به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، برای مقابله با آسیبهای ناشی از اعمال تحریم‌های شدید علیه اقتصاد ایران و همچنین مدیریت تورم، رکود، بیکاری و دیگر مسائل اقتصادی کشور ضرورت دارد از ظرفیت‌های ممکن استفاده کرد؛ افزایش صادرات غیرنفتی یکی از مسیرهای پیشنهادی اقتصاد‌دانان برای رهایی ایران از وابستگی به ارز حاصل از صادرات نفت و تحمل فشار‌های تحریمی است.
افزایش صادرات غیرنفتی نیازمند داشتن نقشه راه برای توسعه روابط تجاری با کشورهای دیگر است؛ بر همین اساس ضرورت دارد دستگاه‌های متولی تجارت خارجی کشور با به‌کاربستن یک دیپلماسی اقتصادی مناسب، از ظرفیت فرآیند‌های تولید داخلی، مانند کشاورزی، دامپروری و صنعت استفاده کرده و با ایجاد تعامل اقتصادی با کشورهای دیگر درآمد‌های ارزی را به طور مؤثر افزایش دهد.
ضرورت افزایش صادرات غیرنفتی برای ایران آشکار و واضح است، اما وقتی از وضعیت فعلی کشور در زمینه صادرات صحبت می‌کنیم، باید آمار‌های موجود را مورد بررسی قرار دهیم.
بر اساس اعلام رئیس‌کل گمرک کشور، سال گذشته، ۱۲۲ میلیون تن کالای ایرانی به ارزش ۴۸ میلیارد دلار به کشورهای دیگر جهان صادر شده است که این میزان ۱۴ میلیارد دلار بیشتر از سال 1399 بوده و حاکی از رشد ۴۱ درصدی است.
شاید باتوجه به مقایسه آمار سال‌های 1399 و 1400 گمان کنیم که کشور در توسعه دیپلماسی اقتصادی و افزایش درآمد‌های ارزی حاصل از صادرات غیرنفتی موفق بوده است؛ اما با ارزیابی برنامه راهبردی وزارت صنعت، معدن و تجارت که در سال 1394 نوشته شده است، متوجه عملکرد نامناسب کشور در زمینه رشد صادرات غیرنفتی کشور می‌شویم.
وزارت صمت در برنامه راهبردی خود، میزان صادرات غیرنفتی را در سال 1400 در حدود 107 میلیارد دلار برآورد کرده بود اما صادرات 48 میلیارد دلاری ایران در سال گذشته نشان می‌دهد که مسئولان تجارت خارجی کشور از جمله سازمان توسعه تجارت ایران در سال‌های گذشته نتوانسته‌اند به اهداف پیش‌بینی شده خود دست یابند. به‌طوری‌که تنها 45 درصد از اهداف پیش‌بینی شده برای افزایش صادرات غیرنفتی ایران در سال 1400 محقق شده است.
سیاست‌های تجاری ایران به تغییر نگرش و پارادایم نیاز دارد
در این‌باره وحید شقاقی شهری، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، درباره دو محور سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی توضیح داد: دو محور مهم در سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی متنوع نمودن شرکای تجاری و تنوع در کالاهای صادراتی است؛ برای تحقق این دو هدف مسئله توسعه دیپلماسی اقتصادی موردتوجه قرار گرفته و به‌عنوان یکی از مهم‌ترین راهبردها برای توسعه صادرات غیرنفتی به آن اشاره شده است.
شقاقی شهری با تأکید بر نقش وزارتخانههای امور خارجه و صمت در گسترش دیپلماسی تجاری، گفت: محوریت عمده وزارت امور خارجه از زمان تأسیس تاکنون بیشتر در حوزه‌های توسعه دیپلماسی و بهبود روابط بین‌الملل بوده است ولی در سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی برای تقویت صادرات غیرنفتی به این مسئله اشاره شده که دیپلماسی اقتصادی باید به‌عنوان یک رویکرد جدید قلمداد شود؛ بنابراین نیاز به تغییر رویکرد در وزارت امور خارجه وجود دارد.
