به گزارش مشرق، جمهوری اسلامی ایران و سلطان نشین عمان سال‌هاست که به سبب داشتن روابط بسیار مستحکم و حسنه به الگویی در زمینه روابط پایدار و بادوام در زمینه‌های مختلف به ویژه سیاسی تبدیل شده‌اند، عمان هیچ‌گاه موضع خصمانه‌ای علیه ایران اتخاذ نکرده و تحت تاثیر قدرت‌های غربی و برخی کشورهای عربی که خود را رهبر جهان عرب می‌دانند، قرار نگرفته و روابط رو به گسترش خود با ایران را حفظ کرده است، در این زمینه با «حَمَد بن سالم» نویسنده و تحلیلگر مسائل سیاسی از عمان به گفتگو نشسته‌ایم که نظر خوانندگان گرامی را به آن جلب می‌کنیم:
تمام منطقه طی این مدت از این همکاری بهره برده و حالا نیز ما شاهد تلاش‌های خوب سلطان نشین عمان در دوره جدید پس از روی کار آمدن سلطان هیثم بوده‌ایم. اگر اجازه دهید در گفتگو با جنابعالی سئوالاتی را مطرح کنیم تا توضیحات بیشتر جنابعالی را درباره سیاست‌های منطقه‌ای و بین‌المللی عمان را بشنویم. به عنوان اولین سوال، همانطور که می‌گویند عمان همواره نقش اطفای حریق را در منطقه برای مهار مسائل داغ و جنجالی و رفع تنشها ایفا کرده است، شما اهمیت نقش سلطان نشین عمان و جایگاه ژئوسیاسی آن را در منطقه و نیز در جهان چگونه ارزیابی می‌کنید؟
حمد بن سالم: من هم خدمت شما سلام عرض می‌کنم، نکته قابل ملاحظه این است که سیاست سلطان نشین عمان از زمانی که مرحوم سلطان قابوس به قدرت رسید، سیاست ثابت و متوازنی بوده است و برای نزدیک شدن به دیگران و جلوگیری از تنش آفرینی در روابط با آنها تلاش کرده است. منادی حسن همسایگی و ثبات جهانی بوده است و با این رویکرد، سیاست حکیمانه و خردمندانه‌ای را در منطقه پایه‌گذاری و تثبیت کرده و همه با آن آشنا هستند و هر گاه امور پیچیده می‌شود، به عمان پناه می‌برند.
عمان همچنان بر این سیاست خود استوار است، زیرا تاریخی دارد که برای حل مشکلات خود و همسایگانش بر آن تکیه می‌کند. عمان در دوران حکومت سلطان قابوس، مشکلات خود را با همسایگان و نیز مشکلات مرزی حل کرده است، مشکلاتی که با دیگران، لاینحل بوده، اما با عمان لا ینحل نبوده است، به طور که تفاهم در تمام رویکردها چه با کشورهای عرب همسایه یا جمهوری اسلامی ایران یا حتی با پاکستان حاکم بوده است، شما می‌دانید که ما با پاکستان مرزهای(آبی) داریم. سلطان نشین عمان تکیه‌گاه تمام سیاست‌های عقلانی و منطقی در تمام منطقه باقی خواهد ماند و جهان از این سیاست بهره می‌برد. عمان به الگویی برای ثبات و عقلانیت و اطمینان بخشی و اتخاذ مواضع متعادل و به دور از تنش و ضد و نقیض با همگان تبدیل شده است، این سیاست عمان است و سلطان هیثم هم همین سیاست را در پیش گرفته و هنگامی که قدرت را در سلطان نشین عمان به دست گرفت بر آن تاکید کرد.
