منتقد سینما: در کن به عنکبوت‌ها جایزه می‌دادند

به گزارش خبر گزاري صدا و سيما: مجری گفتگوي ويژه خبري شبکه خبر خطاب به آقای محمدتقی فهیم منتقد سینما، بیشتر شبکه‌های اجتماعی عبارت سیاسی کاری مطلق را در اشاره به این دوره از جشنواره به کار برده بودند نظر شما چیست؟
میهمان: جشنواره کن وقتی صحبت از سیاست می‌کنیم اینکه خیلی ساده انگارانه است که بگوییم یک جشنواره نباید سیاسی باشد، اما برای من به عنوان یک منتقد در درجه اول فیلم مهم است، وقتی می‌گوییم فستیوال کن نمی‌گوییم فستیوال سیاسی، می‌گوییم جشنواره فیلم فجر نمی‌گوییم جشنواره فیلم سیاسی، پس بنابراین برای من اول فیلم مهم است و طبیعی است سیاست مهم است، وقتی می‌گویم نباید سیاسی باشد به این معنی نیست که سیاست اساسا کنار گذاشته شود، طبعا فیلم‌ها به نوعی کنش سیاسی است حتی رویداد‌هایی مانند جشنواره‌ها حتما رویکرد سیاسی دارند، اما آنجایی در واقع محل مناقشه است که یک جشنواره‌ای در درجه اول به جای فیلم سیاست مسئله آن باشد نه فیلم، از آنجایی که مسائل دیپلماسی سیاسی و دیپلماسی عمومی شان در واقع راس سینما قرار می‌گرید و در دوره‌هایی برایشان اهمیت سیاست بسیار بالاتر از اهمیت فیلم است ما می‌بینیم به اثاری که نمی‌شود به آن‌ها گفت فیلم و هیچ قواعد سینمایی را رعایت نمی‌کنند جایزه‌هایی می‌دهند، انجا که ما با سیاست مسئله داریم و یک جشنواره باید فیلم ارائه کند.
مجری: نظرتان درباره این دوره است؟
مهیمان: درباره این دوره جشنواره فیلم کن سه موافق و مخالف در سه گرایش همواره وجود داشته است آن‌هایی که جدی‌تر به قضیه نگاه می‌کردند اساساً به جشنواره مانند فیلم کن اهمیت نمی‌دهند یعنی بسیار پیش پا افتاده است و همواره گفته اند که این جشنواره هم مانند بقیه شو‌های دیگری است به منظوری هم برگزار می‌شود، دسته‌ای بودند که در وسط می‌گفتند اینجا محل کشف استعداد و قله هنر است و به سلیبرتی‌ها مربوط می‌شود بخشی هم که گرایشی که بسیار قضیه را ساده می‌بینند اساساً به این قضیه‌ها توجه نمی‌کنند. همواره آن گرایشی که گفته کن بیزینس هم است به نظرم جدی‌تر به آن توجه می‌شود چرا که یک شهر کوچک ساحلی آنجا را تبدیل کرده به جایی که پول را از سراسر کشور مردم ببرند؛ بنابراین جشنواره فیلم کن در دوره‌هایی بسیار مهم بوده از سال ۱۹۴۶ که راه افتاد دوره‌هایی تاثیر گذار بوده الان هم تاثیر گذار است، اما امروزه تاثیرش مانند این دوره در حوزه دیپلماسی سیاسی در واقع غرب نسبت به کشورهاست، به طور مشخص در کشوری مانند ما از سال گذشته کاملا روشن بود که هر کسی آثاری در راستای یک جامعه پدر سالار از ایران هر کسی فیلمی با گرایش پدرسالارانه تولید کند در کن مورد توجه قرار می‌گیرد، اگر امسال عنکبوت مقدس نبود به آن یکی عنکبوت جایزه می‌دادند، به هر حال برایشان مهم بوده که پدرسالاری در اینجا مورد نقد قرار گیرد فمنیسم برجسته شود، جوایزی به کسانی اهدا شود که اساساً هنر، بازی و فیلم در درجه سوم قضیه قرار گیرد.
