«من اگر بخواهم راهبرد خودم را برای انتخابات بگویم این است که اصلاح طلبان باید حضور موثری داشته باشند و هیچ راه دیگری ندارند. حالا با چه سازوکاری، حرف دیگری است، آیا نهاد اجماع ساز پاسخ است که در دو انتخابات اخیر کارساز نبود یا باید اصلاح شود یا سازوکار جدید ایجاد شود.»
این بخشی از اظهارات اخیر محمدرضا عارف، لیدر اصلاح طلبان مجلس دهم و معاون اول دولت اصلاحات است، او که در چند ماه اخیر کمتر ظهور و بروز رسانه ای و سیاسی داشت و بیشتر در قالب توئیت اظهارنظر می کرد، در مصاحبه ای که اخیرا داشته است از استراتژی خود و یاران اصلاح طلبش در انتخابات ۱۴۰۲ رونمایی کرده است.
اما آیا این اظهارات مقدمه فعال شدن عارف برای بازگشت به سیاست پارلمانی است؟ برای پاسخ به این سوال باید کمی به عقب تر بازگشت و البته اظهارات اخیر او را نیز تحلیل و تفسیر کرد.
نهیب به اصلاح طلبان
عارف که گزینه سفید اصلاح طلبان در چند انتخابات اخیر بوده است، در انتخابات ۹۲ با تصمیم جمعی اصلاح طلبان مجبور شد به نفع حسن روحانی کنار برود، انصرافی که حالا بعد از مدت ها صراحتا می گوید تصمیمی اشتباه از سوی اصلاح طلبان بوده است.
او در گفتگوی اخیرش صراحتا درباره تصمیم اصلاح طلبان در انتخابات ۹۲ می گوید؛« آقای روحانی هیچ وقت اصلاح طلب نبوده و خودش هم ادعایی نداشته است. به نظرم یکی از اشتباهات اصلاحات در آن زمان بود.»
لیدری که لیدر نبود
گرچه پاداش انصراف عارف را ۲ سال بعد در انتخابات مجلس داده بودند و او را سرلیست اصلاح طلبان کرده و روانه مجلس کرد بودند اما او نتوانست انتظارات این جریان درباره یک لیدر را خصوصا در تعامل با طیف اعتدال گرای مجلس برآورده کند. او اما چندین بار از عملکرد خود دفاع کرده و معتقد است به دور از هیاهو و جنجال پیگیر مطالبات اصلاح طلبان بوده است.
عارف در گفتگوی اخیرش از یک تصمیم دیگر اصلاح طلبان هم انتقاد کرده است و به نظر می رسد در روزهایی که زمزمه هایی مبنی بر ائتلاف اعتدالیون اصولگرا و اصلاح طلب در انتخابات ۱۴۰۲ مطرح می شود اینگونه از نگاه مخالف خود رونمایی کرده است.
او می گوید؛« من واقعا همیشه دنبال اجماع بودم و امروز کشور ما برای حل مشکلاتش باید در موضوعات مهم به اجماع برسد اما با حفظ هویت. این که یک اصولگرا کاندیدای اصلاحات بشود، آدم شک می‌کند. می‌توانند ائتلاف کنند همان طور که ما در مجلس دهم به اصولگرایان پیشنهاد ائتلاف دادیم اما جواب نگرفتیم و نیامدند. گفتیم برای اولین بار اجماعی ایجاد و مثلا فهرست تهران را تقسیم کنیم. امروز هم اعتقاد به اجماع یا ائتلاف دارم. این که اصولگرا در فهرستش یک اصلاح طلب بگذارد و برعکس را نمی‌فهمم.»
او در ادامه بازهم به حسن روحانی کنایه زده است و حمایت اصلاح طلبان از او در انتخابات ۹۲ بدون آنکه سهمی در دولت داشته باشد را نقد کرده است؛« در ائتلاف باید سهم دو گروه بعد از پیروزی مشخص باشد. چه سهمی اصلاحات گرفت؟ جریان اصلاحات همیشه منبع تغذیه مدیریت کشور بوده و نیروهای زبده و برجسته‌ای را تربیت کرده است. واقعیت این است که نخبگان جامعه بیشتر گرایش به اصلاحات دارند. بگویند کدام فرد را از اصلاحات گذاشتید که جریان اصلاحات معرفی کرده باشد؟ کدام از این‌ها را جریان اصلاحات معرفی کرده بود؟»
دست فرمان تکراری عارف
عارف اما چند نکته مهم که از قضا همخوانی با نگاه همیشگی او در سیاست دارد را مطرح کرده است. او به جای نقد تند و صریح از نهادهای نظارتی چون شورای نگهبان به اصلاح طلبان توصیه می کند که واقعیت وجود چنین نهادهای نظارتی را باید بپذیرند. او البته کنایه ای نیز به تصمیم این شورا درباره علی لاریجانی زده و می گوید در انتخابات اخیر کفگیر به تگ دیگ خورد. اما بازهم تاکیدش بر ناامید نشدن و پیش گرفتن روند اصلاحی است.
اما شاید افکارعمومی انتظار داشته باشد بخشی از پاسخ به این سوال را خود عارف بدهد، او که ۴ سال نماینده طیف اصلاح طلبان در مجلس بود و در عمل نتوانست انتظارات این طیف را برآورده کند.
عارف ستون خیمه اصلاح طلبان و بدنه رأی این جریان در مجلس دهم نشد و استراتژی دیگری را دنبال کرد. او تلاش کرد خود را مرد پشت پرده نشان دهد اما روایت ها حکایت از آن داشت که عارف نفوذ و کاریزمایی قابل توجه در بین نمایندگان اصلاح طلب نداشت. همین امر در کنار انفعال و سکوت او در بزنگاه ها سبب شد تا فراکسیون امید به حاشیه رود و کار دست اعتدالیون و اصولگرایان بیفتد. ۴ سال بعد هم مردم ناراحتی و نارضایتی خود را نشان دادند و ردصلاحیت های گسترده نیز کمک کرد تا ترکیب مجلس تغییری اساسی پیدا کند.
عارف همچنان دلخور است؟
محمدرضا عارف که زمانی لیدری شورایعالی سیاستگذاری اصلاح طلبان را برعهده داشت در پی عملکرد بحث برانگیز و پر از انتقاد این شورا کنار رفت تا در سازوکار نهاد اجماع ساز بهزاد نبوی لیدری را عهده دار شود.
عارف در گفتگوی اخیرش از بی خبری خود از تصمیمات این نهاد خبر داده و گرچه موضوع قهر سیاسی خود را رد کرده اما می گوید؛« من خبر جدیدی ندارم. آن‌ها کار خودشان را می‌کنند و ما هم کار خود را می‌کنیم. قرار نیست ۲۴ ساعته با هم صحبت کنیم اما اگر لازم باشد و مشورت نیاز باشد ارتباط برقرار می‌شود.»
به نظر می‌رسد عارف نیم نگاهی به مجلس آینده و انتخابات سال ۱۴۰۲ دارد، گرچه هنوز مشخص نیست او و هم فکرانش در اردوگاه اصلاحات چه برنامه و استراتژی را در پیش خواهند گرفت اما به نظر می رسد قرار نیست عارف نگاه تحریمی و کناره گیری از انتخابات را دنبال کند و شاید در همین روزها که سکوت نصفه و نیمه ای را دنبال می کند در تدارک بازگشت به بهارستان است.
۲۱۲۲۰
