به گزارش خبرگزاری فارس از تبریز، ماجرای غم‌انگیز مقبره‌الشعرای تبریز دیگر نیازی به تعریف و بازگویی ندارد؛ واگذاری شتابزده و بدون کارشناسی و مطالعه، سرخاب را به خاک سیاه نشان داده و یکی از مهم‌ترین گورستان‌های تاریخی کشور را متلاشی کرده‌است.
چهار دلیل برای اشتباه‌بودن واگذاری مقبره‌الشعرا
پروژه مقبره‌الشعرا، هشت سال پیش بود که طی یک واگذاری هیجانی، از اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی به شهرداری تبریز منتقل شد. هشت سال از ساخت‌وساز کور و بی‌هدف در سرخاب مظلوم تبریز می‌گذرد، بی‌آنکه معلوم شود سر و ته این پروژه کجاست؟ متولی اصلی پروژه کیست؟ قصور و تقصیر پروژه از کجاست؟ و نقش شهرداری و میراث‌وفرهنگی و اداره‌کل فرهنگ‌وارشاد اسلامی دقیقاً چیست؟
نام «مقبره‌الشعرا» بیش از ۳۰سال است که با خاکبرداری و حفاری و آرماتور و میلگرد همراه است. این پروژه با عنوان «بزرگترین پروژه‌های فرهنگی کشور» سال ۹۲ به شهرداری تبریز واگذار شد.
حالا پس از ۸ سال می‌توان با قطعیت گفت که واگذاری مقبره‌الشعرا به چهار دلیل شتابزه و فاقد پشتوانه کارشناسی بود.
نخست این که با این واگذاری، پروژه، از مدیریت دولتی به مدیریت شهری انتقال یافت. با خروج این اثر از مدیریت دولتی، طبیعی بود که امکان درج پروژه در ردیف اعتبارهای ملی نیز دشوار باشد. چنانکه در 8 سال گذشته، دولت هیچ تزریق مالی به این پروژه نداشته‌است.
دوم اینکه با آن واگذاری عجولانه، عملیات عمرانی پروژه به شهرداری منطقه۱۰سپرده شد که از مناطق بسیار کم‌برخوردار شهر است. منطقه‌ای که خدمات روزمره خود را به سختی پیش می‌بَرَد، چطور باید می‌توانست از پسِ پروژه‌ای با حجم عملیاتی بازآفرینی مقبره‌الشعرا بر بیاید؟
سوم اینکه طراحی پلان پروژه، بسیار هیجانی و بلندپروازانه کار شد. چنان نسخه سنگین و پیچیده‌ای برای مقبره‌الشعرا پیچیده شد که با گذشت هشت سال، سر و ته پروژه معلوم نیست!
چهارم اینکه حساسیت‌های میراث فرهنگی در تفاهم‌نامه شهرداری و اداره‌کل ارشاد، در مرحله عمل، به کل، نادیده گرفته شد. با وجود اینکه مقبره‌الشعرا در سایت تاریخی واقع شده، میراث فرهنگی، فراست لازم را برای نظارت بر ملاحظات تاریخی اثر نداشته‌است.
برای تکمیل پروژه، بیش از ۳۵۰ میلیارد تومان هزینه لازم است
هر چه هست، پروژه، بخش ارزشمندی از تاریخ تبریز را به کام میلگرد و بتن سپرد و هشت سال تمام، به مایه آبروریزی فرهنگی و تاریخی تبریز تبدیل شد. کار به جایی رسید که سه سال پیش، تصاویر تکان‌دهنده از جولان سگ‌های ولگرد در میان دخمه‌های مقبره‌الشعرا، دست به دست شد.
بعد از ۸ سال از آن کلنگ‌زنی نابخردانه، پروژه در ماه‌های اخیر، کمی جمع‌وجور شده، اما همچنان برای رسیدن به حداقل وضعیت مطلوب، نیاز به پشتونه پولی قوی دارد؛ پشتوانه‌ای که شاید با سفر رئیسجمهور به تبریز، فراهم شود و این پروژه را از مزیت بودجه ملی، بهره‌مند سازد.
در سال‌های گذشته، پروژه، نه تنها به جایی نرسید، بلکه یک سطر گزارش شفاف مالی و عمرانی نیز از سرگذشت اسفبار پروژه داده نشد؛ تا اینکه مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان، اخیراً اطلاعاتی را در خصوص وضعیت پروژه و ملزومات آن ارائه داد و گفت: براساس برآوردهای انجام شده برای تکمیل طرح موجود و بازسازی و مرمت این مجموعه بیش از ۳۵۰ میلیارد تومان هزینه لازم است که امیدواریم با سفر رئیس جمهور و اتفاقات خوبی که در این راستا رقم خواهد خورد این مجموعه تاریخی فرهنگی آماده ارائه خدمات باشد.