در ادامه آقای محمود گبرلو با حضور در برنامه گفتگوی ویژه گفت: به طور طبیعی هر جشنواره‌ای در دنیا یک ایدئولوژی برای خود دارد یعنی نمی‌توان گفت یک جشنواره سینمایی سیاسی نیست، چه سینمایی، فرهنگی، غیر فرهنگی یک ایدئولوژی دارد و بر اساس آن نقش خود را ایفا می‌کند، امسال جشنواره کن بر خلاف سال‌های گذشته که مقداری سعی می‌کرد فضای روشن فکری داشته باشد و سیاسی بودن را پنهان کند و به نوعی اعلام کند که اینجا محل فیلمسازان جهان است با رفتاری که انجام داد خیلی سیاسی بودنش را آشکار نشان داد، نکته خیلی مهم‌تر اینکه ما می‌پذیریم همه جشنواره‌های دنیا یک ایدئولوژی دارند و سیاسی برخورد می‌کنند، اما نکته این است که ما به عنوان سینمایی ایران مخصوصا پس از انقلاب اسلامی در این مجامع چگونه حضور پیدا کنیم، آیا باید حضور پیدا کنیم، اما حضور عزتمندانه مناسب‌تر است البته شاید سلیقه‌ها مختلف باشد، اما به هر حال حضور در مجامع جهانی به اعتبار و ارزشمند کار ما رونق می‌دهد.
مجری: برخی معتقدند که سینمایی ایران مرعوب جشنواره هاست در و اقع دچار نوعی خود کم بینی است.
میهمان: مرعوب بستگی به خود شخص فیلمساز دارد سیاست گذار اگر درست عمل کند دلیل ندارد ما مرعوب شویم، اگر جشنواره‌ای رفتار خصمانه‌ای می‌کند طبیعتاً ما می‌توانیم موضع درستی بگیریم، فیلم عنکبوت مقدس از یکسال قبل قرار بود در کن حضور پیدا کند و مراحل تولید خود را گذارنده، چند روز است که در کن به نمایش در آمده، فرش قرمز برگزار شده نمایندگان نظام جمهوری، نمایندگان سازمان سینمایی در سالن نمایش بودند و فیلم را دیدند و بعد موقع دادن جوایز حضور داشتند، اما هیچ حرکتی نکردند و سکوت کردند، این حضور عزتمندانه نیست اگر عنکبوت مقدس توهین به ائمه اطهار می‌کند ما شوخی با کسی نداریم اینجا خط قرمز است، نمایندگان سازمان سینمایی باید همان لحظه بیانیه می‌دادند و اطلاعیه می‌دادند و بازار را ترک می‌کردند، ما مشکلمان این است که بی تدبیری درباره سیاست حضور در مجامع جهانی داریم که بتوانیم چگونه رفتار و حضور پیدا کنیم. جشنواره کن چند نکته قابل تفکیک دارد یک حضور فیلم ها، حضور فیلمسازان، برخورد هنرمندان در جشنواره، برخورد خود جشنواره با ایران و سینمای ایران است که هر کدام قابل تحلیل است و می‌شود جداگانه درباره آن بحث کرد.
آقای امجدیان در سوی دیگر گفتگو گفت: نکاتی که گفتند درست، اما چند جمله اضافه می‌کنم، الان دوره جنگ رسانه ها، جنگ روایت‌ها و دوره ایی است که رسانه و نوع روایت می‌آید و اهداف و سیاست‌هایی که قرار است گفته شود القا و بیان می‌کند، اگر تجارت، بیزینس و زرق و برقی است همه این‌ها برای گفتن پیامی است که قصد دارند بگویند و اگر ما بگوییم نه این فقط هنر و سینماست اصلا باور پذیر نیست امکان ندارد اثری بخواهد چیزی نگوید و کاملا ساکت و ساکن باشد، قطعاً اتفاقی که افتاد درباره عنکبوت مقدس همانطور که ایشان هم گفتند خط قرمز همه ما توهین به ساحت مقدس ائمه است و چیزی است که از آن نمی‌توان گذشت، اما چرا سازمان سینمایی الان گفته، سازمان سینمایی اگر از پیشتر می‌گفت قاعدتاً به این ماجرا دامن زده بود حتی ممکن بود باعث بیشتر دیده شدن باشد در شرایط و فضایی که اتفاقا دنبال این چیز‌ها هستند، عملکرد سازمان سینمایی بد نبوده شاید اگر زودتر می‌گفت این فضا در واقع بیشتر می‌شد و الان طبیعتا مانده ببیند چه اتفاقی می‌افتد احتمالا در این دو سه روز به یک بیانیه مرتبی برسند و منتشر کنند.
