درمان قولنج کمر در خانه امکان پذیر است؟ علت قولنج چیست؟ آیا شکستن قولنج عوارض دارد؟ آیا حرکات ورزشی برای درمان قولنج موثر است؟ پاسخ تمام این سوالات را در این مقاله بخوانید.
قولنج پیش از این برای بیان دلیل درد در بعضی از نواحی بدن استفاده می‌شد. برای مثال وقتی زن بارداری از درد در پهلوی خود شکایت داشت، این عبارت را زیاد می‌شنید: ” حتماً قولنج کردی”. در علم امروز، به اسپاسم یا گرفتگی‌های ناگهانی در عضلات مختلف بدن، قولنج میگویند.
قولنج بیشتر در قسمت کمر، ستون فقرات و گردن اتفاق می‌افتد. در این مواقع معمولاً فرد با کج و راست کردن خود، یا با حرکت‌دادن سریع گردن، با شنیدن یک صدای شبیه به شکستگی، قولنج خود را رفع میکند.
دستکاری مفاصل یک نوع حرکت منفعل روی اسکلت مفصل است که از یک دامنه حرکت ضعیف با سرعت اولیه‌ی زیاد (HVLA) استفاده میکند و به حرکات فشار وارد میکند. دستکاری مفاصل با تحرک درجه V (اصطلاحی که معمولاً توسط فیزیوتراپیست‌ها استفاده میشود) هم معنی است. معمولاً منظور از این کار این است که یک یا چند مفصل را مورد هدف قرار داد تا به یک اثر درمان بیماری قولنج کمر دست یافت.
دستکاری مفاصل ستون فقرات باید تنها در شرایط مناسب انجام شود و به عنوان یک تکنیک عادی و روزانه استفاده نشود. مطمئن شوید که پزشکان برای انجام دستکاری مفاصل آموزش دیده باشند. تست‌های قبل از دستکاری نیز باید قبل از شروع این کار انجام شوند.
اثرات بالینی دستکاری مفاصل که تا به حال نمایان شده است عبارتند از:
نشانه های بیماری قولنج توسط هر فرد به طور متفاوتی توصیف می شود ولی تمامی این توصیف های متفاوت به یک معنای یکسان اشاره دارند ، توصیف هایی مانند : صدا دادن کمر، جا افتادن کمر ، تق تق کمر و…
علت به وجود آمدن این حالت به موارد بسیاری بستگی دارد. بررسی نشانه ها و نحوه ی به وجود آمدن حالت قولنج کمر در پی بردن به دلیل آن کمک می کند. به عنوان مثال این که تنها یک صدا از کمر شنیده می شود یا این که چند صدای تقه متوالی شنیده می شود.
در برخی افراد شنیدن صدا از کمر تنها یک بار اتفاق افتاده است در این موارد علت صدا دادن و قولنج کمر وارد شدن آسیب هایی مانند پارگی یا کشیدگی رباط ها و تاندون ها ، شکستگی مهره ها و یا دررفتگی مفاصل ستون فقرات است.
در مواردی که صدا دادن و قولنج کمر در شخص به دفعات زیاد اتفاق می افتد. ممکن است علت آن ناشی از آسیب نباشد و بر اثر برخی حالات خاص در سیستم عضلانی به وجود آید مانند حرکت تاندون ها بر روی یک بر آمدگی استخوانی .
اما در مواردی نیز قولنج کردن مکرر کمر می تواند بر اثر دلایل جدی تری باشد مانند آسیب های غضروفی یا فرسایش مفاصل ستون فقرات ( آرتروز)
بیشتر بخوانید: با این ادویه 20 روزه چربی های شکم و پهلو را آب کنید
انجام این کار به شرطی درست که به دفعات زیاد انجام نشود و بعد از شکستن قولنج کمر، درد قولنج کمر از بین برود و عوارضی به دنبال نداشته باشد.اما در صورتی که این کار تبدیل به یک عادت همیشگی شود باعث وارد شدن آسیب های جدی به ستون فقرات می شود.
