اقتصادآنلاین – عاطفه حسینی؛ پس از فوت هر شخص، اطرافیان او وظیفه دارند علاوه بر اعلام فوت فرد به ثبت احوال با هدف صدور گواهی فوت، یک اقدام قانونی دیگر که باطل کردن شناسنامه متوفی بوده، انجام دهند. در صورتی که باطل کردن شناسنامه متوفی در موعد مقرر قانونی انجام نگیرد، جرمی تحت عنوان عدم ابطال شناسنامه متوفی، صورت خواهد گرفت.
بر اساس قانون ثبت احوال، بعد از فوت هر شخص، این موضوع باید به یکی از ادارات ثبت احوال کشور اطلاع داده شود. حتی فوت افراد ایرانی در خارج از کشور نیز باید به ماموران کنسولی محل اقامت یا به یکی از ادارات ثبت احوال کشور اعلام شود.
طبق این قانون، وظیفه اعلام فوت و انجام مراحل باطل کردن شناسنامه متوفی به عهده نزدیک‌ترین خویشاوند متوفی که در موقع مرگ حاضر بوده، متصدی یا صاحب مکانی که مرگ در آن رخ داده، نماینده او مانند هر شخصی که در موقع مرگ حاضر بوده و ماموران انتظامی یا کدخدا، است.
همچنین مهلت اعلام فوت تا ۱۰ روز بعد از تاریخ مرگ متوفی بوده و روز فوت و تعطیلات رسمی بعد از آخرین روز داخل در این مهلت ۱۰ روزه، محاسبه نمی‌شوند. افرادی که خارج از این مهلت قانونی نسبت به ثبت واقعه فوت اقدام کنند، از طرف شورای حل اختلاف مشمول جریمه نقدی می‌شوند.
از سوی دیگر به موجب ماده ۳ قانون تخلفات، جرایم و مجازات‌های مربوط به اسناد سجلی و شناسنامه، اگر اشخاصی که به طور قانونی، موظف به اعلام واقعه فوت متوفی بوده از انجام این وظیفه خودداری کنند، به پرداخت جزای نقدی محکوم شده و چنانچه این عمل، تکرار شود، حداکثر مجازات مذکور در مورد شخص، اجرا خواهد شد.
افرادی که قصد دارند تا برای اعلام فوت و انجام مراحل باطل کردن شناسنامه متوفی به ادارات ثبت احوال مراجعه کنند باید مدارکی از جمله کارت ملی متوفی، گواهی پزشک یا بیمارستان یا مسئولین قبرستان محل دفن متوفی و حکم قطعی فوت فرضی دادگاه، جهت ابطال شناسنامه متوفی غایب مفقودالاثر را به همراه داشته باشند.
همچنین در صورت عدم امکان ارایه گواهی پزشک یا بیمارستان یا مسئولین قبرستان محل دفن متوفی، معرفی و حضور دو شاهد همراه با مدرک شناسایی در اداره ثبت احوال ضروری است.
ذکر این نکته نیز ضروری بنظر می‌رسد که بدون شناسنامه هم می‌شود نسبت به ثبت فوت اقدام کرد. بنابراین اطرافیان متوفی نباید به واسطه فقدان شناسنامه، در ثبت وفات تعلل ورزند. آن‌ها می‌توانند بعد از ارایه سایر مدارک شناسایی متوفی و صدور گواهی فوت، از طریق دادگاه امر ابطال شناسنامه را پیگیری کنند. بدین ترتیب که دادگاه به درخواست بستگان متوفی، برای ثبت احوال دستور صادر می‌کند تا برای متوفی شناسنامه المثنی به همراه اطلاعات فوت ایشان صادر شود.
بنابراین با توجه به اینکه فوت افراد دارای آثار حقوقی است، زمان دقیق فوت دارای اهمیت فراوانی است. فوت افراد آثار حقوقی از جمله لزوم تعیین تکلیف دارایی متوفی و میزان سهم الارث و حقوق وراث را به دنبال دارد. لازم به ذکر است شناسنامه و گواهی فوت متوفی، از مدارک لازم برای درخواست انحصار وراثت می‌باشد.
