براساس آخرین گزارش معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، سیاست دانشجوفرستی و دانشجوپذیری با توجه به چشم‌انداز برنامه ششم توسعه از رشد قابل توجهی برخوردار شده است.
براساس این گزارش تعداد دانشجویان ایرانی در خارج از کشور، طی سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۸ میلادی (۱۳۸۰ تا ۱۳۹۸) با افزایشی ۲.۳ برابری و تعداد دانشجویان خارجی در ایران نیز طی سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۸ با افزایش هشت برابری همراه بوده است.
همزمان با افزایش دانشجویان ایرانی خروجی از کشور و همچنین دانشجویان ورودی به کشور، رتبه دانشجوفرستی و دانشجوپذیری کشور بهبود یافته است؛ به‌طوری‌که در سال ۱۳۸۰ ( ۲۰۱۸ میلادی) ایران حائز رتبه نوزدهم در میان کشورهای دانشجوفرست و رتبه سی‌ویکم در میان کشورهای دانشجوپذیر بوده است.
علاقمندی به منطقه آمریکای شمالی و اروپای غربی
این گزارش نشان می دهد اگرچه کشورهای منطقه آمریکای شمالی و اروپای غربی، همواره اصلی‌ترین مقاصد دانشجویان ایرانی برای تحصیل بوده‌اند اما طی سال‌های گذشته و به دلیل ایجاد محدودیت‌های سخت‌گیرانه ویزایی خصوصا از سوی کشور آمریکا و افزایش هزینه‌های مهاجرت برای دانشجویان ایرانی، شاهد افزایش دانشجویان ایرانی در کشورهایی چون ترکیه، آلمان، کانادا و ایتالیا بوده‌ایم.
کشورهای همسایه در صدر مهم‌ترین کشورهای دانشجوفرست به ایران
همچنین مهم‌ترین کشورهای دانشجوفرست به ایران، کشورهای همسایه بوده‌اند. در سال ۱۳۹۸ افغانستان با ۴۶ درصد و عراق با ۲۴ درصد، بیشترین جمعیت دانشجویان خارجی در کشور را به خود اختصاص داده و کشورهای لبنان، سوریه و چین در رتبه‌های بعدی قرار داشته‌اند.
باوجود این که تعداد دانشجویان خارجی در ایران طی دهه گذشته، افزایش یافته است اما این میزان با هدف تعیین‌شده در برنامه ششم توسعه که جذب ۷۵ هزار دانشجوی خارجی در ایران تا سال ۱۴۰۰ بود، فاصله زیادی دارد.
دلایل مهاجرت دانشجویان به خارج از کشور
طبق گزارش معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، اگرچه اشتیاق به تحصیل در دانشگاه‌های برتر دنیا، یکی از انگیزهای اصلی دانشجویان ایرانی برای تحصیل در خارج از کشور است، اما انگیزه‌های اقتصادی و دستیابی به زندگی بهتر در خارج از کشور و مهاجرت از طریق کانال تحصیلی، یکی از اصلی‌ترین عواملی است که می‌تواند توضیح‌دهنده روند روبه‌رشد تعداد دانشجویان ایرانی در خارج از کشور باشد.
برپایه این گزارش، نتایج پیمایش محک اشتیاق و تصمیم به مهاجرت در میان دانشجویان و فارغ‌التحصیلان سال ۱۳۹۲ به بعد که در اسفند ۱۳۹۹ انجام شده و ۲۰۶۵ نفر از دانشجویان و فارغ‌التحصیلان کشور در آن شرکت کرده‌اند، نشان می‌دهد که وضعیت کلی کشور و عامل اقتصادی، مهم‌ترین انگیزه و دلیل دانشجویان و فارغ التحصیلان برای مهاجرت از کشور است.
نتایج گزارش معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری بیانگر آن است که نبود فرصت‌های ایفای نقش و حس مفید نبودن در کشور، ضمن تقویت انگیزه‌های مهاجرت، باعث می‌شود که بسیاری از دانشجویان در حین و بعد از فارغ‌التحصیلی برای مهاجرت اقدام کنند.