وی اضافه کرد: این پروژه در کنار اینکه خود مجموعه معماری آنجا را شامل می شود بحث بدنه‌سازی فضای سبز و پیرامون پروژه را هم شامل می‌شود می توانیم بگوییم بیش از ۵۰ درصد کار پیشرفت داشته و امیدواریم با حمایت هایی که اتفاق می‌افتد در آینده‌ای نزدیک شاهد گشایش این مجموعه فرهنگی باشیم.
مقبره‌الشعرا با نیم‌نگاهی به متروپل
حضور کوتاه رئیسجمهور در تبریز، نخست اینکه می‌تواند فرصتی برای جذب بودجه ملی برای این پروژه باشد و دوم اینکه، نقطه‌پایانی برای کم‌کاری‌ها و بی‌تفاوتی‌ها باشد.
حال که سخن از مقبره‌الشعرا شد، از یاد نبریم که در گرماگرم سوء‌مدیریت اجرای پروژه، ساختمان ۱۰ طبقه‌ای در ضلع شرقی مقبره‌الشعرا، بر خلاف الزامات میراث فرهنگی احداث شده است. سه سال پیش، مسئولان شهرداری و میراث فرهنگی، در مورد این که چه کسی مجوز این ساخت‌وساز غیرقانونی و ناامن را داده است، از مسئولیت، شانه خالی کرده و توپ را به زمین یکدیگر حواله کردند. در روزهایی که همگی سوگوار قربانیان تخلف ساختمانی متروپل آبادان هستیم، حضور رئیسجمهور در تبریز می‌تواند، تخلف مشابهی را که در جوار مقبره‌الشعرا صورت گرفته است، تعیین‌تکلیف کند.
مقبرة الشعراء یکی از آرامستان‌های تاریخی شهر تبریز واقع در محله سرخاب است. بیش از ۴۰۰ شاعر، عارف و رجل نامی ایران و کشورهای منطقه از ۸۰۰ سال پیش به ترتیب از حکیم اسدی طوسی تا استاد شهریار، یکی پس از دیگری در این مکان به خاک سپرده شده‌اند. پروژه بازسازی، مرمت و گسترش این بقعه تاریخی که از حدود ۵۰ سال پیش پیرامون تکیه حیدر در تقاطع خیابان‌های ثقةالاسلام و عارف آغاز شده، اکنون در روزهایی که تبریز به عنوان شهر نمونه گردشگری جهان اسلام برگزیده شده بیشتر از همیشه به حال خود رها شده است.
*بنای یادبود
عظمت و تقدس خاک سرخاب به جهت عارفان و شاعرانی که در آن مدفون هستند و نام ظاهری مقبره‌الشعرا که اثری از وجود خارجی آن نبود، جرقه‌ایی بود برای ساخت بنای یاد بود این شاعران و عارفان سترگ، از این رو در شهریور ماه ۱۳۵۰ هجری شمسی آگهی دعوت به مسابقه طرح یاد بود مقبره‌الشعرا به روزنامه‌های کیهان و اطلاعات و مجله یغما فرستاده شد و پس از طی مراحل اداری بالاخره طرح پیشنهادی آقای مهندس غلامرضا فرزانمهر انتخاب و عملیات عمرانی آن آغاز گردید.
نام «مقبره‌الشعرا» نزدیک ۵۰ سال است که با خاکبرداری و حفاری و آرماتور و میلگرد مترادف است. یکی از کاسبان ریش‌سفید خیابان عارف نقل می‌کند که از وقتی به خاطر داشته، یک جرثقیل غول‌پیکر بالای سر مقبره‌الشعرا دیده است. حافظه تاریخی این پیرمرد، اگرچه شاید کمی اغراق‌آمیز به نظر برسد، اما می‌توان آن را خلاصه‌ای از سرگذشت دردناک مقبره‌الشعرا دانست.
سخن‌گفتن از تاریخ و قدمت مقبره‌الشعرا، تازگی ندارد. همه می‌دانیم که این آرامگاه بزرگ، بخشی از محله تاریخی سرخاب بوده‌است. محله‌ای که مولانا جلال‌الدین محمد بلخی، از خاک آن تبرک کرده و صدها تن از ادبای نامی ایران و آذربایجان، از جمله اسدی طوسی، خاقانی، قطران، ظهیر فاریابی، همام تبریزی و سلمان ساوجی در این گورستان، روی در نقاب خاک کشیده‌است.
شناخته شده‌ترین شاعر معاصر آرمیده در مقبره‌الشعرا نیز استاد شهریار است. از شخصیت‌های سیاسی مدفون در مقبره‌الشعرا نیز می‌توان به شیخ محمد خیابانی و ثقةالاسلام تبریزی اشاره کرد.
این مکان فرهنگی که محل دفن ۴۰۰ نفر از بزرگان شعر و ادب ترکی آذربایجانی از جمله استاد شهریار، اسدی طوسی، قطران تبریزی، همام تبریزی، ثقه الاسلام، خاقانی شروانی، ظهیر فاریابی، مجیر بیلقانی و میرزا طاهر است روزگاری قرار بود به یک پردیس فرهنگی و هنری تبدیل شود ولی حالا همین یک نماد نیز در حال فرسوده شدن و تخریب است.
انتهای پیام/60032/م
