به گزارش ایرنا، در حالی تعداد کودکان کار در قزوین رو به فزونی است که این معضل برای بسیاری از دستگاه ها ازجمله استانداری، فرمانداری، بهزیستی و شهرداری به یک معضل تبدیل شده و تقریبا در ماه یک بار از جلسات مهم استانی را به خود اختصاص داده است.
بر اساس گزارش‌های سازمان جهانی کار در سال ۲۰۱۷، از هر ۱۰ کودک یکی از آن ها مجبور به کار است و این آمار در سال ۲۰۲۲ حتما بزرگتر شده است.
افزایش تعداد کودکان کار که بیشتر آنها اتباع خارجی هستند و نداشتن کارت هویت و اقامت در ایران و به دنبال آن بی بهره گی از خدمات درمانی و بهداشتی، شیوع ویروس کرونا و بحران های ناشی از آن قصه تلخ کودکان کار در قزوین است.
کودکانی که خیلی برنامه ریزی شده، فارق از اینکه چه آینده ای در انتظارشان است، گاهی با دست فروشی و گاهی با زباله گردی به بهانه لقمه‌ای نان مورد سودجویی برخی افراد سوءاستفاده گر قرار می گیرند و علاوه بر آنکه آشنای همیشگی آسیب و بحران هستند، چهره و روح و روان شهرها را نیز مخدوش می کنند.
خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) به مناسبت ۱۲ ژوئن روز جهانی مبارزه با کار کودک در گزارش پیش‌رو به بررسی وضعیت این قشر پرداخته است.
استان قزوین در زمره استان های به ظاهر دغدغه مند در این حوزه است، از همین رو چندین موسسه خیریه برای این کودکان، در حال فعالیت هستند که در ابتدای گزارش به سراغ یکی از این انجمن‌ها رفتیم.
حمایت های مردمی
فاطمه حسین زاده یکی از فعالان و دغدغه مندان حوزه کودک است که در غالب یک انجمن مردم نهاد سعی در تسهیل گری امو برای کودکان کار دارد.
او در این باره گفت: یکی از دغدغه هایی که در مقابل کار کودکان کار قزوینی با آن مواجه هستیم، عادت کودکان به کار و روی آوری به مشاغل کاذب است، واقعیتش این است که ما از بدو تاسیس انجمن فکر می کردیم بتوانیم در این زمینه بی آنکه اتباع بودن یا ایرانی بودن کودکان کار مهم باشد برای آن ها سرمایه گذاری کنیم اما متاسفانه هرچه جلو تر می رویم رغبت و تمایل کودکان کار به ادامه خرد فروشی، دست فروشی و تکدی گری و زباله گردی نیز بیشتر می شود.
وی با بیان اینکه با شیوع ویروس کرونا موضوع تحصیل و درمان کودکان کار به یک دغدغه اساسی تبدیل شده بود،افزود: آنطور که بررسی شده، هر کودک زباله گرد روزانه بین ۲ تا ۳ میلیون تومان درآمد دارد و این کودک به دلیل چربیدن پول حاضر به تغییر موضع در فعالیت های خود نیست.
این فعال مدنی، اجتماعی ادامه داد: تعداد زیادی از کودکان کار اتباع فاقد کارت اقامت و هویت هستند و حتی با داشتن هزینه برای درمان، متاسفانه عادت به خرج کردن ندارند و ما مجبوریم برای تامین هزینه های درمانی آنان از طریق خیریه ها اقدام کنیم.
وی با بیان اینکه در مقابل مشکلات کودکان کار حمایت‌های مردمی جوابگو نیست،افزود: بسیاری از مشکلات بهداشتی که گریبانگیر کودکان کار است؛ مربوط به ابتلا به انواع عفونت‌ها است که در صورت عدم درمان درصد خطر و انتقال پذیری آن زیاد می شود.
