به گزارش ایرنا از ستاد ملی مبارزه با موادمخدر، حمیدرضا صرامی روز چهارشنبه در اختتامیه چهارمین همایش ملی پیشگیری از اختلال مصرف موادمخدر و روان‌گردان‌ها با اشاره به اینکه در عرصه پیشگیری نیز باید به الگوی ترکیبی مصرف مواد، زنانه شدن اعتیاد، ورود افراد با تحصیلات متفاوت به چرخه مصرف مواد توجه کرد، افزود: عواملی همچون تفریح، جلب توجه، اختلال افسردگی و اضطراب، اختلال خواب، اختلالات جنسی از جمله عوامل مصرف مواد در جمعیت عمومی کشور است که در عرصه پیشگیری باید برای هر کدام از این عوامل برنامه‌ریزی هوشمندانه کرد.
این پژوهشگر اعتیاد، شیوع مصرف مواد در نوجوانان در دهه ۸۰ را نیم درصد و در دهه ۹۰ به ۲.۱ درصد برشمرد و عواملی همچون لذت‌طلبی افراطی، تفریح، اباحه گری در خانواده، عدم نظارت والدین، ضعف مهارت‌های خودکنترلی، عدم تاب‌آوری و ضعف دانش در مورد عوارض و تبعات مصرف مواد را از جمله موارد جدی در افزایش شیوع مصرف مواد در نوجوانان برشمرد.
صرامی گفت: وضعیت شیوع مصرف مواد در جوانان در دهه ۸۰ یک درصد بود که در دهه ۹۰ به ۴.۷ درصد رسید و دلایل آن در نگرش مثبت به مواد، اضطراب، پرخاشگری، عزت نفس پایین و ضعف اطلاعات نسبت به عوارض مصرف مواد بوده است.
وی ادامه داد: در جمعیت کارگری، نرخ شیوع مصرف مواد ۲۲ درصد است و عواملی همچون کار سنگین، سختی شغل، مشکلات خانوادگی، تفریح و مشکلات اختلالات خواب از جمله عوامل مؤثر در مصرف مواد در این قشر است.
افزایش مصرف مواد مخدر در ایران در دهه ۷۰ تا ۹۰
صرامی افزود: قبل از انقلاب اسلامی در ایران، وجود بیش از یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر معتاد و روند افزایش شیوع مصرف مواد در دهه ۱۳۵۰ دلالت بر وجود معضل دیرینه در کشور داشت. با پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی و نابودی ۳۳ هزار هکتار زمین کشت خشخاش در ایران و توقف هزار تن تولید تریاک، نخستین گام در عرصه پیشگیری وضعی از اعتیاد برداشته شد و با ایجاد استحکام‌های مرزی، موانع فیزیکی و تقدیم ۳۸۴۶ نفر شهید و ۱۲ هزار و ۵۰۰ نفر جانباز در عرصه مبارزه سخت‌افزاری با موادمخدر و روان‌گردان‌ها، بیش از ۱۴ هزار تن انواع موادمخدر طی ۴۲ سال اخیر کشف و منهدم شد.
این مدرس دانشگاه گفت: طبق نتایج تحقیقات، ایران در دهه ۶۰ با کاهش شیوع مصرف مواد مواجه بود و دلیل آن را باید در افزایش سرمایه اجتماعی، ضد ارزش بودن مصرف مواد و برخورد قاطعانه با شبکه‌ها و باندهای موادمخدر جستجو کرد اما از دهه ۷۰ تا ۹۰ افزایش شیوع مصرف مواد در کشور را باید غفلت از توسعه فرهنگی، اجتماعی، ضعف کارکرد خرده نظام‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی، تقویت باورهای غلط و فریب‌های فرهنگی ناشی از تهاجم اجتماعی دشمن، مهاجرت‌ها و حاشیه‌نشینی، ضعف مهارت‌های زیستن، چگونه زیستن، با هم زیستن در نوجوانان و جوانان و مهم‌تر از همه غفلت از رویکرد پیشگیری از مصرف مواد بیان کرد.
افزایش ۳۲ درصد مصرف‌کنندگان موادمخدر در جهان
صرامی خاطرنشان کرد: مواد مخدر و روان‌گردان‌ها به عنوان یکی از چهار بحران جهانی، تهدیدی استراتژیک، چند وجهی، چند سببی و سیستماتیک بوده که به‌عنوان ستیز دائمی بلندمدت با رویکردی هوشمند و منطبق با عصر مدرنیته و با بهره‌گیری از تکنولوژی روز، بدون احساس خستگی و تلاش، همه طبقات اجتماعی و با تنوع مانیفست برای مصرف و ضابطه‌مند کردن آن و با رواج فریب‌های فرهنگی و باورهای غلط به دنبال جذب مشتریان جدید است.
وی تصریح کرد: در این راستا، همه جوامع با سیر فزاینده تقاضا و روند فزاینده عرضه مواد مواجه بوده به گونه‌ای که در ۱۴ سال اخیر شاهد افزایش ۳۲ درصدی مصرف‌کنندگان مواد در جامعه جهانی بوده‌ایم، به گونه‌ای که حداقل ۲۷۵ میلیون نفر مصرف‌کننده مواد مخدر و روان‌گردان در جهان وجود دارد و نرخ شیوع مصرف مواد در جمعیت ۱۵ تا ۶۴ سال به هفت درصد رسیده است.
مدرس دانشگاه و پژوهشگر اعتیاد اظهار داشت: متاسفانه مولفه‌های فراسیستمی تاثیرگذار بر روند اختلال مصرف مواد اعم از تغییر در سبک زندگی، رشد فناوری‌های پیشرفته و ارزش تلقی شدن مصرف مواد در برخی از جوامع ناشی از ضابطه‌مند کردن مصرف، حکایت از آن دارد که تا سال ۲۰۳۰ میلادی، میزان مصرف‌کنندگان موادمخدر به ۳۰۰ میلیون نفر در جامعه جهانی افزایش خواهد یافت.
