خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها: جنوب استان کرمان یکی از قطب‌های کشاورزی در کشور محسوب می‌شود، از شهرستان‌های جنوبی کرمان به عنوان هندوستان ایران یاد می‌شود و در تمامی فصل‌های سال زیر کشت می‌رود اما مهمترین منبع تأمین آب کشاورزی در جنوب کرمان آب زیر زمینی است نه سد جیرفت!
این سد در تنگه «نراب» بر روی تنها رودخانه دائمی استان کرمان یعنی هلیل رود و در ۴۰ کیلومتری شهر جیرفت احداث شده است و از جمله سازه‌های آبی مدرن ایران محسوب می‌شود.
هدف اولیه از احداث سد جیرفت تولید برق و تأمین آب زمین‌های کشاورزی پایین دست بوده اما حداقل در زمینه تأمین آب کشاورزی پس از ۳۰ سال مسئولان می‌گویند انتظارات تأمین نشده و کمتر از ۶۰۰ هکتار از هزاران هکتار زمین پایین دست زیر پوشش کانال‌هایی قرار گرفته که بعضاً لایروبی هم نمی‌شوند.
بی آبی در کنار سد بزرگ جیرفت
از سوی دیگر سال هاست که به دلیل عدم تخصیص حق آبه زیست محیطی باتلاق جازموریان در جنوب کرمان خشکیده است و تنها در صورت بروز سیلاب آبگیری می‌شود.
سد جیرفت بتنی و از نوع دو قوسی است که ارتفاع آن ۱۳۴ متر و ضخامتی معادل ۱۷ متر در کف دارد و حجم آن ۴۱۰ میلیون مترمکعب است.
در زمینه تأمین آب کشاورزی پس از ۳۰ سال انتظارات تأمین نشده و کمتر از ۶۰۰ هکتار از هزاران هکتار زمین پایین دست زیر پوشش کانال‌هایی قرار گرفته است
وجود چنین سدی طبیعتاً باید موجب حاصلخیزی زمین‌های پایین دست شود اما همیشه شهرستان‌های جنوبی استان کرمان با خشکسالی و بی آبی دست به گریبان بوده‌اند.
برخی خشکسالی را عامل اصلی بی اثری سد جیرفت در توسعه کشاورزی می‌دانند اما اگر به سال‌هایی که سد آبگیری کامل شده است نیز نگاه کنید به دلیل عدم وجود شبکه آبرسانی عملاً، این سد نقش مؤثری در زمینه آبیاری ایفا نکرده است.
شبکه آب سد جیرفت سال هابه حال خود رها شده است
نماینده مردم جیرفت و عنبرآباد در مجلس شورای اسلامی در گفتگو با مهر ضمن تاکید بر اینکه از وزارتخانه مربوطه سوال می پرسد که چرا بعد از سال‌ها شبکه‌های آبرسانی سد جیرفت احداث نشده است، گفت: به مردم می‌گوئیم آب غیر مجاز برداشت نکنید، چاه حفر نکنید و از هلیل رود هم آب غیر مجاز برداشت نکنید اما در مقابل شبکه‌های آبرسانی سد احداث نشده است و این امر بسیار عجیب است و همخوانی ندارد.
ذبیح الله اعظمی افزود: مسئولان باید بگویند چرا شبکه‌های آبرسانی تکمیل نشده و به حال خود رها شده‌اند.
حق آبه کشاورزان باید تعیین و اختصاص یابد
وی گفت: بحث حق آبه های کشاورزان باید پیگیری شود و در صورت رفع مشکلات می‌توان کشاورزی را در جنوب کرمان با بهره وری بیشتر پیگیری کرد.
نماینده مردم جیرفت و عنبرآباد در مجلس افزود: اهدافی که برای ساخت سد جیرفت تعریف شده بعد از ۳۰ سال از ساخت سد برآورده نشده، هدف از ساخت سد در بخش کشاورزی علاوه بر تغذیه سفره‌های آب زیر زمینی ایجاد شبکه‌های آب بوده است.
وی به دریاچه تنظیمی سد جیرفت اشاره کرد و گفت: آبیاری ۳۰ هزار هکتار باید محقق می شده اما الان کمتر از هزار هکتار با کانال‌ها آبیاری می‌شود.
آبیاری ۳۰ هزار هکتار زمین پایین دست سد جیرفت باید محقق می شده اما الان کمتر از هزار هکتار با کانال‌ها آبیاری می‌شود
وی افزود: هم اکنون نیم میلیون مترمکعب ذخیره تنظیمی سد است، از سال ۷۱ که سد افتتاح شده فقط ۳۶ کیلومتر کانال ساخته شده و این میزان کافی نیست و بعد از آن احداث کانال‌های درجه سه و چهار به عهده وزارت کشاورزی است قرار دارد که متأسفانه در این بخش هم انتظارها برآورده نشده و به همین دلیل کشاورز حق آبه را در اختیار ندارد.
وی بیان کرد: بعد از سال‌ها از افتتاح سد اما کشاورزان از این آب استفاده نمی‌کنند و مشخص نیست چرا اهداف محقق نشده است.
نماینده مردم جیرفت در مجلس شورای اسلامی بیان کرد: شبکه‌های آبیاری انجام نشده و به حال خود رها شده است، کانال‌هایی محدودی هم که ساخته شده مملو از گل و لای است و نیاز به لایروبی دارد.
اهداف سد جیرفت محقق نشده است
رئیس جهاد کشاورزی جنوب کرمان نیز در این خصوص در گفتگو با مهر می‌گوید: سد جیرفت اهدافی که در بخش کشاورزی مشخص شده بود را محقق نکرده است.
