خبرگزاری رویترز به نقل از ۴ منبع آگاه گزارش داده که شرکت‌های دولتی ایرانی پس از آماده‌سازی تدارکات لازم، بازسازی بزرگ‌ترین پالایشگاه نفت ونزوئلا را آغاز کرده‌اند. ایران پس از آنکه در ماه اردیبهشت قراردادی برای تعمیر کوچک‌ترین پالایشگاه ونزوئلا امضا کرد، حالا آماده پروژه بازسازی مرکز پالایشگاهی پاراگوانا (Paraguana) با ظرفیت پالایش ۹۵۵هزار بشکه نفت خام در روز می‌شود. این توافق باعث تعمیق روابط انرژی میان تهران و کارکاس در بحبوحه بحران ناشی از دهه‌ها سوءمدیریت، عدم سرمایه‌گذاری کافی و تشدید تحریم‌های آمریکا علیه ونزوئلا خواهد شد و عملا به راه نجاتی برای صنعت نفت ویران‌شده این کشور آمریکای لاتین تبدیل شده است. ایران که خود نیز مانند ونزوئلا تحت تحریم‌های نفتی آمریکا قرار دارد، به دولت ونزوئلا سوخت و رقیق‌کننده عرضه می‌کند تا کاراکاس از این محموله‌ها برای تولید گریدهای سبک‌تر نفت خام و قابل صادرات استفاده کند. رویترز می‌گوید که ایران از سال ۲۰۲۰ تاکنون قطعاتی را برای تعمیر و به‌روزرسانی شبکه پالایشی ۳/ ۱میلیون‌بشکه‌ای در روز ونزوئلا فراهم کرده است.
با این حال، منابع آگاه گفته‌اند که پروژه بعدی طرف ایرانی در ونزوئلا، نوسازی مجتمع ۲ پالایشگاهی پاراگواناست که یکی از بزرگ‌ترین پالایشگاه‌های جهان محسوب می‌شود و مذاکرات بر سر آن در جریان است. براساس برآوردهای مستقل، این مجتمع عظیم پالایشگاهی که با نام CRP نیز شناخته می‌شود، در ماه آوریل تنها با ۱۷درصد از ظرفیت خود کار می‌کرد. یکی از منابع آگاه به رویترز گفته است: «ایران باید تا سال آینده بتواند نیروی کار خود را به پاراگوانا منتقل کند. طرف ایرانی در حال حاضر به شدت روی مساله تامین مسکن کارگران خود متمرکز است.» گفتنی است داده‌های ردیابی کشتی‌ها نشان می‌دهد که یک نفتکش حامل حدود یک میلیون بشکه نفت خام سنگین ایران در روزهای اخیر برای تحویل به پاراگوانا، بزرگ‌ترین پالایشگاه نفت ونزوئلا وارد آب‌های این کشور شد. در اوایل سال جاری میلادی، شرکت‌های دولتی ایران قطعاتی را برای راهاندازی مجدد یک واحد تولید بنزین به پاراگوانا عرضه کردند.
به گفته یک فرد مطلع از این خرید، تجهیزات تولیدشده در آمریکای شمالی به چین می‌روند و در آنجا ایران این تجهیزات را از چین خریداری کرده و به ونزوئلا انتقال می‌دهد. دلیل این مساله این است که بسیاری از شرکت‌های چینی از تجارت مستقیم با ونزوئلا به دلیل ریسک‌های مرتبط با تحریم‌ها و پرداخت‌ها اجتناب می‌کنند. شرکت‌های چینی برای اینکه ریسک‌های تحریمی و ریسک بدعهدی و عدم پرداخت و تسویه‌حساب به‌موقع را کاهش دهند، با طرف ونزوئلایی هیچ‌گونه معامله و ارتباط مستقیمی برقرار نمی‌کنند. در واقع، شرکت‌های چینی تنها در شرایطی حاضرند تجهیزات و قطعات موردنیاز کاراکاس را ارسال کنند که شخص ثالثی (در اینجا ایران) سفارش‌ها و پرداخت‌ها را انجام دهد. تحت چنین شرایطی، به نظر می‌رسد ایران در نقش واسط میان چین و ونزوئلا، قطعات و موارد فنی موردنیاز برای نوسازی زیرساخت‌های پالایشی کاراکاس را از شرکت‌های چینی خریداری می‌کند و سپس این قطعات را به آمریکای لاتین منتقل کرده و در آنجا روی پروژه فعالیت خواهد کرد.
