آیا روشی قطعی برای درمان روماتیسم مفصلی وجود دارد؟ علائم روماتیسم چییست و چگونه تشخیص داده می شود؟ برای درمان روماتیسم مفصلی چی بخوریم؟ در این مطلب به پاسخ تمام این سوالات پرداخته ایم.
یکی از بیماری های اختلالی در مفاصل که بیشتر افراد میان سال و سالمند به آن دچار می شوند روماتیسم می باشد. این بیماری در حقیقت یک بیماری خود ایمنی می باشد که در آن سیستم ایمنی بدن شما به مفاصل شما حمله می کند.
روش های درمانی مختلفی همچون درمان های خانگی، دارو درمانی و در نهایت عمل جراحی می تواند به شما کمک کند تا از شر این بیماری خلاص شوید.
آرتریت (بیماریهای التهابی مفصل) میتواند ارثی باشد، بنابراین اگر والدین یا خواهر و برادرتان مبتلا به این اختلال است، احتمال این که شما نیز دچار روماتیسم مفصلی شوید، بیشتر میشود. به علاوه ژنها ما را در برابر عاملهای خارجی/ محیطی محرک شروع آرتریت آسیبپذیرتر میکنند.
زنان بیشتر از مردان مستعد ابتلا به آرتریت روماتوئید هستند، حال آن که اکثر بیماران مبتلا به نقرس (نوع دیگری از آرتریت) مرد هستند.
بیمارانی که مفاصل ران یا زانویشان آسیب دیده یا جراحی بر روی این مفصلها انجام دادهاند، احتمال این که در این مفصلها مبتلا به آرتریت روماتوئید بشوند، بیشتر است. به همین دلیل درمانهای جایگزین جراحی زانو، هیپ یا شانه برای پیشگیری از ابتلا به این عارضه توصیه میشود.
جابجا کردن وزن اضافی فشار روی مفصلهایی مانند زانو، ستون فقرات یا هیپ را افزایش میدهد. بنابراین افراد دارای اضافه وزن به موازات بالاتر رفتن سن بیشتر در معرض خطر ابتلا به روماتیسم مفصلی قرار میگیرند.
خطر ابتلا به بسیاری از انواع بیماریهای التهابی مفصل همگام با افزایش سن بیشتر میشود.
انجام اقدامات خودمراقبتی میتواند به بیماران در کنترل علائم روماتیسم مفصلی زانو کمک کند. ورزشهای سبک مانند پیاده روی، شنا و ایروبیک در آب میتواند در تقویت عضلات اطراف مفصلها تأثیر خوبی داشته باشد.
گرم کردن زانو هم به تسکین درد زانو و شل کردن عضلات کمک میکند، اما سرد کردن میتواند باعث کند و مبهم شدن درد شود. استفاده از تکنیکهای ریلکسیشن از قبیل تنفس عمیق، هیپنوتیزم درمانی و تجسم خلاق نیز به کاهش درد زانو کمک میکند.
داروهای تجویزی و بدون نسخه زیادی برای درمان روماتیسم مفصلی زانو وجود دارد، اما برخی از این داروها ممکن است عوارض جانبی خطرناکی داشته باشند که بیمار باید حتماً مراقب آنها باشد. معمولاً بیماران این داروها را به صورت ترکیبی مصرف میکنند. رایجترین داروها برای روماتیسم مفصلی عبارتند از :
این دسته از داروها از قبیل ایبوپروفن (که معمولاً با نام آدویل یا موترین شناخته میشود) و ناپروکسن (یا آلِو)، درد و التهاب را کاهش میدهند. دوزهای بالاتری از این داروها هم وجود دارد که حتماً باید توسط پزشک تجویز شود.
داروهای کورتیکواستروئید تجویزی از قبیل پردنیزون و متیل پردنیزون (مدرول)، از طریق خاصیت بازدارندگی سیستم ایمنی بدن، به کنترل التهاب و کند کردن روند آسیب دیدگی مفصل کمک میکنند.
این داروها میتوانند از آسیب دیدگی دائمی مفصل زانو و بافتهای آن جلوگیری کنند. داروهای ضد روماتیسم شامل متوترکسات (روماترکس، ترکسال)، لفلونامید (آراوا)، هیدروکسی کلروکوئین (پلاکوئنیل) و غیره میباشد.