همانطور که اشاره کردید، سلطان نشین عمان در دوران حکومت سلطان قابوس سیاست حل منازعات منطقه ای را در پیش گرفت و نیز به نظر می رسد که این سیاست در دوران حکومت جدید سلطان هیثم هم تداوم یابد، شما همچنین در صحبت هایتان به سیاست گفتگو و تفاهم برای حل اختلافات و دوری از تنشها اشاره کردید، به نظر شما، سلطان نشین عمان چگونه توانسته است بر سازوکار تفاهم و گفتگو برای دور کردن منطقه از بحرانها تکیه کند، در حالی که برخی دیگر کشورهای منطقه نتوانسته اند از طریق گفتگو اختلافات خود را با دیگران حل و فصل کنند؟
حمد بن سالم: مسلما سلطان نشین عمان، صداقت را در تعامل با دیگران در پیش گرفته است و این اصلی است که همواره به آن پایبند بوده است، عمان با تکیه بر این اصل و صداقت با دیگران توانسته است فضای مبتنی بر احترام میان خود و کشورهای دیگر را ایجاد کند. سلطان نشین عمان روابط مستحکمی با تمام کشورهای عربی دارد. در دوران حکومت سلطان قابوس هنگامی که ساختمان جدید وزارت خارجه را افتتاح کرد، گفت امیدوار است که پرچم سلطان نشین عمان در تمام کشورهای جهان به اهتزاز درآید و در عمل اینگونه شده است. دیپلماسی عمان در جهان شناخته شده و مورد احترام همگان است. روابط با همسایگان، روابط متمایزی است، عمان محور میانه و پیوند دهنده همه و به همه نزدیک است، این شیوه و رویکرد سلطان نشین است، رویکرد میانه روی که همه از آن رضایت دارند و عمان هم از آن راضی است، خدا را شکر روند امور تا کنون ثابت و باثبات بوده است.
ما می‌دانیم که روابط تاریخی میان ایران و سلطان نشین عمان به دهه‌های طولانی برمی‌گردد، طی این مدت شاهد همکاری مثبتی میان ایران و عمان بوده‌ایم و هیچ تنش و اختلافی میان دو کشور رخ نداده است و فضای مثبت و سازنده میان طرفین حاکم بوده است. چطور ایران و عمان توانسته‌اند به این سطح از روابط سازنده و مستحکم و قوی برسند و آن را حفظ کنند، در حالی که متاسفانه برخی دیگر کشورهای منطقه ایران را متهم به دخالت در امور خود می‌کنند و قادر نیستند به روابط مثبت با ایران دست یابند. چطور عمان توانسته این فضا و روابط مبتنی بر همکاری بدون اختلافات را با ایران پایه ریزی کند، در حالی که برخی کشورهای مدعی هستند رسیدن به چنین روابط محکم با ایران امکان پذیر نیست؟
حمد بن سالم : همانطور که می‌دانید کشورهای اصیل در تعامل با یکدیگر با هیچگونه مشکل و دشواری روبرو نمی‌شوند، ایران یا فارس امپراطوری بزرگی بوده است، عمان هم در برهه‌ای یک امپراطوری بوده است، تاریخ بر روابط باثبات و محکم میان این دو کشور گواهی می‌دهد، نه می‌توانی ایران را از همسایگی خود کنار بزنی و نیز نمی‌توانی عمان را از همسایگی ایران حذف کنی، فقط به خاطر اینکه، من سیاستی را که این کشور در پیش گرفته، قبول ندارم. عمان سیاست عدم دخالت در امور دیگران را در پیش گرفته و به آن پایبند بوده است. ما از ایران گلایه و شکایتی نداریم، شاید دیگران از این حرف مبنی بر عدم دخالت ایران در امور داخلی ما، خوششان نیاید، دو طرف یعنی هم عمان و هم جمهوری اسلامی ایران بر این سیاست و احترام متقابل ثابت قدم مانده‌اند.