سعید برخوری گفت: بخش کوچکی از اراضی کشاورزی از آب سد مشروب می‌شود و چون نامنظم است تأثیر قابل توجهی ندارد.
وی به ظرفیت سد اشاره کرد و گفت: ظرفیت کنونی سد بعد از رسوب سیل‌های اخیر ۳۳۰ میلیون مترمکعب است باید کانال‌های زیر سد احداث می‌شد که این اتفاق به صورت کامل روی نداده است.
وی گفت: در حال حاضر نزدیک ۶۰۰ هکتار از زمین‌های زیر دست سد مشروب می‌شود که بسیار اندک است و همین زمین‌ها هم به صورت مناسب آبرسانی نمی‌شود.
برخوردی اضافه کرد: در ۱۵ سال خشکسالی عملاً اهدف برآورده نشده و مسئولان مربوطه در این زمینه باید اقدام کنند. چون بعد از احداث سد شبکه‌های آبرسانی کامل نشد.
کشاورزان بی آب مانده‌اند
کشاورزان نیز در این زمینه گلایه مند هستند و می‌گویند با وجود اینکه آب دریافت نمی‌کنند اما حق آبه زیادی از آنها دریافت می‌شود.
یکی از کشاورزان در گفتگو با مهر اظهارداشت: ۱۰ نفر کشاورز در بخش کوچکی در منطقه میانچیل هستیم اما آب به ما نمی‌رسد چون کانال لایروبی نشده و بعضاً خود کشاورزان باید پول جمع کنند و لایروبی را انجام دهند. از سوی دیگر حجم آب هم اندک است.
اقبال کمالی گفت: بارها اعتراض کرده‌ایم اما کسی حرف ما را نمی‌شنود و زمین‌های کشاورزی در حالی که سد چند کیلومتر با مزارع فاصله دارد در حال خشک شدن هستند.
بارها اعتراض کرده‌ایم اما کسی حرف ما را نمی‌شنود و زمین‌های کشاورزی در حالی که سد چند کیلومتر با فاصله دارد در حال خشک شدن هستند
وی افزود: آبی به زمین‌های کشاورزی نمی‌رسد، ما کل زندگی مان را برای کشت در مزارع هزینه کرده‌ایم و این کار را هم به پشتوانه سد انجام داده‌ایم.
وی ادامه داد: سالی ۲۰۰ میلیون تومان کشاورزان برای لایروبی جمع می‌کنند و خودشان این کار را انجام می‌دهند اما چون لایروبی به خوبی انجام نمی‌شود آب به زمین‌ها نمی‌رسد.
یکی دیگر از کشاورزان به خبرنگار مهر گفت: چون برنامه‌ای وجود ندارد به یکی از کشاورزان آب می‌رسد و برخی نیز زمین‌هایشان به کلی خشک می‌شود و خدماتی هم به کشاورزان داده نمی‌شود اما حق آبه از کشاورزان دریافت می‌شود.
محمد سالاری گفت: در چند روز اخیر که سرما جنوب کرمان را فرا گرفت و میلیاردها تومان خسارت وارد کرد اما اگر آب وجود داشت برودت هوا اینچنین به کشاورزان خسارت نمی‌زد.
وی ادامه داد: اکثر گلخانه‌ها و مزارع به دلیل سرمازدگی از بین رفته و دقیقاً زمان کاهش دمای هوا میزان آب دهی به مزارع و گلخانه‌ها کاهش و خسارت افزایش یافت.
وی گفت: بسیاری از مزارع زیر کشت گندم، بادمجان، توت فرنگی، خیار و گوجه بوده که بخش قابل توجهی خشک شده است.
ابهام در خصوص افزایش هزینه حق آبه
سید محمد هاشمی دیگر کشاورز جیرفتی از مسئولان خواست بگویند در این سال‌ها چه خدماتی برای آبرسانی انجام داده‌اند.
وی ادامه داد: مسئولان امروز از کانال‌ها بازدید کنند و ببینید که کانال‌ها مملو از گل و لای است.
وی گفت: قبض‌های هنگفتی برای کشاورزان صادر می‌شود و نمی‌دانیم برچه مبنایی این قبض‌ها تنظیم می‌شود. چه اتفاقی افتاده که طی سال‌های اخیر حق آبه کشاورزان افزایش یافته است؟
وی بیان کرد: کشاورزی که نمی‌تواند نان شب خود را تأمین کند چطور باید این قبض‌های هنگفت را پرداخت کند؟ هلیل متعلق به کشاورزان و مردم بومی است، چرا باید این هزینه‌های سنگین را پرداخت کنیم.
کشاورزی که نمی‌تواند نان شب خود را تأمین کند چطور باید این قبض‌های هنگفت را پرداخت کند
وی از مسئولان خواست کانال‌ها را نوسازی و لایروبی کنند تا مشکل رفع شود همچنین شبکه آبرسانی نیز ناقص ساخته شده است و برخی از جاها کشاورزان کانال‌های سنتی احداث کرده‌اند.
وی بیان کرد: مردم با مشکلات زیادی مواجه هستند از دادستان و فرماندار می‌خواهیم پشتیبانی کنند و نگذارند کشاورزان خسارت ببینند و بیکار شوند، جنوب کرمان بیکار زیاد دارد نباید اجازه دهید بر تعداد آنها افزوده شود.
باید دید پیگیری‌های مسئولان محلی و نمایندگان مجلس برای تکمیل شبکه آبرسانی سد جیرفت بعد از گذشت سه دهه چه نتیجه‌ای در ماه‌های آینده خواهد داشت.