حس انتقام از جامعه در کودکان کار
محمد حسین آشوری روانشناس و از دیگر دغدغه مندان حوزه کودک است که سال‌ها در امر آموزش کودکان کار فعالیت می‌کند؛ او در خصوص وضعیت کودکان کار گفت: اکثر کودکان کار به ویژه کودکان اتباع غیرمجاز که بدون اوراق هویت هستند؛ حس خوبی نسبت به افراد جامعه ندارند و متاسفانه از حرکات و صحبت‌های آنها می‌توان، فهمید که حس انتقام از جامعه را درون خود رشد داده‌اند و این کودکان بیش از آنکه نیازمند آموزش تحصیلی باشند، نیازمند فرهنگ سازی هستند اما متاسفانه بسیاری از دستگاه های مربوطه نسبت به این امر بی توجه هستند.
این کارشناس ادامه داد: نوع برخورد جامعه با کودکان کار بسیار مهم است چراکه بسیاری از افرادی که در بزرگسالی دست به بزه می زنند، حاصل یک تربیت غلط از سوی جامعه هستند بنابراین دستگاه های دولتی باید نگاه حمایت گرایانه ای نسبت به کودکان کار داشته باشند چراکه محل آموزش و تربیت کودکان کار، خیابان و جامعه است.
آشوری همچنین گفت: حمایت از حق و حقوق شهروندی کودک کار باید توسط دستگاه های متولی فرهنگ، فرهنگ سازی و نهادینه شود.
او ادامه داد: در خیایان دیده شده که شهروندان یا ترحم بیش از حد به کودکان کار دارند و یا با برخورد های تند و تهاجمی شخصیت این کودکان را زیر سوال می برند، یاد اذعان کرد کودکی کاری که در جامعه ترحم می بیند، نسبت به جامعه و شهروندان آن متوقع می شود و هر اقدام را وظیفه می داند و کودکی که برخورد تند، تهاجمی و بعضا کتک را در خیابان تجربه می کند به مرور و در بزرگسالی انتقام خود را از جامعه می گیرد.
وی همچنین گفت: تمام شهروندان نسبت به کودکان کار مسوولیت اجتماعی دارند و باید در نوع برخورد با این کودکان محتاط عمل کنند.
آشوری ادامه داد: حرفه آموزی به کودکان اتباع و ایجاد شغلی پایدار یکی از لازمه های برون رفت از مشکلات و مصائب پیرامون کودکان کار است.
کودکان کار اتباع نیز از خدمات بهداشتی بهره مند هستند
بهمن عشایری، مدیر کل اتباع و مهاجران استانداری قزوین نیز در همین رابطه پیش تر در گفت و گو با رسانه ها گفته بود: بخش زیادی از اتباع خارجی در کشور ما غیرمجاز هستند اما خدماتی که برای کودکان کار ایرانی ارائه می دهیم برای اتباع مجازی که قوانین ما را رعایت کردند نیز لحاظ می شود چراکه و ما آنها را مثل شهروندان خودمان پذیرفته‌ایم.
او گفته است: مراکز درمانی و مراکز بهداشتی استان بدون اینکه تبعیضی برای شهروندان قائل شوند به همه‌ی افراد، بدون توجه به مدارک هویتی و اقامتی آنها خدمات لازم را ارائه می‌دهند.
مدیرکل اتباع و مهاجرین خارجی استانداری قزوین اظهار داشت: ما از زمان شروع اپیدمی کرونا به همه‌ی مراکز درمانی و بهداشتی اعلام کردیم که همه‌ی اتباع مجاز و غیرمجاز در صورت ابتلا به کرونا باید رایگان درمان شوند و هیچ‌وقت برای درمان، مجاز و غیرمجاز را تفکیک نکردیم؛ چرا که سلامت جامعه به مخاطره می‌افتد و همچنین این امر را جزو حقوق افراد می‌دانیم.