این داروها در تضعیف عملکرد سیستم ایمنی بدن تأثیر دارند و مهمترین آنها شامل آزاتیوپرین (ایموران، آزاسان)، سیکلوسپورین (نئورال، ساند ایمون و جنگراف) و سیکلوفسفامید (سیتوکسان) میباشد.
این داروها در واقع بازدارنده پروتئینهایی به نام سایتوکینها هستند که باعث ایجاد التهاب در بدن میشوند. مهمترین داروهای بیولوژیکی شامل اتانرسپت (انبرل)، اینفلیکسیماب (رمیکید) و ادالیمومب (هومیرا) میباشند.
یکی دیگر از روشهای مؤثر برای درمان روماتیسم مفصلی، انجام عمل جراحی میباشد که در مواقعی استفاده میشود که داروهای فوق نتواند از آسیب دیدگی مفصل زانو جلوگیری کند یا نتواند شدت این آسیبها را کاهش دهد.
عملهای جراحی برای بیماری روماتیسم مفصلی شامل ترمیم تاندون و تعویض کامل مفصل می باشد. در جراحی تعویض مفصل، یک مفصل مصنوعی به جای مفصل آسیب دیده زانو قرار داده میشود.
تزریق استروئید به داخل مفصل زانو میتواند تورم، درد و خشکی این مفصل را کاهش دهد. اما تزریقات مکرر ممکن است باعث خرابی بیشتر مفصل زانو شود.
داروهای استروئید را میتوان در غشای تاندونها نیز برای کاهش تورم ناشی از التهاب پوشش تاندون (تنوسینوویت) تزریق کرد. اما این درمان با وجود آنکه میتواند در کاهش التهاب بسیار مؤثر باشد، در عین حال ممکن است باعث تشدید پارگی تاندون شود.
مشکل بیمار در مراحل اولیه بیماری روماتیسم مفصلی، اغلب شامل درد، ورم و خشکی مفصل زانو میباشد. تولید مایع مفصلی هم افزایش مییابد و به تدریج بسیاری از علائمی که مربوط به سینوویوم یا همان لایه پوشاننده سطح مفصل هستند، بروز پیدا میکند.
در اغلب موارد، عمل سینووکتومی یا حذف غشای سینوویوم از سطح داخلی مفصل میتواند باعث کاهش علائم التهاب و تورم زانو در طی یک دوره زمانی معین شود.
البته این دوره زمانی غالباً طولانی است. حذف غشای سینوویوم ممکن است از طریق تزریق مستقیم یک داروی سمی برای سلولها به درون فضای مفصل انجام شود. علاوه بر آن، امکان انجام این جراحی به روش آرتروسکوپی و با حداقل تهاجم نیز وجود دارد.
در مواردی که آسیب دیدگی سطوح مفصل زانو به اندازهای پیشرفت کند که پوشش سطح داخلی این مفصل به طور کامل از بین برود یا باعث درد، ورم و خشکی شدید و بیوقفه زانو شود و یا مفصل زانو به صورت پیوسته تغییر شکل دهد باید تعویض مفصل انجام شود.
بیماران باید در مراحل حاد بیماری به مفاصل دردناک استراحت بدهند. استراحت مطلق درد مربوط به درگیری گسترده مفصل را تسکین میدهد.
استراحت دادن به مفصل در یک موقعیت عملکردی در این مرحله بسیار مهم است. موقعیت استراحت باید به این شکل باشد: مفصل شانه در زاویه ابداکشن 45 درجه و هر دو مچ دست در زاویه خمشی خلفی 30 ـ 20 درجه قرار داشته باشد؛ انگشتها را اندکی خم کنید، مفصلهای ران را بدون خم کردن در زاویه ابداکشن 45 درجه نگه دارید، زانوها را کاملاً بکشید و صاف کنید و پاها را در وضعیت خنثی قرار دهید.