این در حالی است که شما به مرور زمان بیشتر احساس میکنید نیاز به شکستن قولنج کمر خود دارید .همچنین شکستن قولنج کمر ، توسط افراد عادی موجب آسیب به کمر فرد میشود. کایروپرکترهای کلینیک درد دکتر حیدریان این عمل را بدون درد و هیچ گونه عارضه ای برای شما انجام می دهند
متخصصین طب فیزیکی و توانبخشی می توانند تشخیص دهند که چه عامل یا مشکلی منجر به این حالت در شخص شده است که به طور مداوم احساس قولنج کمر می کند. به خاطر داشته باشید که شکستن و درمان قولنج کمر به طور مکرر می تواند بسیار مضر باشد و منجر به آسیبی به نام هایپر موبیلیتی یا نرمی مفاصل در ستون فقرات شود.
هایپرموبیلیتی یا نرمی مفاصل زمانی رخ می دهد که مفاصل ستون فقرات و عضلات اطراف آن به طور مداوم بیش از حد کشیده شوند . در حالت عادی ساختار ستون فقرات همراه با لیگامنت ها و عضلات اطراف آن خاصیت کشسانی دارند . هنگامی که شما ستون فقرات خود را حرکت می دهید و می کشید و سپس عضلات خود را آزاد می کنید ، همین ویژگی ساختاری ستون فقرات باعث برگشت آن به حالت اولیه می شود .
اما در صورتی که کشش بیش از حد به طور مداوم و مکرر انجام شود ، ماهیچه ها و رباط ها خاصیت کشسانی خود را به مرور از دست می دهند و در نتیجه بعد از کشش ستون فقرات رباط ها ، ستون فقرات را به حالت اولیه برنمی گردانند و در صورتی که این اتفاق بیفتد مفاصل ستون فقرات شروع به حرکت در دامنه حرکتی و در جهاتی می کنند که غیر نرمال است و به این حالت هایپر موبیلیتی یا نرمی مفاصل گفته می شود.
اکثر گرفتگی های عضلات و تنش موجود در آنها با انجام نرمش ها و حرکات کششی ساده بر طرف میشوند به طوری که شما صدای شکستگی قولنج را نمی شنوید ،اما به دلیل آسیب پذیری زیاد در نواحی پشت و کمر امکان به وجود آمدن ارتروز بر اثر شکستن مکرر قولنج وجود دارد پس بیشتر بر روی کشش عضلات تمرکز کنید تا شنیدن صدای قولنج.
یکی از ساده ترین روش ها برای شکستن قولنج کمر و از بین بردن تنش موجود در عضلات انجام این حرکت کششی است، که بسته به گرفتگی عضلات بدنتان این حرکت را سه تا پنج بار در طول روز انجام دهید.
ابتدا بر روی سطح مسطحی دراز بکشید سپس زانو هایتان را به سمت سینه خود بالا بیاورید و آنها را با دست هایتان نگه دارید به طوری که سر و گردن تا حد کمی به سمت زانو ها خم شود. تا حد امکان اینکار را به آرامی انجام دهید و سعی نکنید که نفس خود را در سینه حبس کنید. به مدت ۳۰ ثانیه با دم و بازدم تنفس کنید و به آرامی دست هایتان را باز کنید و به حالت اول برگردید.
این حرکت تشابه زیادی به حرکت بچه در یوگا دارد و برای آسانی در یادگیری ما آنرا به همان نام میخوانیم. برای شکستن قولنج پشت در حالت دو زانو بنشینید. طوریکه پاشنه های پا رو به بیرون باشند. به آرامی به سمت زمین خم شوید. طوریکه بتوانید دماق خود را به زمین بچسبانید و دستان خود را موازی هم بالای سر خود روی زمین قرار دهید.