عشایری تصریح کرد: برای حل مشکلات ناشی از کودکان کار اتباع، نیاز به هم افزایی دستگاه های اجرایی و همچنین موسسه‌های خیریه و فعالان حقوق کودکان داریم و منتظر این همکاری هستیم.
وی با اشاره به فعالیت برخی انجمن های مردم نهاد و ارائه خدمات به اتباع افزود: در استان قزوین ۴۳ درصد از پناهندگان آسیب‌پذیر هستند و این آمار نگران کننده است و چه بخواهیم و چه نخواهیم کودکان کار به عنوان یک واقعیت اجتناب‌ناپذیر جامعه ما که ناشی از شرایط نامساعد است؛ در جامعه حضور دارند.
این مسوول با بیان اینکه اغلب کودکان کار در غالب تکدی‌گری فعالیت دارند، افزود: این کودکان به ویژه کودکان فاقد اوراق هویت، ارتباط معناداری با بزهکاری اجتماعی دارند و می طلبد با همدلی و تلاش دولت و هم نهادهای غیردولتی و موسسه‌های خیریه و هم مردم را می‌طلبد تا چهره‌ی شهر را از این مناظره نازیبا و نگران کننده پاک کنیم.
وی ادامه داد:در برخورد و مواجهه با این کودکان نه صرفاً با نگاه احساسی و هیجانی، بلکه با تلفیق عقلانیت و تدبیر، برخوردی مناسب و درخور با هدف رفع مشکلات آن و حذف این پدیده‌ی نامطلوب به کار ببریم.
جمع آوری ۳۰ کودک کار متکدی در یک سال گذشته
در ادامه به سراغ محمد مهدی نانکلی، نماینده فرماندار در برخی امور اجتماعی و مدیر مرکز توسعه خدمات اجتماعی شهرداری قزوین رفتیم.
وی با بیان اینکه، اداره کل بهزیستی قزوین، وظیفه رسیدگی به کودکان کار را دارد اظهار داشت: بهزیستی سازمانی متولی در این امر است اما با توجه به ضرورت امر، شهرداری قزوین در بحث کودکان کاری که غالب کار، تکدی گری می کنند، به بهزیستی کمک می کند.
نانکلی با بیان اینکه جمع آوری تکدی گران وظیفه شهرداری ها است، اظهار داشت: در این راستا شهرداری با درخواست بهزیستی و همچنین نیرو انتظامی اقدام به جمع آوری کودکانی که در غالب تکدی گری دست فروشی و کار می کنند؛ می نماید و برای کمک به بهزیستی در حل مشکلات اجتماعی یک محل برای نگهداری و سامان دهی این کودکان اختصاص داده است.
وی تصریح کرد: کودکان متکدی که توسط شهرداری جمع آوری می شوند با اخذ تعهد تحویل خانواده هایشان داده می شوند و بیش از ۹۰ درصد از این کودکان دارای خانواده هستند.
نانکلی اظهار داشت: بیشتر کودکان کار خیاباتنی استان قزوین از اتباع هستد و در سال ۱۴۰۰، بالغ بر ۲۵ پسر و ۵ دختر و در ۲ ماه اول سال جاری ۸ پسر زیر ۱۸ سال توسط شهراری جمع آوری و تحویل خانواده داده شدند.
حمایت بهزیستی از کودکان کار
علی دهباشی پور، سرپرست اداره کل بهزیستی قزوین نیز در این خصوص گفت: از آنجا که کودکان عامل حفظ بقای جامعه هستند و میزان رشد و بقای هر جامعه بستگی به رسیدگی و تربیت صحیح کودکان دارد، بنابراین حفظ حقوق و توسعه فردی و اجتماعی و فراهم آوردن زمینه رشد همه جانبه این گروه از جامعه از اهمیت زیادی برخوردار است؛ زیرا در این صورت است که کودکان می توانند مراحل کودکی خود را به سلامت طی نموده و در زمینه های اجتماعی، تحصیلی و حرفه ای برای زندگی آینده آمادگی کامل را کسب نماید.