آتل برای نگه داشتن اندامها در موقعیت دلخواه و موقعیتدهی عملکردی به مفاصل فعال درگیر بسته میشود. چنانچه آتل از مواد نرم تهیه شود، استفاده از آن برای بیمار آسانتر میشود. ارتز و آتل در مجموع برای دستیابی به اهداف زیر به کار برده میشود:
کاردرمانی توانایی عملکردی بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید را بهبود میدهد. مداخلههای کاردرمانی شامل وسایل کمکی و تجهیزات انطباقی برای محافظت از مفصل و حفظ انرژی بیماران مفید هستند.
وسایل کمکی به منظور کاهش نقصهای عملکردی، تسکین درد و حفظ استقلال و خودکارآمدی به کار برده میشود. استفاده از عصا بار تحمیلی روی مفصل ران را به میزان 50 درصد کاهش میدهد.
چون اکثر این وسایل در اصل برای بیماران دچار نقصهای عصبی طراحی شده است، تغییرات کوچکی باید در وسایل داده شود تا برای استفاده بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید نیز مناسب شود.
بالا آوردن صندلی توالت، نصب دستگیرههای پهن، تغییر دادن سرویس بهداشتی و حمام از جمله کارهایی است که زندگی روزمره را برای بیماران آسانتر میکند.
این تغییرات استقلال عملکردی بیمار را افزایش میدهد و به او کمک میکند که کنترل بیشتری بر محیط داشته باشد. افزایش استقلال و راحتی بیمار از اهداف اصلی کاردرمانی به شمار میآید.
فیزیوتراپی درمانی مهم برای مدیریت بیماری روماتیسم مفصلی است که به بهبود عملکرد و سلامت مفاصل، عضلات و بافتهای پیوندی کمک میکند.
تحرک داشتن و ورزش کردن از موثرترین روشها برای رفع علائم آرتریت روماتوئید محسوب میشوند. متخصص فیزیوتراپی طرح درمان منحصر به فردی را برای هر بیمار به منظور تسکین طولانی مدت درد و بهبود عملکرد روزمره وی تهیه میکند.
کلینیکهای فیزیوتراپی خدماتی شامل ورزش درمانی، درمان دستی، حرکات کششی، اولتراسوند و رادیوفرکوئنسی را به بیماران ارائه میدهند که تسکین درد و ارتقاء سلامتی را برایشان به ارمغان میآورد.
علائم روماتیسم مفصلی در پی تقویت عضلات و افزایش توانایی حرکتی مفصل تاحدی کاهش مییابد و درد بیمار به مرور زمان آرام میشود. به این ترتیب بیمار میتواند کارهای روزمرهای مانند نشستن، ایستادن و بالا رفتن از پلهها را راحتتر انجام دهد.
متخصص فیزیوتراپی روش به حداقل رساندن التهاب، اصلاح وضعیت اندامی و الگوهای حرکتی را به بیمار آموزش میدهد تا به این ترتیب فشار و استرس روی مفاصل، عضلات، تاندونها و رباطها کمتر شود. در ادامه روشهای دیگری را توضیح میدهیم که در فیزیوتراپی برای درمان بیماران مبتلا به روماتیسم مفصلی به کار برده میشود.
ماساژ یکی از درمانهای پرکاربرد است که با هدف بهبود انعطافپذیری و حال عمومی بیمار انجام میشود و به کاهش ورم مفاصل ملتهب کمک میکند.
به علاوه ماساژ تاثیرگذاری دیگر مدالیتههای درمانی را نیز افزایش میدهد. ماساژ، درمانی موثر برای افسردگی، اضطراب، تسکین درد و بهبود روحیه است. همچنین ماساژ سطح هورمونهای استرس را کاهش میدهد.
طب سوزنی یکی از درمانهای سنتی چین باستان است که در این باور ریشه دارد که نیروی انرژی به نام چی یا کی آزادانه در بدن جریان دارد.
اما اگر مسیر جریان انرژی مسدود شود، درد و دیگر علائم روماتیسم مفصلی شروع میشود. بنابراین متخصصین طب سوزنی سوزنهای ظریفی را برای رفع انسداد جریان انرژی در نقاط خاصی از بدن فرو میکنند تا کانالهای چی (مریدینها) آزاد شود.