عمان به ایران صرف نظر از اینکه چه کسی حکومت می‌کند، احترام می‌گذارد، رابطه عمان با ایران در دوران قبل از انقلاب هم رابطه خوبی بود، ایران در کشور ما دخالت نکرده است، ایران زمانی که اعراب حاضر نشدند به ما کمک کنند، دست ما را گرفت و کمک کرد، هنگامی که انقلاب اسلامی به پیروزی رسید، اولین وزیر خارجه عربی که به ایران سفر کرد، یوسف بن علوی وزیر خارجه عمان بود که به ایران سفر و با امام خمینی(ره) دیدار کرد، این در حالی است که برخی از این انقلاب می‌ترسند، در حالی که چرا باید از این انقلاب بترسند، انقلابی که در کشور همسایه در نتیجه شرایط مشخصی رخ داده است و این شرایط در جای دیگر نیست، بنابراین، مادامی که به سیاست همسایگی احترام بگذاری، قطعا همسایه هم به سیاست تو احترام می‌گذارد، این عقل و منطق است که بر سیاست کشورها در تعامل با یکدیگر حاکم است و اگر عقل و منطق حاکم نباشد، جای آن را عواطف و احساسات می‌گیرد، به همین سبب می‌گوییم عقل و منطق بر روابط میان سلطان نشین عمان و جمهوری اسلامی ایران و تمام کشورها حاکم است.
سئوالات متعددی وجود دارد، بخشی از آن را مطرح می‌کنیم و سپس به روابط ایران و عمان برمی‌گردیم، دیدگاه سلطان نشین عمان برای حل بحران یمن چیست و چه نقشی برای پایان جنگ علیه ملت یمن ایفا کرده و شما چه کاری برای خروج یمن از این جنگ و خلاص شدن ملت یمن از این جنگی که وارد هشتمین سال آن شده‌ایم، انجام داده است، جنگی که زیرساختهای یمن را ویران کرده است، دیدگاه شما برای خروج از این بحران چیست؟
حمد بن سالم: سلطان نشین عمان از همان آغاز جنگ به آن اعتراض کرد، زیرا همواره به تفاهم و راه حل‌های دیپلماتیک ایمان دارد، چرا که امکان حل مشکلات جز از راه‌های دیپلماتیک وجود ندارد، حتی اگر جنگ رخ دهد، جنگ ممکن است یک یا سه یا هفت سال طول کشد که اکنون شاهد آن هستیم، اما در نهایت به راهکارهای دیپلماتیکی باز می‌گردند که سلطان نشین عمان از همان ابتدا به آن معتقد بود.
عمان نگاه یکسانی به تمام یمنی‌ها و احزاب دارد و با وجود همه تناقضات، یمن را کشور یکپارچه‌ای می‌داند و یمنی در نگاه همه عمانی‌ها یمنی است صرف نظر از وابستگی‌هایی دارد، به همین سبب عمان از همه یمنی‌ها به یک اندازه استقبال کرده و هرگز از وابستگی‌های آنها سئوال نکرده است. تا کنون، عمان از یمنی‌ها خواسته است اولا با هم تفاهم و مشکلات را بین خود حل کنند و اینکه بیگانگان در این زمینه دخالت نکنند. اگر یمنی‌ها مشکلاتشان را میان خود حل کنند، دیگران هم با آنها گفتگو خواهند کرد و هرگز دخالت نخواهند کرد. عمان امیدوار است که همسایه یمنی‌اش، مشکلات خود را در داخل میان همه قبایل و طیف‌ها حل کند و در نهایت یمن در این زمینه پیروز خواهد بود، عمان در حال حاضر تلاش می‌کند، اما آن را علنی نمی‌کند، عمان برای حل این مشکلات از طریق ارتباط میان طرف‌ها و همسایگان یمن تلاش می‌کند، خدا را شکر می‌توان گفت که تلاش‌های عمان موفقیت‌آمیز بوده و ما درباره این تلاش‌ها صحبت نخواهیم کرد و منتظریم نتایج آن به زودی مشخص شود، این در حالی است که کشورهای غربی به عمان اعتماد دارند، عمان میان همه میانجیگری می‌کند، و همگان از این رویکرد عمان سود می‌برند.