در همین حالت که کف دستان خود را روی زمین قرار داده اید، به آرامی نفس بکشید و دستان خود را به سمت جلو بکشید به طوری که حس کنید عضلات پشت و گردانتان در حال کشیده شدن است بین ۳۰ ثانیه تا یکدقیقه در این حالت بمانید و به آرامی دم و بازدم کنید. این حرکت را ۳ تا ۴ بار در روز انجام دهید.
شاید شما در طول روز چندین بار این حرکت را به شکل های دیگر انجام دهید اما برای شکستن قولنج کمر و پشت شما باید آنرا به شکل زیر انجام دهید ؛ ابتدا در حالت ایستاده دست ها را در پشت سر قرار دهید و به آرامی سر خود را به سمت عقب ببرید به طوری که ستون فقرات تا حدی به سمت عقب قوص پیدا کند تا عضلات پشت شما کشیده شود. این حالت را ۱۰ تا ۲۰ ثانیه حفظ کنید. میتوانید ۴ تا ۵ بار این کار بسته به درد و گرفتگی عضلاتتان انجام دهید.
این حرکت را نیز ممکن اکثر اشخاص بلد باشند اما برای شکستن قولنج های کمر و پشت باید آنرا به درستی انجام دهید. برای شروع به حالت ایستاده پاها به عرض شانه باز شود و کف دستها بر روی پشت کمر قرار گیرد. سپس به مدت ۳۰ ثانیه به آرامی به کمر خود فشار وارد کنید به طوری که شکمتان به سمت بیرون داده شود. این حرکت را روزی ۳ تا ۵ بار بسته به وضعیت جسمانیتان انجام دهید.
این حرکت بسیار ساده است و برای کسانی که به دلیل کهولت سن قادر به انجام حرکات حرفه ای نیستند مناسب است ؛ معمولا اکثر آدم ها در هنگام انجام این حرکت بیشتر قولنج های پشت و کمرشان میشکند. برای شروع بایستید و پاهایتان را به عرض شانه باز کنید سپس دستها را در مقابل خود بالا بیاورید و ارنج خود را خم کنید و بالا تنه خود را تا حد امکان به سمت چپ بچرخانید. برای درمان قولنج پشت و کمر همین کار را در به سمت مخالف نیز انجام دهید. این حرکت به درمان کمر درد نیز کمک میکند.
این حرکت نیز یکی دیگر از حرکات یوگا میباشد که برای درمان کمر درد و گردن درد نیز مناسب است، اما برای شکاندن قولنج کمر باید در حالی که پشت و شانه های شما کاملا صاف هستند، پاهای خود را روی زمین دراز کنید. پای راست خود را به آرامی برداشته و در کنار پای چپ خود قرار دهید. با حفظ وضعیت عمود پشت، دست چپ خود را از ناحیه آرنج شکسته و روی زانوی راست خود قرار دهید و کمی نیم تنه بالایی خود را به سمت راست متمایل کنید.
چگونه قولنج کمر را بشکنیم ؟ همانطور که بر روی صندلی نشسته اید پاها و باسن خود را ثابت و با دست خود گوشه ای از صندلی را نگه دارید. دست دیگر را بالا بیاورید سپس ارنج خود را خم کنید و بدن خود را به سمت دستی که صندلی را نگه داشته بچرخانید. همین کار را در جهت مخالف انجام دهید تا قولنج های ستون فقرات بدنتان شکسته شود
انجام این حرکت احساس خیلی خوبی به شما منتقل میکند زیرا اگر آنرا درست انجام دهید اکثر قولنج های کمرتان شکسته میشود. برای انجام این حرکت بر روی زمین دراز بکشید و یکی از پاهیتان را بالا بیاورید ( در این مثال ما پای راست را بالا میاوریم ) سپس برای شکستن قولنج کمر و پشت همانطور که پای خود را به سمت سینه خود می آورید آنرا از زانو خم کنید و با دست چپ ساق پای راست را به سمت مخالف و پایین بکشید تا صدای شکستن قولنج را بشنوید.
