت ملی، هویت افتخار آمیز، هویت انقلابی، هویت اسلامی هم باید بلند شود»، گفت: بنابراین آموزش و پرورش در این رابطه وظایف مهمی را برعهده دارد. اول اینکه مطالب اساسی و مهمی که در قالب عبارات و رویدادها قرار می‌گیرد و مفاهیم و قوانینی که پیش از ما ساخته و ارائه شده‌اند و برای ارتباط، مقایسه، استدلال، تحلیل، انتقال معرفت و بروز خلاقیت لازم و ضروری است باید باقی مانده و بر یادگیری آن تاکید شود.
وی ادامه داد: دوم اینکه علی‌رغم لزوم این مفاهیم در باروری اندیشه، یادسپاری و حفظ صرف این مطالب به دلیل دسترسی انسان به منابع علمی و خودآموزی آنان از ماخذ و مراجع معتبر، نه امری ممکن و نه ضروری است؛ به همین دلیل آموزش و پرورش به جای انباشت ذهنی مطالبی که حدود هفتاد درصد آن در ظرف بیست و چهار ساعت اول فراموش می‌شود، باید معلمان خود را به نحوی آموزش دهد که دانش آموزان را به تعمق و تفکر واداشته و با روش‌هایی نو و مبتکرانه دانش‌آموزان را به تجزیه و تحلیل طبقه‌بندی، تداعی معانی و معنادار کردن مطلب جدید رهنمون سازد.
*ایران امروز نیازمند اخلاق، هویت ملی انقلابی و اسلامی توأم با خلاقیت حل مسأله و پژوهش است
احمدی افزود: نکته سوم اینکه منابع یادگیری باید به گونه‌ای ساماندهی شود که از محدودیت‌ها و ضعف‌های یادگیری حافظ محور بکاهد و این ضعف حافظه پروری که به تفکر و تحلیل و نقادی منتهی نمی‌شود را با اقداماتی عالمانه به قوت تبدیل کند.
وی با بیان اینکه ایران امروز نیازمند اخلاق، هویت ملی انقلابی و اسلامی توأم با خلاقیت حل مسأله و پژوهش است، گفت: یادگیری مشارکتی، بدیعه‌پردازی، تحریک کنجکاوی، روش‌های اکتشافی، کاوشگری، تأکید بر پروژه و ... همه و همه روش‌هایی است که باید در آموزش و پرورش به امری مرسوم و رایح و جاری تبدیل شود.
* باید برنامه‌محوری به جای کتاب‌محوری که تأکید بر حافظه دارد سرلوحه برنامه‌های آموزشی قرار گیرد
معاون اسبق وزارت آموزش و پرورش با تأکید بر جدیدترین رویکردهای یادگیری رویکرد شایستگی محور و با محوریت دانش‌آموز است که نگاهی ترکیبی به اهداف (صفات، توانمندی‌ها و انگیزه) دارد، اظهار کرد: باید برنامه‌محوری به جای کتاب‌محوری که تأکید بر حافظه دارد سرلوحه برنامه های آموزشی قرار گرفته و تولید بسته‌های آموزشی در برنامه درسی مطمح نظر قرار گیرد.
وی تصریح کرد: با انحصار کتاب درسی و تأکید بر حافظه دانش‌آموزی که با سرشت الهی انتخابگر، فعال به دنیا آمده و جستجوگر است، منفعل شده و با غفلت از سایر ساحت‌های تعلیم و تربیت به تدریج مهارت تفکر و تربیت همه جانبه در او تضعیف و نابود می‌شود.
* ارائه موضوعات کمتر ولی با عمق بیشتر
احمدی گفت: استاندارد انجمن توسعه علوم ایالات متحده برای کتاب‌های درسی بر سه چیز شامل «ارائه موضوعات کمتر ولی با عمق بیشتر» «تأکید بر ساختن دانش (رویکرد ساختن گرایی) بر اساس پرورش روحیه تحقیق و رشد مهارت‌های پژوهشی» و «تأکید بر تجربیات عینی، مشاهده و آزمایش» استوار است.
وی ادامه داد: امید است فرمایشات رهبر معظم انقلاب نه فقط در حد سخن بلکه راهکاری فراهم سازد که حاصل آن دانش‌آموزانی فرهیخته، کارآمد، شجاع، مسؤول، امانتدار، جهادگر، وطن دوست و آماده ورود به زندگی، شایسته فردی، خانوادگی و اجتماعی بر اساس نظام معیار اسلامی باشند.
انتهای پیام/
