به گزارش خبرنگار قرآن و فعالیت‌های دینی خبرگزاری فارس تربیت هویتی از جمله موضوعاتی است که توسط آیت‌الله میرباقری و شاگردان ایشان در دستور کار قرار گرفته است.
یکی از مخاطبان خبرگزاری فارس با ثبت سوژه‌ای در سامانه فارس من خواستار پیگیری این موضوع و رفتن فضای تعلیم و تربیت کشور به سمت تربیت هویتی شد که برای مشاهده این سوژه می‌توانید از اینجا اقدام کنید.
منظور از تربیت هویتی این است که یک فرد به گونه‌ای تربیت شود که خودش و با اختیار مسیر درست یعنی اسلام را انتخاب کند و دنباله رو مربی‌اش نباشد. اینگونه در لغزشگاه‌ها به خوبی راه درست را تشخیص داده و در آن گام می‌گذارد. مثلاً فرد در دوران کودکی خود به نحوه تربیت و با آموزه‌های دینی آشنا شود که در هفت سال دوم زندگی خودش راه درست، یعنی راه قرآن و اهل بیت (ع) را در پیش گرفته هویت درست خودش را پیدا کند و در مسیر درست پیش برود.
دفتر مطالعات تربیت آینده، موضوع تربیت هویتی را در دستور کار قرار داده که برای آشنایی با برنامه‌های این مرکز درباره موضوع تربیت هویتی با حجت‌الاسلام سیدجعفر دزفولیان معاون این دفتر به گفت‌وگو نشستیم.
تربیت هویتی چیست؟
وی درباره نظریه «تربیت هویتی» گفت: انسان استعداد‌های گوناگونی دارد. هر استعدادی در جای خود اهمیت دارد و باید مورد بحث و بررسی قرار گیرد و شاید روش‌های مختلف تربیتی از همین جا پدید آمدند که هر گروهی روی یکی از جنبه‌ها و ساحت‌های وجودی انسان تکیه می‌کند. نظریه «تربیت هویتی» چند ماهی است که در مؤسس مطالعات تربیت آینده و تحت اشراف آیت‌الله میرباقری و حجت‌الاسلام طباطبایی مطرح شده است. منظور اساتید از تربیت هویتی، بستر‌سازی جهت رشد اختیار انسان‌ها و شکل دادن به روحیات،گرایشات، تعلقات، ذهنیات و اعتقادات آنهاست.
محدود و بسته بودن محیط تربیتی در مقابل تربیت در اجتماع و صحنه
معاون دفتر مطالعات تربیت آینده با بیان اینکه در گذشته گروه‌هایی بودند که اغلب منش عرفانی داشتند، گفت: آنها با بستن محیط برای دانش‌آموز سعی در تربیت او داشتند. به عنوان مثال به او می‌گفتند هر کاری می‌خواهی انجام دهی باید با مربی هماهنگ کنی، هر جایی می‌خواهی بروی و هر راهی را می‌خواهی انتخاب کنی باید از مربّی اجازه بگیری و ... اما در مدل تربیت هویتی ما به این قائلیم که شخص باید در بستر اجتماع رشد کند و این رشد اختیار به این معنی نیست که مربی همه کاره او باشد.
باید اختیار انسان رشد کند تا خودش راه درست را انتخاب کند
وی ادامه داد: بسیاری از گروه‌های تربیتی قائل به محیط باز و اجتماعی هستند ولی می‌گویند مربی صرفاً باید به دنبال ترغیب دانش‌آموز به مناسک و رفتار‌های دینی و تربیتی باشد و لذا مدام به دنبال ایجاد بستر‌ها و فضاهایی هستند تا در آن رفتار‌های تربیتی آنها را تقویت کنند و به نوعی رفتارگرا هستند. اما ما به دنبال رفتار تربیتی نیستیم، به دنبال اختیار متعالی در افراد هستیم، به دنبال رشد اختیار او هستیم تا اگر در دنیای کفر هم بود نلغزد.