میتوانید این قلطک ها را در مغازه های لوازم ورزشی بیابید یا از بطری شیشه ای و وسایل گرد ، سفت دیگر برای انجام این حرکت استفاده کنید. برای شروع قلطک را بر روی زمین قرار دهید سپس پشت خود را بر روی آن گذاشته به طوری که زانوهایتان خم شده باشد و کف پا زمین را لمس کند. سپس با کمک نیروی پا بر روی قلطک جلو عقب شوید تا قولنج های پشت و کتفتان بشکند. این کار روزی ۱۰ دقیقه انجام دهید تا به درمان قولنج پشت و کتف کمک کنید.
برای انجام این حرکت از پشت بر روی تخت دراز بکشید سپس سرشانه خود بر روی لبه تخت قرار دهید به طوری که گردن و سرتان از لبه تخت رد شده باشد. سر و دست های خود را به سمت زمین به آرامی ببرید و ۵ ثانیه به همین حال بمانید برای چند بار اینکار را با دم و بازدم انجام دهید.
برای شکستن قولنج های پشت و کمر حرکت بقل خرس باید با کمک شخص دیگر انجام شود ؛ بهتر است شخصی که از آن کمک می خواهید قدش از شما بلند تر باشد تا راحت تر اینکار را انجام دهد. در مقابل شخص خود بایستید و به صورت او نگاه کنید سپس شخص مقابل باید دست هایش را به دور قسمتی از پشت شما که درد میکند حلقه کند.
دستها و شانه هایتان را شل کنید و به شخص مقابل اجازه دهید تا شما را بقل کند و از سطح زمین جدا کند، سپس نفس خود را به بیرون دهید. اگر شخص مقابل با فشار زیاد اینکار را انجام دهد تمامی قولنج های پشت و کمر شما میشکند.
درمان قولنج پشت ؛ در این حرکت نیز همانند حرکت قبل به شخص دیگیری برای بلند کردن شما از سطح زمین نیاز دارید. دستهایتان را به صورت ضربدری بر روی سینه خود قرار دهید سپس به شخص دیگیری اجازه دهید تا شما را از پشت بقل و پس از یک دم و بازدم عمیق از سطح زمین جدا کند، او باید شما را در همان حال به سمت خود فشار دهد تا قولنج های کتف و شانه شما بشکند.
نوشیدن مایعات به مقدار کافی به بهبود لغزندگی مفاصل کمک میکند. گاهی اوقات قولنج بیش از حد کمر می تواند نشانه کمبود مایعات بدن باشد. اگر بیش از حد دچار قولنج کمر می‌شوید به مدت چند روز مایعات بیشتری مصرف کنید و سپس وضعیت خود را بررسی نمایید.
سعی کنید در رژیم غذایی خود از خوراکی‌هایی استفاده نمایید که سطح سلامت مفاصل شما را افزایش می دهند. برخی از مواد خوراکی که به عنوان ضد التهاب طبیعی عمل می کنند عبارتند از:
برای شل شدن عضلات کمرتان دوش آب گرم بگیرید. دوش آب گرم معمولاً از قولنج کردن کمر جلوگیری میکند. دوش آب گرم یک روش ساده و موثر برای تسکین عضلات کمر محسوب می شود. همچنین می توانید از وان آب گرم استفاده کنید و مقداری نمک اپسوم یا روغن‌های ضروری را به آن اضافه کنید تا آرامش بیشتری داشته باشید.
در طب سنتی برای درمان قولنج کمر در خانه راهکارهای مختلفی توصیه شده است. طب سنتی معتقد است که قولنج فقط در عضلات کمر یا گردن و دست و پا نیست. بلکه در اندام‌های داخلی فرد هم این گرفتگی یا کشیدگی عضلات اتفاق می‌افتد. به همین دلیل برای درمان دردهای ناشی از قولنج عضلات داخلی، داروهای گیاهی را تجویز می‌کنند.