شکی نیست که سلطان نشین عمان در راستای حل بحران یمن و نیز به نتیجه رسیدن مذاکرات هسته‌ای میان ایران و آمریکا و نیز بسیاری از بحران‌های دیگر در منطقه تلاش‌های سازنده‌ای از خود نشان داده است، ولی با وجود همه این تلاش‌هایی که سلطان‌نشین عمان برای حل بحرانها به ویژه بحران یمن انجام می‌دهد، متاسفانه دخالت‌هایی صورت می‌گیرد که مانع از موفقیت این تلاش‌ها شده است، ما در هشتمین سال جنگ یمن هستیم، هشت سال زمان بسیار زیادی است، آیا گمان نمی‌کنید که بیگانگان نقش منفی ایفا کرده اند تا مانع از موفقیت میانجیگری عمان شوند؟
حمد بن سالم: قطعا برخی دوست ندارند که عمان دخالت کرده و در هر کاری مشارکت کند، به همین سبب عمان تلاش می‌کند به بهترین وجه برای نزدیک کردن طرف‌های معارض که با هم تفاهم ندارند، دخالت کند، ان شاءالله عمان در این تلاش‌های خود موفق خواهد شد. اکنون همه متقاعد شده‌اند که هیچ راهی برای حل این مشکل جز از طریق تفاهم میان طرف‌های داخلی و تفاهم با طرف‌های خارجی وجود ندارد، همه چیز از راه گفتگو و روابط دیپلماتیک ممکن است، برای کسانی که روابطی با دیگران دارند و به گفتگوی دیپلماتیک معتقدند، در حال حاضر عموم یمنی‌ها متقاعد شده‌اند که باید مشکل را میان خودشان حل کنند و عمان هم برای ارتباط با همه طرف‌های خارجی که در یمن دخالت می‌کنند، تلاش می‌کند.
سئوال دیگری را مطرح می‌کنم، آیا سلطان نشین عمان تمایلی برای حل اختلافات میان ایران و عربستان سعودی دارد و آیا برای حل این اختلافات تلاش کرده و آیا عمان می‌تواند چنین نقشی را ایفا کند و در زمینه پایان یافتن اختلافات میان تهران و ریاض موفق شود؟
حمد بن سالم : مسلما عمان برای حل اختلافات میان همسایگان تلاش می‌کند، همانطور که اکنون هم این کار را انجام می‌دهد، اما مسائلی وجود دارد که نمی‌توان در رسانه‌ها درباره آن حرف زد، با این حال عمان همواره با تکیه بر حترام متقابل و روابط حسنه در این راستا تلاش می‌کند، ما می‌دانیم که برادران در ایران به عمان احترام می‌گذارند و عمان هم برای آنها احترام قائل است، در حالی که دیگران برای دور شدن از راه حل‌ها تلاش می‌کنند، اما در نهایت هیچ گریزی از این راه حل‌ها نیست و دوری از همسایگی چاره کار نخواهد بود. ایران همسایه ما چه از نظر جغرافیایی و چه تاریخی است و این کشورهای همسایه ایران هم همان جایگاه را دارند و همین جایگاه را هم حفظ خواهند کرد و هیچ چیزی جز از راه تفاهم و گفتگو و سفرها و دیدارها حل نخواهد شد، اما اینکه بخواهیم به یکدیگر خیانت و دیگران را متهم کنیم، دیگران هم می‌توانند همین کار را انجام دهند، اما انسان باید آنچه را که سبب نزدیک شدن به یکدیگر می‌شود، انجام دهد و کاری را که سبب دوری می‌شود، انجام ندهد.
