به گزارش بهداشت نیوز، پیشرفت تکنولوژی همان‌طور که باعث راحتی زندگی ما می‌شود، ممکن است فوبیا‌هایی نیز برای هرکدام‌مان ایجاد کند. رادیوفوبیا (Radiophobia) ترس مبالغه‌آمیز از قرارگرفتن در‌معرض امواج الکترومغناطیس و تأثیرپذیری منفی از آنها است. با توجه به اینکه مقادیر زیادی اشعه برای سلامتی مضر و حتی کشنده است، قرار گرفتن در معرض این تشعشعات می‌تواند ترس فراوانی در انسان ایجاد کند. با شروع پاندمی کرونا، بسیاری از مردم تئوری‌های بی‌اساسی درباره ارتباط فناوری ۵G با سرطان و کرونا مطرح کردند؛ اما این فوبیا و ترس از امواج رادیویی و تشعشعات به ده‌ها سال قبل برمی‌گردد. اصطلاح رادیوفوبیا اولین‌بار در اوایل دهه‌ی ۱۹۰۰ و چند سال پس از استفاده پزشکان از اشعه‌ی ایکس روی بیماران استفاده شد. در اولین روز‌های رونمایی این فناوری، کارگران کارخانه تولید لوله‌های اشعه‌ایکس با قرارگرفتن در‌معرض تشعشعات دچار سوختگی شدند و حتی پزشکان به‌ناچار دست یکی از آنها را قطع کردند. با توجه به این اتفاق‌ها، محتاط‌بودن در مواجهه با این دستگاههای پزشکی، در آن زمان منطقی به‌نظر می‌رسید.
چند سال بعد، انفجار رآکتور‌های هسته‌ای نیروگاه چرنوبیل روسیه اتفاق افتاد و آسیب‌های زیادی برای مردم به‌وجود آورد. در ابتدا، رادیوفوبیا فقط به ترس از پرتوهای هسته‌ای و امواج یونیزان اطلاق می‌شد؛ ولی با گذشت زمان و پیشرفت تکنولوژی، قرار گرفتن در‌معرض بی‌خطر‌ترین تشعشعات الکترومغناطیسی مانند امواج موبایل نیز برای برخی به فوبیا تبدیل شد؛ به‌طوری‌که در دنیای مدرن امروز نیز بسیاری از افراد هر پدیده غیرطبیعی در جامعه یا محیط‌زیست را به تشعشعات الکترومغناطیسی نسبت می‌دهند. نکته مهم درباره تشعشعات دستگاههای پزشکی مدرن این است که دستگاههای امروزی بسیار ایمن‌تر از دستگاههای استفاده‌شده در سال ۱۹۰۳ (۱۲۸۲) هستند و با قرارگرفتن در‌معرض تشعشعات این دستگاه‌ها، خطری شما را تهدید نمی‌کند.
اگر الزام استفاده از پرتوهای هسته‌ای در زندگی روزمره را بدانیم و ضرورت آن را درک کنیم نه تنها خیالمان نسبت به استفاده از این فناوری پیشرفته راحت می‌شود، بلکه ما جزء افرادی می‌شویم که دولت را تشویق به استفاده بیشتر از آن در صنعت می‌کنیم تا به سلامت عمومی و پیشرفت بیشتر کمک شود. از این رو تلاش کردیم تا در گزارشی به شناخت بیشتر پرتوهای هسته‌ای و کاربرد آن بپردازیم.
* عدم آگاهی بخشی؛ علت ترس مردم از پرتوها
درباره استفاده از پرتوهای هسته‌ای در زندگی روزمره با پژمان شیرمردی، معاون سازمان انرژی اتمی صحبت کردیم تا در جریان جزئیات آن قرار بگیریم.
شیرمردی از مزایای استفاده از این فناوری پیشرفته صحبت کرد و گفت: پرتوها چون درست معرفی نشدند، همیشه مردم یک ترسی از آنها داشتند؛ درحالیکه امروز پرتوها دوست مردم هستند به شرط اینکه درست از آنها استفاده کنیم. برای ما اتفاق افتاده که تصویر رادیولوژی مثل عکس دندان یا قفسه سینه می‌گیریم یا برای شکستگی‌ها به رادیولوژی مراجعه می‌کنیم و در معرض سیتی‌اسکن یا پزشکی هسته‌ای قرار می‌گیریم. ما به طور معمول در طول روز و حتی در طبیعت با پرتوها سروکار داریم؛ یعنی چه پرتوهای کیهانی که ما می‌رسد چه پرتوهایی که از زمین به ما می‌رسد ما در سراسر دنیا روزانه در معرض پرتوهای محیطی هستیم اما اینکه چرا ما برای گرفتن عکس دندان هیچگونه اضطراب و استرسی نداریم و برای اینکه بریم سراغ محصولات غذایی کمی مکث می‌کنیم به خاطر این است که ما در حوزه استفاده از پرتوها و اثرش روی مواد غذایی آگاهی بخشی کافی نکردیم.