این کارشناس اقتصادی ادامه داد: وزارت امور خارجه تاکنون پارادایم توسعه و تقویت دیپلماسی اقتصادی را نداشته است. پس از سیاست‌گذاری‌های جدید، در وزارتخانه معاونت اقتصادی با رویکرد شکل‌گیری دیپلماسی اقتصادی به وجود آمد ولی میزان موفقیت این تصمیم مشخص نیست.
وی افزود: سیاست‌های تجاری ایران به تغییر نگرش و پارادایم نیاز دارد؛ از همین رو باید سفرا و رایزن‌های بازرگانی ایران با دیپلماسی اقتصادی، جذب سرمایه‌گذار خارجی و معرفی ظرفیت‌های ایران به کشورهای مختلف دنیا و بالعکس آشنا بوده و در همین مسیر حرکت کنند.
تحقق اقتصاد دانش‌بنیان، توسعه صادرات غیرنفتی
شقاقی شهری با اشاره به اینکه با اقتصاد سنتی وابسته به نفت نمی‌توان صادرات غیرنفتی را افزایش داد، گفت: اگر به دنبال توسعه صادرات غیرنفتی هستیم با یک اقتصاد سنتی نمی‌توان این هدف را محقق کرد زیرا این موضوع در گرو بهبود و تحقق اقتصاد دانش‌بنیان است؛ اقتصاد سنتی ظرفیت اقتصاد بین‌المللی را نداشته و با این بازار نمی‌توان پیروزی بازارهای جهانی و تصاحب بازارهای هدف را مدنظر قرارداد بنابراین باید اقتصاد دانش‌بنیان در کشور جاری شود.
توسعه صادرات کالاهای غیرنفتی به برنامه راهبردی بلندمدت نیاز دارد
وی عنوان کرد: توسعه صادرات کالاهای غیرنفتی به برنامه راهبردی بلندمدت احتیاج دارد و تا زمانی که در کشور راهبُردهای توسعه صنعتی و تجاری وجود نداشته و بر اقتصاد کشور نیز یک نگاه بلندمدت حاکم نباشد؛ با تغییرات راهبردها و روزمرگی نمی‌توان بازارهای هدف جهانی را تصاحب کرد.
شقاقی شهری افزود: برای توسعه صادرات کالاهای غیرنفتی به برنامه راهبردی صنعتی تجاری باهدف صادرات غیرنفتی نیاز است؛ در ایران چند بار راهبُرد توسعه صنعتی و تجاری نوشته شده و پس از مدتی تغییر کرده است؛ بنابراین به نظر می‌رسد که با تغییر آن نمی‌توان شاهد رونق صادرات غیرنفتی بود.
تجارت خارجی ایران نیازمند تحول، نوآوری و رویکرد فعالانه است
این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه عملکرد درخور توجه و قابل‌تحسینی از بخش تجارت خارجی ایران را شاهد نبودیم، گفت: این امور به تحول، برنامه محوری، نوآوری، خلاقیت و رویکرد فعالانه نیاز دارد.
وی ادامه داد: برای تحقق اهداف مذکور نیاز است که وزارت صمت، سازمان توسعه تجارت، وزارت امور خارجه با وزارتخانههای اقتصادی، دانشگاه‌ها و معاونت‌های علمی فناوری تعامل خوبی برقرار کند تا کشور در حوزه صادرات غیرنفتی توسعه پیدا کند.
شقاقی شهری با بیان اینکه فعال‌کردن ظرفیت‌های صادراتی ایران در بازارهای هدف، نیازمند تحولات اساسی در سازمان توسعه تجارت است، گفت: ساختار سازمان توسعه تجارت نیازمند تحول اساسی است تا با رویکردی فعالانه باهدف جلب بازارهای منطقه‌ای و بین‌المللی با زیرمجموعه‌های اقتصادی و علمی کشور جهت ایجاد صادرات دانش‌بنیان تعامل ایجاد کند.
انتهای پیام/