در درمان بیوفیدبک از یک دستگاه برای اندازهگیری واکنشهای بدن به استرس استفاده میشود. برای مثال بیوفیدبک دمای بدن و ضربان قلب را اندازهگیری میکند. این تکنیک شیوه مدیریت استرس را به بیمار آموزش میدهد تا او در نهایت بتواند درد و دیگر علائم آرتریت روماتوئید را تسکین بدهد.
پی آر پی یا درمان با پلاسمای غنی از پلاکت درمانی است که بر قابلیت التیامبخشی خود بدن متکی است. درمان پی آر پی با گرفتن نمونه خون از بیمار شروع میشود. خون در سانتریفیوژ چرخانده میشود تا محلول پلاکتی به دست بیاید که غلظت بالایی از پروتئینهای فاکتورهای رشد در آن وجود دارد. فواید این پروتئینها عبارت است از:
بهرهگیری از PRP برای درمان این نوع آرتریت، التیامبخشی طبیعی بدن را تسهیل میکند. البته PRP مزایای دیگری نیز برای بیماران مبتلا به روماتیسم مفصلی دارد. چون در پی آر پی از خون خود بیمار استفاده میشود، خطر عفونت وجود ندارد. به علاوه پی آر پی زمان التیام را نسبت به درمانهای دیگر کمتر میکند.
ورزش برای بیماران مبتلا به روماتیسم مفصلی مفید است و اکثر بیماران از این موضوع آگاهی دارند؛ اما یافتن وقت، انرژی و انگیزه لازم برای ورزش کردن دشوار است.
ورزش کردن به ویژه در صورت تحمل درد برای بیمار سختتر میشود. اما پژوهشها نشان داده است، بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئیدی که ورزش میکنند، درد کمتری نسبت به بقیه بیماران تحمل میکنند.
به علاوه ورزش موجب تقویت روحیه و بهبود عملکرد مفصل میشود و از ضعیف شدن و تحلیل رفتن عضلات جلوگیری میکند. در ادامه ورزشهای مناسب برای بیماران دچار روماتیسم مفصلی را معرفی میکنیم.
آب درمانی، ورزش کردن در آب گرم، بیشتر از دیگر روشهای ورزش درمانی به بهبودی بیماران مبتلا به روماتیسم مفصلی کمک میکند. مطالعات نشان داده است که درد و حساسیت مفاصل بیماران دچار آرتریت روماتوئید پس از شرکت کردن در جلسات آب درمانی کمتر میشود.
به علاوه هیدروتراپی برای بهبود روحیه و سلامتی عمومی بیماران نیز مفید است. ورزشهای مبتنی بر آب، مانند شنا و ایروبیک آبی، استفاده از مفاصل درگیر را برای بیماران آسانتر میکند و دردشان را تاحدی تسکین میدهد.
تای چی یا مدیتیشن در حال حرکت یکی از هنرهای رزمی سنتی چین است که حرکات آهسته و آرام را با تمرکز ذهنی ترکیب میکند. تای چی عملکرد عضلات را بهبود میدهد و خشکی مفصل، درد و استرس بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید را کمتر میکند.
تقویت پمپاژ قلب یکی از بخشهای ضروری درمان روماتیسم مفصلی است، چون بیماران مبتلا به این عارضه بیشتر مستعد ابتلا به بیماریها و عارضههای قلبی ـ عروقی هستند. دوچرخه سواری یک ورزش کم برخورد عالی است که به اندازه ورزش ایروبیک به مفصلها فشار نمیآورد.
دوچرخه سواری برای حفظ سلامت قلبی ـ عروقی، تقویت پاها و کاهش خشکی صبحگاهی مفصل مفید است. میتوانید در فضای باز دوچرخه سواری کنید، به یک گروه دوچرخه سواری ملحق شوید یا با دوچرخه ثابت در خانه یا باشگاه تمرین کنید.
پیادهروی در پارک، علیرغم ساده به نظر رسیدن، یکی از آسانترین و راحتترین ورزشها است. پیادهروی علاوه بر افزایش ضربان قلب، مفصلها را شل میکند و درد را تسکین میدهد.