مربی باید دانش‌آموز را جذب دین کند، نه جذب خود
دزفولیان با اشاره به اینکه بسیاری از رابطه‌های مربیان با متربیان به نوعی جذب به خود است نه جذب به مکتب و دین، گفت: ما می‌گوییم مربی وسیله‌ای است به سان یک جویبار آب روان که متربّی را به دریا متصل می‌کند. دریا کیست؟ امام معصوم (ع) و وقتی این آب روان در دریا حل شد و یکی شد، دریا او را به سمت اقیانوس بی‌کران راهنمایی می‌کند که این اقیانوس بی‌کران خداوند متعال است پس مقصد تربیتی ما در تربیت هویتی اتصال به خداوند متعال است و این اتصال باید از طریق اولیاء طاهرینش اتفاق بیفتد و مربی راه اتصال به اولیاء باید باشد و خودش موضوعیتی ندارد.
وی افزود: در این راه شاخصه‌‌های اصلی مدّ نظر را «فرهنگ حاکم بر نظریه» نام گذاشته‌ایم. ما به این قائل هستیم که این شاخص‌ها را باید از دین بگیریم و از خودمان نسازیم. در مرحله دوم به سراغ سنجه‌ها و مراحل رسیدن به شاخص می‌رویم. در این مرحله به این سؤال پاسخ می‌دهیم که شاخص‌ها چگونه تحقق پیدا می‌کنند؟
تثبیت هویت فرد در هفت سال دوم زندگی
معاون دفتر مطالعات تربیت آینده ادامه داد: در مرحله سوم به سراغ راهکار عملیاتی کردن سنجه‌ها می‌رویم بعد از بیان این سه مرحله، حال می‌توانیم بگوییم که منظور ما از «تربیت هویتی» اولاً توجه به دوره‌های مختلف تربیت انسان است، طبق روایات در دوره اول یعنی از تولد تا هفت سالگی شخصیت کودک شکل می‌گیرد، اما این شکل‌گیری به معنای تثبیت شخصیت نیست، بلکه به مانند قالب گِلی است که نیازمند در کوره رفتن و پخته شدن است. در هفت سال دوم و مرحله دوم تربیت، هویت فرد تثبیت خواهد شد. لذا دوره کودکی دوم و نوجوانی را دوره حیرانی و انتخاب هویت نیز می‌نامند. حال ما در این نظریه قائلیم که باید به نحوی در دوره اول کودک را به امام معصوم علیه السلام به عنوان راه نجات و راه اتصال و قرب به الله عاشق و آشنا کرد که ناخودآگاه او با اختیار خودش در دوره دوم هویت دینی را انتخاب کند.
هدایت و رشد انسان باید با اختیار خود باشد
دزفولیان با بیان اینکه خداوند متعال به دنبال رشد اختیار گونه افراد است، گفت: خدا اگر می‌خواست همه را هدایت می‌کرد همانگونه که در آیه ۳۵ سوره مبارکه انعام می‌فرماید: «وَلَوْ شَاءَ اللَّهُ لَجَمَعَهُمْ عَلَى الْهُدَىٰ» اما مدل تربیتی خدا اینگونه نیست. خدا خیر و شرّ را در مقابل انسان قرار می‌دهد تا با اختیار خود به راه هدایت قدم بگذارد. در آیه ۱۷ سوره اسراء می فرماید: «کُلًّا نُمِدُّ هَٰؤُلَاءِ وَهَٰؤُلَاءِ مِنْ عَطَاءِ رَبِّکَ » خدا هر راهی را که انسان با اختیار خود برگزیند، او را در آن راه مدد خواهد کرد، خواه خیر باشد یا شرّ.
اجبار و رفتار‌سازی دینی در مدارس و مراکز تربیتی بی‌معنی است
وی در ادامه گفت: پس اجبار و رفتار‌سازی دینی در مدارس و مراکز تربیتی بی‌معنی است، ما نباید به اجبار دانش‌آموزان را به نماز بفرستیم، ما نباید به اجبار آنها را به هیأت یا مراسمات مذهبی ببریم، ما نباید به دانش آموزان به خاطر رفتار دینی امتیاز بدهیم، اینها همه تربیت‌های غلطی است که نتایج غلطی به دنبال داشته و دارد، اگر رویه را اصلاح نکنیم.
انتهای پیام/