اخیرا شاهد سفر آقای ابراهیم رئیسی رئیس جمهور اسلامی ایران به عمان بودیم، که دومین سفر وی به کشورهای عربی پس از قطر بود، دولت جدید ایران برنامه‌ای برای توسعه روابط با عمان در تمام زمینه‌ها به ویژه اقتصادی دارد، آیا زمینه برای توسعه روابط به ویژه مسائل اقتصادی میان دو کشور وجود دارد؟
حمد بن سالم: سفر جناب رئیس جمهور ایران به مسقط با هدف بهبود روابط انجام نشد، زیرا روابط حسنه میان دو کشور بیش از نیم قرن است که همچنان برقرار است، این سفر با هدف توسعه روابط و تاکید بر آن صورت گرفت، من معتقدم اگر دلیلی برای سفر به دوحه نبود، حتما اولین مقصد سفر رئیس جمهور ایران، سلطان نشین عمان بود، ما این سفر را ارج می‌نهیم، سفر ایشان به عمان نتایج خوب زیادی خواهد داشت و قطعا منجر به حل برخی مشکلات ارتباطی همچون ارتباط میان تجار خواهد شد، عمان برای ملت ایران احترام قائل است و آنها را دوست خود می‌داند و ملت ایران هم همین نگاه را به کشور و ملت ما دارند، ما وقتی از کشورمان به کشور شما می‌آییم، این نکته را احساس می‌کنیم که چگونه رفتار متمایزی با عمانی‌ها دارید که متفاوت از دیگران است، البته ما خوشحال می‌شویم که همه همسایگان چنین رفتاری با هم داشته باشند، همسایه وقتی به کشور همسایه می‌رود، به حکم همسایگی و نزدیکی جغرافیایی روابط متمایزی با هم دارند، روابط میان عمان و ایران، روابط مستحکم و استواری است و ما نیز می‌دانیم که ایرانی‌ها هم در اصول خود ثابت قدم هستند و آن را تغییر نمی‌دهند و از این روابط حمایت و بر آن تاکید می‌کنند.
عمان چگونه توانسته است استقلال خود را در تصمیم گیری برای برقراری روابط خوب با همسایگان از جمله ایران حفظ کند، در حالی که ما می‌دانیم آمریکا برای تخریب روابط ایران و کشورهای عربی علیه این کشورها فشار اعمال می کند، عمان چگونه توانسته است از این سیاست آمریکا خود را دور نگه داشته و استقلال خود را حفظ کرده و روابط خوب خود را با ایران به دور از تاثیرگذاری آمریکا ادامه دهد؟.
حمد بن سالم: ما این نکته را یادآوری می‌کنیم که آمریکا زمانی که عمان یک امپراطوری بود و قلمرو حکومت آن تا آفریقا هم امتداد داشت، به دنبال جلب دوستی عمان بود، ما نمی‌توانیم این جایگاه عمان را نادیده بگیریم، بر این اساس، جایگاه تاریخی عمان همینگونه باقی خواهد ماند، و بر آن تکیه می‌کنیم و نگاه مثبتی هم به آینده داریم، آنها می‌دانند که عمان کشوری مستقل است و مردم هم همراه دولت هستند و مادامی که مردم از دولت دفاع می‌کنند، دولت از هیچ تهدید خارجی نخواهد ترسید و تصمیم منحصرا تصمیم جامعه و حکومت عمان خواهد بود، ما در عمان، آزادی بیان را احساس می‌کنیم و در میان کشورهای عربی پیشتاز هستیم، ما نظر خود را بیان می‌کنیم بدون اینکه به خاطر آن به زندان افکنده شویم، خدا را شکر، شهروند حرف خود را می‌زند، البته به دور از هرگونه تنشی و دولت هم به نظرش که دور از تنش بیان شده، احترام می‌گذارد.
عمان به خود و تاریخ و عمق دولت خود اعتماد و اطمینان دارد و به همین سبب هرگز تحت تاثیر دیگران قرار نخواهد گرفت و دیگران باید به این ویژگی خاص عمان احترام بگذارند.