پژوهشها نشان داده است که سی دقیقه پیادهروی در روز روحیه بیماران را نیز بهتر میکند. اگر در حفظ تعادل مشکل دارید، میتوانید تعادلتان را با استفاده از عصاهای پیادهروی حفظ کنید. اگر به خاطر بدی آب و هوا نمیتوانید از خانه خارج شوید، در فضای خانه راه بروید یا تردمیل تهیه کنید.
یوگا ترکیبی از وضعیتهای اندامی با تمرینهای تنفسی و تنآرامی است که علائم روماتیسم مفصلی را بهبود میدهد. درد و وضعیت روحی بیماران جوانتر مبتلا به آرتریت روماتوئید با تمرین کردن یوگا بهبود مییابد.
روماتیسم مفصلی عضلات را ضعیف میکند که به نوبه خود تشدید درد مفصلی را در پی دارد. تمرینهای تقویتی درد را کمتر و عضلات را قویتر میکند. عضلات قویتر بهتر از مفاصل حمایت میکنند و در نتیجه انجام فعالیتهای روزمره برای بیمار آسانتر میشود.
تمرینهای وزنهبرداری را دو یا سه بار در هفته انجام دهید. همچنین اگر مچ دستها و انگشتهایتان در وضعیت خوبی است، میتوانید با کشهای مقاومتی تمرین کنید.
درباره تمرینهای مناسب با پزشک معالجتان مشورت کنید و اگر تمرینهای وزنه برداری یا کار با کشهای مقاومتی مضطربتان میکند، از یک مربی شخصی کمک بگیرید.
در جواب به سوال این دوستان باید بگوییم که، خوشبختانه غذاهای زیادی وجود دارند که می توانند التهاب را تسکین دهند و ممکن است به تسکین برخی از دردهای مفصلی شما همچون روماتیسم کمک کنند. در ادامه به بهترین مواد غذایی که در صورت استفاده از آن ها می توانید دردهای ناشی از روماتیسم را کاهش دهید اشاره کرده ایم.
انواع ماهی های چرب مانند: سالمون، ساردین و ماهی قزل آلا سرشار از اسیدهای چرب امگا 3 هستند و دارای اثرات ضد التهابی قوی می باشند.
سیر مملو از فواید سلامتی است. سیر دارای خواص ضد سرطانی می باشد و ترکیبات آن نیر خطر بیماری های قلبی را کاهش می دهد.همچنین سیر خاصیت ضد التهابی نیز دارد که به کاهش درد و التهاب های ناشی از روماتیسم کمک زیادی میکند.
مالیدن چای بابونه به مفاصل درد ناشی از روماتیسم مفصلی را کم میکند. بابونه را دم کنید و سپس به مدت ۲۰ دقیقه آن را روی مفاصل بمالید.
علاوه بر افزودن طعم و مزه به چای، سوپ و شیرینی هامی تواند به کاهش علائم روماتیسم نیز کمک کند. مصرف زنجبیل در رژیم غذایی باعث می شود افرادی که دچار مشکلات زانو همچون آرتروز زانو می باشند نیز بهبودی مناسبی را بدست آورند تا جایی که شاید دیگر نیازی به عمل جراحی تعویض مفصل زانو نداشته باشند.
یکی از سبزیجات لذیذ و پرخاصیت که طرفدارن زیادی هم دارد کلم بروکلی می باشد. این سبزی خوشمزه که برای پخت غداهای مختلف به صورت آپز و خام مورد استفاده قرار میگیرد یکی از سالم ترین مواد غذایی می باشد که به کاهش التهاب های ناشی از روماتیسم کمک بسیار زیادی میکند. کلم بروکلی حاوی اجزای مهمی است که می تواند به کاهش علائم آرتروز کمک کند.
گردو غنی از مواد مغذی است و دارای ترکیباتی است که ممکن است به کاهش التهاب مرتبط با بیماری مفصل کمک کند.
هزاران آنتی اکسیدان، ویتامین و مواد معدنی در هر وعده توت جمع می شوند که ممکن است تا حدی به دلیل توانایی منحصر به فرد آنها در کاهش التهاب باشد. توت ها سرشار از کوئرستین و روتین هستند. دو ترکیب گیاهی که دارای تعداد زیادی فواید برای سلامتی می باشد.