در اولین قدم فرد باید پیش از مصرف خودسرانه هرکدام از این گیاهان دارویی، با پزشک متخصص طب سنتی مشورت کند. بسیاری از این داروهای گیاهی ممکن است عوارض دیگری برای بدن هر فرد داشته باشد.
در میان درمان‌های طب سنتی برای قولنج این موارد توصیه شده است:
مهره و دیسک کمر، مفاصل کوچکی هستند که حاوی مقادیری آب می باشند تا بتوانند به راحتی روی یکدیگر بلغزند. به این مایع ‘مایع سینوویال’ میگویند. این مایع می تواند به تولید حباب هایی از گاز دی اکسید کربن، اکسیژن و نیتروژن بپردازد.
معمولا صدای تق تق کردن به آزاد شدن این گازها ناشی از فشار ارتباط دارد. این مسئله زمانی ایجاد میشود که کپسول بین مفاصل در یک مسیر خاص به حرکت در می آید یا کمی کشیده می شود. مدتی طول می کشد تا حباب های گاز مجدداً تشکیل شوند و شما بتوانید دوباره قولنج خود را بشکند.
برای درک بهتر به شکستن قولنج انگشتان خود فکر کنید. بدون شک می دانید که نمی توان دو بار به صورت پشت سر هم به شکستن قولنج انگشتان پرداخت. برخی از افراد به ایجاد حباب های گاز در کمر خود می پردازند و می توانند به دفعات بیشتری قولنج خود را بشکنند.
گاهی اوقات حرکات طبیعی مفصل باعث شکستن قولنج کمر میشود به ویژه هنگامی که کمر خود را می چرخانید یا به سمت جلو و عقب خم می کنید و مهره های شما روی یکدیگر حرکت می کنند اما در این وضعیت مهره ها دچار لغزش میشوند و ممکن است کمی از قسمت مرکزی خود فاصله بگیرند.
این امر باعث شکستن قولنج میشود زیرا تاندون‌ها و مهره ها روی یکدیگر می لغزند. شما می توانید صدای قولنج کمر خود را در نقاط مختلف ستون فقرات احساس کنید. این وضعیت در افرادی که فعالیت جسمانی بسیار زیادی دارند و مفاصل به طور مداوم روی یکدیگر حرکت می‌کنند بسیار شایع است.
یکی از عواملی که باعث قولنج کمر میشود ارتروز ستون فقرات است که در این اختلال غضروف بین مفاصل ستون فقرات شروع به تحلیل رفتگی خواهد کرد. باید این بیماری توسط پزشک درمان شود زیرا با گذر زمان و تحلیل رفتگی بیشتر غضروف بیماری بدتر خواهد شد. در صورتی که بیمار دچار آرتروز ستون فقرات شده باشد به درمان نیاز خواهد داشت. علائم و نشانه های شایع آرتروز ستون فقرات به شرح زیر می باشد:
ترق تروق، خرت خرت، قرچ قروچ و تلق تلق همه و همه صداهای مختلف مفصل هستند. بند انگشتان، زانو، مچ پا، کمر و گردن همه از جمله مفصل‌هایی هستند که صدای ترق تروق می‌دهند. صدا دادن مفصل دلایل مختلفی دارد که در ادامه به شماری از آنها اشاره می‌کنیم.
اگر هنگام صدا دادن مفصل، احساس درد می کنید بهتر است به پزشک مراجعه کنید. بر اساس شماری از پژوهش‌ها، شکستن قولنج کمر آسیب جدی به دنبال ندارد؛ حال آن که مطابق پژوهش‌های دیگر، شکستن مکرر قولنج کمر تاحدی باعث آسیب بافت نرم مفصل میشود.
آیا شکستن قولنج کمر ضرر دارد؟ پاسخ کوتاه این پرسش این است که شکستن قولنج کمر گاهی برای تسکین درد یا گرفتگی و سفتی کمر و پشت بدن معمولاً عوارض نامطلوبی به دنبال ندارد. بااین وجود اگر این حرکت برای‌تان عادت شده است و آن را به طور منظم انجام می‌دهید، احتمال دارد به ستون فقرات خود آسیب بزنید و در نهایت مجبور شوید بیش از آنچه برای تسکین درد و گرفتگی لازم است اقدام به صدا درآوردن مهره های کمر کنید.