* پرتودهی مواد غذایی در بدن هیچ اثر جانبی ندارند
وی با اشاره به میزان دز پرتوهای هسته‌ای در مراکز درمانی گفت: وقتی که شما از پرتو برای عکس‌برداری از بدن استفاده می‌کنید میزان دز مشخص و کمی را به بدن می‌دهد که قابل ملاحظه نیست بنابراین اثر بدی برروی سیستم فیزیولوژی و آناتومی بدن نخواهد گذاشت مگراینکه میزان دز از آن حد مجاز افزایش پیدا کند اما وقتی پرتو به مواد غذایی برخورد می‌کند ماده غذایی به هیچ نحو رادیواکتیو نمی‌شود و پرتو در ماده غذایی نمی‌ماند. شما وقتی عکس رادیولوژی می‌گیرید مستقیم پرتو به بدن برخورد می‌کند اما وقتی به غذا برخورد می‌کند و غذا مصرف می‌شود این ماده رادیواکتیو یا آن پرتو درون غذا نمانده که وارد بدن شود بنابراین کاری که انجام می‌دهد در برخورد با ماده غذایی میکروارگانیسم‌ها یا میکروب‌ها را کاهش می‌دهد، میکروب‌ها را از بین می‌برد یا آفت‌ها مثل حشراتی که در برنج و خرما برخی از غلات هست را از بین می‌برند. بنابراین وقتی ما محصول غذایی را با استفاده از پرتو ،پرتودهی می‌کنیم یک: ماده غذایی رادیواکتیو نمی‌شود، دو: باقی‌مانده‌ای از پرتو در ماده نمی‌ماند و سوم اینکه میزان تغییر و تحولات ماده آنقدر کم است که هیچ اثر جانبی بر روی بدن نخواهد داشت.
* چرا مواد غذایی را پرتودهی می‌کنیم؟
بهتر است بدانیم اصلا چرا از این پرتوهای هسته‌ای استفاده می‌شود و چقد برای مردم کارایی دارد؟ هدف از اعمال این پرتوها بهره بردن از مزایای بی‌شمار آنها است که می‌توان به بخشی از آنها نظیر اینکه پرتودهی میکروب‌های مضر مانند باکتری‌ها و کپک‌هایی را که باعث فاسد شدن غذا و ایجاد مسمومیت غذایی و سایر بیماری‌ها می‌شوند را از بین می‌برد یا عقیم می‌کند اشار کرد. به عنوان مثال، پرتودهی باکتری اشریشیا کلی و سالمونال را از بین می‌برد. علاوه بر این در روش پرتودهی حشرات بدون استفاده از حشره کش‌های شیمیایی از بین برده می‌شوند. در پرتودهی مواد غذایی همچنین پیری مواد غذایی مانند میوه ها و سبزیجات کند می‌شود و در نتیجه پسماند مواد غذایی کاهش می‌یابد. پرتودهی این امکان را فراهم می آورد که مدت ماندگاری غذاهای خشک مانند ادویه ها افزایش یابد و از پرتودهی برای استریل کردن غذای بیماران با وضعیت وخیم در بیمارستان ها استفاده می شود بیمارانی نظیر مبتلایان به ایدز یا کسانی که تحت درمان سرطان هستند.
این فناوری از سال ۱۹۵۰ شروع شد و بیش‌از ۷۲ سال قدمت دارد امروز اکثر فضانوردهای کشورهای آمریکایی بسته‌های غذایی که با خودشان حمل می‌کنند را به وسیله‌ی پرتوها استریل می‌کنند
* استریل مواد غذایی فضانوردان ناسا با پرتوهای هسته‌ای
از شیرمردی درباره روش کار پرتوها سوال کردیم، گفت: این فناوری از سال ۱۹۵۰ شروع شد و بیش‌از ۷۲ سال قدمت دارد امروز اکثر فضانوردهای کشورهای آمریکایی بسته‌های غذایی که با خودشان حمل می‌کنند را به وسیله‌ی پرتوها استریل می‌کنند و بار میکروبی آنها اینقدر کم شده که این ظرفیت را دارد که تا مدت‌ها ماندگاری داشته باشد چون طرف مأموریت فضایی چندماهه رفته، نیازمند استفاده از غذاست و یکی از غذاهایی که مصرف می‌کند همین بسته‌هایی است که توسط پرتو استریل شدند. بنابراین این رویکرد که با پرتودهی ایجاد مشکل می‌شود درست نیست. با پرتودهی حتی برخی از خواص گیاهان افزایش پیدا می‌کند به عنوان مثال پرتودهی زعفران همچنان که بار میکروبی آن را کم می‌کند باعث افزایش ماده کروسن می‌شود ماده‌ای که منجر به رنگ زعفران می‌شود. اینها مواردی است که نیاز هست ما عنوان کنیم. به عنوان مثال در موارد دیگر مانند حوزه غذای دامی هم وقتی غذای دامی پرتودهی می‌شود برخی از آن ساختارها و مولکول‌های سنگین آن توسط پرتو می‌شکند و برای دام قابل هضم‌تر می‌شود ضمن اینکه بار میکروبیی را کم می‌کند این نکته‌ای است که نیاز است دامدارهای ما و شرکت‌های بزرگ که در حوزه واردات نهادهای دامی هستند نسبت به آن آگاه باشند و بدانند زمانی‌که محصول غذایی برای دام پرتودهی می‌شود با شکستن مولکول‌های سنگینش توسط پرتو این قابلیت هضمش در بدن آن دام افزایش پیدا می‌کند بنابراین ماده غذایی کمتری نیاز برای رشد آن دامی که مد نظر است لازم است.
منبع: خبرگزاری فارس