الگوی متنوع مصرف مواد در جهان اقدامات هوشمندانه برای نابودی نسل‌ها
صرامی افزود: وجود الگوی متنوع مصرف مواد در جهان اعم از کانابیس، شبه افیون، محرک‌های آمفتامین، کوکائین، اکستازی و روان‌گردان‌های جدید دلالت بر اقدامات هوشمندانه برای نابودی نسل‌ها به خصوص کشورهای در حال توسعه دارد.
وی ادامه داد: رشد قابل توجه عرضه موادمخدر در ۲۰ سال اخیر در کشور افغانستان اعم از موادمخدر، ماده شیشه و ماده حشیش نیز بحران‌های جدی را برای کشورهای منطقه رقم زده که تأثیر جدی در جذب مشتری مداری در عرصه مصرف مواد دارد.
این پژوهشگر اعتیاد ضمن ارائه نتایج تحقیقات همه‌گیرشناسی و سبب‌شناسی تاکید کرد: در عرصه پیشگیری از اعتیاد باید با نگاه برنامه محوری و مبتنی بر شواهد علمی اقدام کرد.
خسارت ۱۶۷ هزار میلیارد تومانی به کشور در صورت توجه نکردن به پیشگیری از اعتیاد
صرامی توجه به تمایل و نگرش مصرف مواد را از دیگر مولفه‌های مهم در عرصه پیشگیری از اعتیاد قلمداد کرد و یادآور شد: در صورت عدم توجه جدی به پیشگیری از اعتیاد، همسر آزاری، طلاق، کودک‌آزاری، قتل عمد، نزاع و خشونت، جرائم منکراتی، جرایم مالی، اخراج از کار و هزینه‌های سرسام آور مستقیم و غیرمستقیم به اقتصاد کشور در مقیاس ۱۶۷ هزار میلیارد تومان در سال خسارت وارد می‌کند بنابراین باید با اقدامات پیشگیری از تبدیل اعتیاد به بحران اجتماعی و فروپاشی اجتماعی جلوگیری کرد.
این پژوهشگر اعتیاد با برشمردن روند سیاست‌گذاری در پیشگیری ضمن انتقاد از سکوت برنامه‌های اول، دوم و سوم توسعه در عرصه پیشگیری همچنین ضعف نگاه قانون مبارزه با موادمخدر در عرصه رویکرد فرهنگی و پیشگیری افزود: اگرچه در برنامه‌های چهارم، پنجم و ششم توسعه به رویکرد پیشگیری به صورت کلی توجه شده اما تحقق آن ضعیف بوده است.
صرامی ضمن یادآوری اختصاص سه بند از ۱۱ بند سیاست‌های کلی مبارزه با موادمخدر ابلاغی از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی در سال ۱۳۸۵ درباره پیشگیری از اعتیاد گفت: متأسفانه با وجود دستگاه‌های متعدد فرهنگی در ابعاد مختلف در کشور اقدامات اساسی برای ترویج و عملیاتی شدن مراتب سیاست‌های کلی با حرکت آهسته در ۱۵ سال اخیر مواجه بوده‌ایم.
وی با آسیب‌شناسی برنامه و روش‌های پیشگیری از اعتیاد در کشور افزود: قرار نگرفتن مردم در مرکز سیاست‌های پیشگیری و ضعف بهره‌گیری از توان مردم، نبود مدل مشارکت اجتماعی، ضعف تخصص سازمان‌های مردم‌نهاد در عرصه پیشگیری، ضعف شکل‌گیری گفتمان قوی، ضعف نقشه راه بومی در پیشگیری در استان‌ها با وجود اسناد بالادستی، تعدد طرح‌های پیشگیری بعضاً بی‌سرانجام در دو دهه گذشته، ناهماهنگی سازمان‌های دولتی و غیردولتی در عرصه پیشگیری، ضعف مداخله مراکز علمی و دانشگاهی در امر پیشگیری، عدم تمایل بخش خصوصی در سرمایه‌گذاری در امر پیشگیری، ضعف توجه به افراد در معرض خطر نظیر حاشیه‌نشین‌ها، فرزندان طلاق، دانش‌آموزان دارای والد معتاد، فرزندان زندانیان در عرصه پیشگیری، جهت‌گیری ناقص برنامه‌های رسانه ملی در عرصه پیشگیری، ضعف بهره‌گیری از شیوه‌های نوین و تکنولوژی روز در پیشگیری، ضعف ساختاری، محتوا و اجرا در برنامه‌های پیشگیری، ضعف نظارت قبل، حین و بعد از اجرای برنامه‌های پیشگیری، ضعف بهره‌گیری از نتایج پژوهش‌ها در برنامه‌های پیشگیری، ضعف ارزیابی نیازها و بازاریابی اجتماعی در عرصه پیشگیری و ضعف تربیت نیروی انسانی متخصص از جمله موارد نقص در برنامه‌های پیشگیری است.
صرامی یادآور شد: در دوره مدیریت جدید رویکرد پیشگیری به‌عنوان اولویت اول برنامه‌های مبارزه قرار گرفته و اجرای طرح یاریگران زندگی در کانون‌های مختلف هدف به‌عنوان تقویت برنامه‌های پیشگیری از اعتیاد در دستور کار تمام دستگاه‌های فرهنگی کشور است که امیدواریم شاهد اهتمام جدی دستگاه‌ها در توسعه برنامه های پیشگیری در کانون های مختلف هدف باشیم.