متخصص بهداشت و درمان (پزشک، متخصص طب فیزیکی یا دکتر فیزیوتراپی) به تشخیص مشکلی کمک میکند که موجب میشود قولنج کمر را بشکنید. به خاطر داشته باشید که تکرار این عمل به بروز عارضه‌ای موسوم به “شلی مفصل یا هایپرموبیلیتی” می‌انجامد.
شلی مفصل از کشش مکرر ستون فقرات و عضله‌های پیرامون آن ناشی میشود که می تواند از عوارض گرفتن قولنج کمر باشد. ستون فقرات، عضله‌ها و رباط‌های (لیگامان‌های) کمر و پشت بدن در حالت طبیعی تا حد زیادی مانند لاستیک خاصیت ارتجاعی دارند. این خاصیت ارتجاعی طبیعی هنگام حرکت کردن باعث میشود تا عضله‌های کمر و پشت بدن پس از شل شدن به حالت اولیه خود برگردند.
اگر لاستیک را بارها بکشید، سرانجام خاصیت ارتجاعی خود را از دست خواهد داد. به همین ترتیب در صورت کشیدن مکرر ساختارهای کمر و پشت بدن حین شکستن قولنج، در نهایت آنها نیز به تدریج این ویژگی را از دست می‌دهند و کمر دیگر نمی‌تواند مانند گذشته به وضعیت طبیعی خود بازگردد.
به موازات از بین رفتن خاصیت ارتجاعی طبیعی، کمر و ستون فقرات به شیوه‌هایی حرکت می‌کنند که مدّ نظر فرد نیستند و غیرارادی و نامطلوب‌اند و در نتیجه کمر شل میشود.
اگر روش های درمان قولنج کمر در خانه جواب نداد وقت آن است به پزشک مراجعه کنید. شکستن قولنج کمر به صورت اتفاقی مایه نگرانی نیست، برای مثال اگر برای برداشتن کیسه‌های خرید خم شوید و مفصل‌ها صدا بدهند، نیازی نیست که به پزشک مراجعه کنید. با این وجود، نباید نسبت به صدا داد کمر بی‌تفاوت باشید، چون صدا دادن مکرر این مفصل‌ها می تواند علائم وجود مشکل و از تنظیم خارج شدن مفصل‌ها است.
اگر با هر بار چرخاندن سر یا خم کردن کمر صدای شکستن قولنج کمر را می شنوید، بهتر است با مراجعه به متخصص طب فیزیکی مشکل ستون فقرات را تشخیص دهید و درمان مناسب را، با تنظیم‌های دقیق یا نرمش‌های تقویتی شروع کنید. ترک عادت شکستن قوانج کمر دشوار است.
برخی با به صدا درآوردن مهره های کمر بطور عمدی احساس خوشایندی می‌کنند و برای برخی این احساس آن‌قدر مطلوب است که خطر آن را به جان می‌خرند. اما باید بدانید که شکستن مکرر قولنج شما را در معرض خطر رگ به رگ شدن بافت نرم قرار می‌دهد.
اگر تاکنون اتفاق ناگواری رخ نداده است، لزوماً به این معنا نیست که شکستن قولنج همواره بی‌خطر خواهد بود. سعی کنید یک روز را بدون شکستن قولنج گردن یا کمر بگذرانید.
عضله‌ها احتمالاً تا مدتی سفت و کشیده خواهند بود، اما بافت نرم در نهایت مهره‌ها را در موقعیتی با حداقل مقاومت حمایت خواهد کرد که شاید بهترین موقعیت برای مهره‌ها نباشد، اما تشخیص لزوم تنظیم کردن مهره‌ها را باید به متخصص واگذار کرد.