مجری خطاب به آقای فهیم؛ برخی‌ها می‌گویند هنرمندان خارجی چنین رفتار‌هایی را نشان نمی‌دهند در حالی که معقتد هستند که سینماگران ایرانی به اصطلاح بر روی فرش قرمز یا در نشست‌های رسانه‌ای ژست‌های اپوزیسیونی می‌گیرند؟ نظر شما چیست؟
میهمان: به نظرم به ابتذال می‌کشند مسئله را یعنی به سطحی‌ترین شکل و واقعیت بعضا باعث می‌شود خیلی از گفتن آن ابا دارند مثلا سلیبرتی‌های ما ده روز انجا بودند و درباره فیلم‌ها چیزی برای گفتن نداشتند، چون فیلم‌ها بازخورد‌های منفی داشته است، نکته دوم سلبریتی ما ده روز در شرایط داغداری ما ژست‌های مختلف می‌گیرد و یک جایزه بی ارزش را تقدیم به مردم آبادان می‌کند، به نظرم توهین به مردم آبادان بود.
در ادامه آقای نبرلو گفت: جشنواره کن درست است سیاسی رفتار می‌کند با سینمای ایران، اما قبول ندارم که هنرمندان ما شبیه به آن‌ها عمل می‌کنند برعکس فکر می‌کنم هنرمندان خیلی نجیبانه در این جشنواره‌ها حضور پیدا می‌کنند، اما گاهی اوقات بی تدبیرانه حرف می‌زنند یا رفتار می‌کنند، مثال فرانسوی است که می‌گوید شما رخت‌های کثیف خود را در خلوت بشویید یعنی اینکه کسی نبیند رخت‌ها کجا هستند، منظور این است که شاید حرف‌های حقی دارید، اما نیاز نیست در مجامع عمومی بیان کنید، مشکل ما این است که هنرمندان برای حضور در مجامع جهانی تدبیر نمی‌کنند و فکر نمی‌کنند که چگونه درست عمل کنند بازیگر خوبی که محبوب است یک رفتار غیر عرفی را انجام می‌دهد در صورتی که می‌توانست خیلی حرف‌های دیگر از مردم و مشکلات و درد‌های مردم ایران را در یک فرصت طلایی بیان کند، واقعا بخشی از آن را نگاه سیاسی کن به سینمای ایران می‌دانم، اما بخش دیگر سینماگران با قدرت به جلو می‌آیند از لحاظ تکنیک و فرم، ممکن است بخشی را اعتراض داشته باشیم به اصغر فرهادی به خاطر برخی از فیلم هایش، اما نمی‌توان اصغر فرهادی را کنار گذاشت، اصلا عنکبوت مقدس ربطی به روستایی و فرهادی ندارد فیلمی بود در دانمارک و اردن ساخته شده و در ایران نبوده است، بنابراین بحث ایرانی‌ها را دارم که در جشنواره خارجی‌ها حضور پیدا می‌کنند ما نباید سعید روستایی را فراموش کنیم حتی اگر آن جایزه کوچک به زعم شما گرفته شده است.
آقای امجدیان: کدام نجابت می‌فرمایند ربطی ندارد چرا اتفاقا ربط دارد جایی است که ما می‌گوییم خط قرمز وجود دارد فیلمی آمده اهانت می‌کند از ابتدا تا انتها و بعد بقیه آدم‌هایی که آنجا رفتند شروع می‌کنند می‌گویند ما در حال مبارزه هستیم همه این اتفاقات و واکنش‌هایی که در داخل کشور داریم راجع به این ماجرا یک طرف و کافی بود یک نفر در آنجا حرفی بزند، اما هیچ کس چیزی نگفت به نظرم ربط دارد و کاملا در جهت حرمت شکنی است و اولین گام برای انیکه بخواهند حرمت امام هشتم آنجا شکسته شود، در این فیلم شخصیت آقای حنایی یک آدم مذهبی و فلان و فلان و می‌گوید مشهد باید پاک باشد و به خاطر این شروع می‌کند این کار را می‌کند کسی که قاتل را دستگیر می‌کند خودش خادم حرم امام رضا (ع) بوده این نشان می‌دهد که این فیلم مغرضانه است.
آقای گبرلو گفت: نکته کلی عرض می‌کنم دنیای بازار فیلم و جشنواره‌ها تغییر کرده است الان ما اگر بخواهیم یک فیلم انقلابی و ارزشی را در سطح جهان پخش کنیم بنابر فرمایش رهبری که فرمودند سینما قدرت برتر است ما باید از گذرگاه کن رد شویم یعنی آنجاست که این فیلم‌ها توسط شبکه‌های تلویزیونی خریداری می‌شود و بنابراین ما نمی‌توانیم حذف کنیم، اما می‌توانیم در مقابل حرکت‌های سیاسی مقتدرانه حرف بزنیم، حرف من این است که شخصی که نماینده نظام جمهوری اسلامی بود سکوت کرد و چیزی نگفت بعد هنرمندان رفته اند آنجا حالا یا مایل بودند حرف بزنند یا نزنند، هنوز هیچ کس فیلم عنکبوت مقدس را ندیده است.