یکی از تسکیندهندههای گیاهی که خاصیت ضد التهابی دارد، پوست درخت بید است. این گیاه هیچ عوارض جانبی ندارد و در کاهش تب و درد موثر است.
میتوانید پوست درخت بید را بجوید یا بجوشانید و به شکل جوشانده مصرف کنید. حتی پودر این گیاه نیز قابل مصرف در غذا است.
بعد از کلم بروکلی، اسفناج از دیگر سبزیجاتی است که می تواند به شما در کاهش دردهای مفصلی کمک کند. اسفناج پر از مواد مغذی است و برخی از اجزای آنها در واقع می توانند به کاهش التهاب ناشی از آرتروز نیز کمک کنند.
انگور غنی از مواد مغذی است، آنتی اکسیدان زیادی دارد و دارای خواص ضد التهابی است.
ترکیبات موجود در این گیاه برای کاهش التهاب مفید است. میتوانید از اسانسهای اوکالیپتوس موجود در بازار نیز استفاده کنید.
روغن زیتون دارای خواص ضد التهابی بسیار زیادی می باشد و استفاده از آن در برنامه غذایی روزانه ممکن است تأثیر مطلوبی در علائم روماتیسم مفصلی داشته باشد.
در مطالب بالا به پاسخ این سوال پرداختیم که برای درمان روماتیسم مفصلی چی بخوریم؟ و به چند نمونه از خوراکی های خوشمزه و مقوی که می توانند به شما در کاهش درد و التهاب ناشی از روماتیسم های مفصلی کمک کنند نیز اشاره کرده ایم.
اما در نقطه مقابل این خوراکی های خوشمزه که در صورت مبتلا به بودن به روماتیسم می توانید در برنامه غذایی خود آن ها را گنجانده و استفاده کنید یک سری خوارکی ها نیز وجود دارند که باید از خوردن آن ها پرهیز کنید. پرهیزات غذایی روماتیسم به شرح زیر می باشند.
آرتریت روماتوئید خطر ابتلای شما به بیماریهای زیر را افزایش میدهد:
پزشکان روماتیسم مفصلی را با توجه به نتایج آزمایش خون، معاینه مفصلها و اندامها، بررسی عکس رادیوگرافی یا سونوگرافی تشخیص میدهند. یک آزمایش مشخص برای تشخیص آرتریت روماتوئید وجود ندارد.
آزمایش خون به منظور بررسی وجود پادتنهایی انجام میشود که در صورت ابتلا به روماتیسم مفصلی در خون وجود خواهد داشت. پادتن یا آنتی بادی پروتئینهای کوچکی در جریان خون هستند که در مقابله با مواد خارجی موسوم به آنتی ژنها به بدن کمک میکنند.
این پادتنها گاهی در خون افرادی که به روماتیسم مفصلی مبتلا نیستند، نیز یافت میشود. در این حالت گفته میشود که نتیجه آزمایش، نتیجه مثبت کاذب بوده است.
آزمایش خون بالا بودن میزان التهاب را نیز نشان میدهد. خفیف بودن علائم، تشخیص بیماری را دشوارتر میکند. بعضی عفونتهای ویروسی منجر به بروز علائمی میشود که ممکن است با علائم روماتیسم مفصلی اشتباه گرفته شود.
روماتولوژیست متخصصی است که با اتکاء به دانش و مهارت خود میتواند روماتیسم مفصلی را به درستی تشخیص دهد و طرح درمان مناسب را توصیه کند.
رادیوگرافی به تشخیص آرتریت روماتوئید کمک میکند، اما ممکن است عکسهای رادیوگرافی مشکلی را در مراحل اولیه بیماری نشان ندهد. حتی اگر عکس نرمال باشد، رادیوگرافی اولیه برای بررسی پیشرفت بیماری در آینده مفید خواهد بود.
ام آر آی و سونوگرافی نیز برای تایید تشخیص و تعیین شدت آرتریت روماتوئید انجام میشود.
روماتیسم مفصلی نوعی بیماری التهابی مفصلی (آرتریت) مزمن است. علائم معمولاً باید بیشتر از سه ماه استمرار داشته باشد تا پزشک روماتیسم مفصلی را تشخیص بدهد. البته تشخیص برخی بیماران زودتر انجام میشود.