شرکت ملی نفت ونزوئلا (PDVSA) در سال‌های اخیر تلاش‌های زیادی برای جذب سرمایه‌گذار خارجی برای پالایشگاه‌های خود داشته است، اما این تلاش‌ها یکی پس از دیگری شکست خوردند و برای مثال، شرکت‌های چینی همگی قراردادهای خود را با طرف ونزوئلایی فسخ کردند. حالا اما به نظر می‌رسد که خوش‌نام نبودن ونزوئلا در زمینه عمل به تعهدات نقدی و مالی خود، باعث شده با حضور ایران و پذیرش پرداخت‌ها از طریق نفت خام یا سوخت شرایط بر وفق مراد کاراکاس باشد. گفتنی است هنگامی که جواد اوجی، وزیر نفت ایران در اوایل ماه مه مشغول بازدید از کاراکاس بود؛
دو ابر نفتکش ایرانی حامل نفت خام ایران به‌عنوان بخشی از قرارداد سال گذشته دو کشور در حال تخلیه محموله‌های خود در بنادر ونزوئلا بودند. همچنین طبق گزارش خبرگزاری رویترز، یکی از واحدهای شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران (NIORDC) در این ماه قراردادی به ارزش ۱۱۰میلیون یورو (معادل ۱۲۵میلیون دلار) با شرکت نفت دولتی ونزوئلا (PDVSA) برای تعمیر و توسعه پالایشگاه کوچک ۱۴۶هزاربشکه‌ای ال‌پالیتو در منطقه مرکزی این کشور امضا کرده است. در پالایشگاه ال‌پالیتو، یک واحد تقطیر نفت خام در ماه مه، پس از ماه‌ها تعطیلی دوباره راهاندازی شد. این پالایشگاه عمدتا به دلیل تجهیزاتی که توسط ایران تامین شد، حالا با حدود نیمی از ظرفیت خود کار می‌کند. دو منبع آگاه به همکاری‌های ایران و ونزوئلا گفته‌اند که ایران قطعات جدید را تحت یک قرارداد خدمات برای ارائه تعمیرات اساسی و توسعه تاسیسات تحویل داده است که هزینه آن نیز از طریق سوخت همان پالایشگاه قابل پرداخت است. یکی از کارکنان این پالایشگاه به رویترز گفته است: «پروژه‌های بزرگی که شرکت دولتی نفت ونزوئلا قرار بود انجام دهد و نتوانست، توسط ایران انجام می‌شود.»
گزارش خبرگزاری رویترز نشان‌دهنده فعال شدن هر چه بیشتر دیپلماسی انرژی ایران است. نکته برجسته این همکاری، استفاده از توان و دانش نیروهای متخصص و فنی ایرانی است که به نظر می‌رسد قرار است تا زمان شروع این پروژه طی ماه‌های آینده در ونزوئلا مستقر شوند. همچنین با تکمیل این پروژه نوسازی، می‌توان انتظار داشت ونزوئلا برای تامین سوخت موردنیاز داخلی خود ظرفیت مورد استفاده پالایشگاه را بالاتر ببرد. بدیهی است این کشور به دلیل نوع گرید نفتی که عرضه می‌کند، برای تامین خوراک پالایشی خود، در کوتاه‌مدت یا حتی میان‌مدت از ایران نفت خام سنگین، میعانات گازی و رقیق‌کننده‌های بیشتری وارد کند. البته اهداف و شیوه اجرای این طرح دارای ابهاماتی نیز هست. می‌توان به نقش واسطه‌گری ایران میان چین و ونزوئلا اشاره کرد که برخلاف موضع چین درباره عدم تجارت مستقیم با مشتریان ونزوئلایی، ایران تجهیزات موردنیاز کاراکاس را تهیه می‌کند. در واقع، به نظر می‌رسد ایران ضمن خرید نقدی تجهیزات از چین، آنها را عملا به طور امانی در اختیار ونزوئلا قرار می‌دهد تا در ازای آن، نهایتا شاخص نفتی فوق‌سنگین این کشور یا مانند مورد ال‌پالیتو، سوخت محصول پالایشگاه پاراگوانا را دریافت کند. امری که به نظر می‌رسد چندان دارای توجیه یا صرفه اقتصادی نیست. همچنین باید توجه داشت نوسازی بزرگ‌ترین پالایشگاه ونزوئلا می‌تواند محموله‌های کم‌شمار و بزرگ سوخت ایرانی را که به این کشور صادر می‌شود متوقف کند.