وی ادامه داد: در حال حاضر بهزیستی استان قزوین، کودکان کار و خیابان را در یک مرکز دولتی(شبانه روزی) و یک مرکز غیر دولتی(مرکز حمایتی آموزشی کودک و خانواده) تحت نظارت سازمان با هدف کنترل و کاهش آسیب های اجتماعی ناشی از حضور و کار کودکان را مورد پذیرش و حمایت قرار می دهد.
وی با بیان اینکه، فرآیند ساماندهی کودکان به این نحو است که شناسایی و جذب کودکان کار و خیابان از طریق ارتباطی که مددکار اجتماعی با کودک خیابانی شکل می گیرد، صورت می پذیرد و مددکار به تشخیص وضع موجود می پردازد،افزود: مددکار اجتماعی از طریق جلب اعتماد و پذیرش ارتباط از سوی کودک خیابانی، با هدف آگاه نمودن کودکان کار خیابان از منابع و خدماتی که می تواند در اختیار او قرار گیرد، مراکز خدمت‌رسان را به کودک معرفی می نماید و بعد از پذیرش و جذب در مراکز، خدمات تخصصی اعم از مددکاری، روانشناسی، حقوقی، درمانی و بهداشتی، آموزشی به کودکان ارائه می گردد.
وی اظهار داشت: خدمات بنا بر ضرورت و نیاز کودکان، به جهت عدم ترک تحصیل و یا بازماندگی از تحصیل کودکان امکانات تحصیلی(رایگان نمودن و تخفیف هزینه های تحصیلی)، لوازم التحریر و همچنین بسته‌های بهداشتی(به منظور جلوگیری از ویروس کرونا)، سبد کالا و پوشاک(به ویژه در ایام نوروز و سال تحصیلی)، ارجاع کودکان به سازمان فنی و حرفه ای(جهت آموزش کودکان بالای ۱۵ سال)، ارجاع والدین کودکان فاقد شغل به اداره کار صورت می پذیرد.
وی همچنین گفت: کودکان از خدمات فرهنگی، امکاناتی که به منظور ورزش و تفریح کودکان که به منظور ارتقاء روحیه و نشاط کودکان تعبیه شده است بهره مند می گردند.
دهباشی پور گفت: هدف ارائه خدمات، کاهش ساعات حضور کودک در خیابان و کاهش آسیب های اجتماعی وارد بر کودکان می باشد.
سرپرست اداره کل بهزیستی استان قزوین افزود: در استان قزوین بالغ بر ۹۹ درصد کودکان دارای خانواده بوده و در طول روز ساعت هایی را به منظور کار در خیابان به سر می‌برند.
این مسوول تصریح کرد: در بررسی صورت گرفته نشان می‌دهد که غالب این کودکان کودکان کارگری هستند که شب ها به خانه برمی گردند، معمولاً به مدرسه می‌روند، امکان انجام کارهای آنان کمتر است و علت کار کودکان مسائل مالی کودک و خانواده و مهاجرت می باشد. با عنایت به مسئله فقر اقتصادی و کمبود درآمد زندگی، معمولاً کودکان در مناطق کمتر برخوردار کار و فقیر نشین ساکن می باشند.
وی افزود: با توجه به اینکه توانمندسازی خانواده های کودکان کار به منظور جلوگیری از ورود کودک به خیابان جهت کار ، امری مقطعی و کوتاه مدت می باشد این امر نیازمند حمایت های مستمر از خانواده به منظور تقویت توانایی در انجام کارکرد های طبیعی نظیر رشد و تربیت فرزندان و حمایت از آنان در زمینه رشد یکپارچه کودکان می باشد.
رهاورد:
به نظر می رسد برای رفع مشکل کودکان کار و حل این معضل اجتماعی نیازمند هم افزایی دستگاه های مختلف و یک برنامه جامع مدون هستیم که باید در دستور کار جدی مسوولان قرار بگیرد.
