بهروز وجدانی، پژوهشگر و عضو شورای ملی ثبت میراث فرهنگی ناملموس در گفت و گو با خبرنگار فارس، گفت: میراث فرهنگی غیرمادی و ناملموس کشوردر طول تاریخ معمولا به صورت شفاهی از استاد به شاگرد منتقل شده است و شاگردان معمولا اهل خانواده استاد بوده اند. در تمام زمینه‌هایی که مجموعه فرهنگی میراث ناملموس را تشکیل می دهد انتقال فرهنگ اغلب به صورت شفاهی بوده و کمتر به صورت مکتوب بوده است.
وی ادامه داد: امروزه شیوه‌های انتقال این میراث ناملموس تغییر کرده و نیاز به توجه و حمایت ویژه دولت دارد. چندی پیش سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، بزرگان میراث فرهنگی را از سراسر ایران دعوت کرد تا به آسیب شناسی در این حوزه بپردازند. سخنان خوبی در این جمع زده شد که مایه امیدواری است. ما در این نشست های تخصصی صحبت هایی داشتیم و برای کمک در حوزه ای که تخصص داریم به میراث فرهنگی اعلام آمادگی کردیم. خوشبختانه سازمان میراث فرهنگی هم استقبال خوبی کرد و به نظرم باید هرچه سریع‌تر به جذب افکار چهره های اثرگذار بپردازد و سروقت این بزرگان برود تا از تخصصشان مشاوره و بهره بگیرد.
وی ضمن تاکید بر ضروری بودن برگزاری چنین نشست‌های تخصصی، تاکید کرد: در مدت زمان کوتاه آمدن وزیر و معاونان جدید، 2 نشست برگزار شد که معتقدم بسیار لازم بود و بسیار کار درست و خوبی بود. حداقل فایده‌اش این بود که 40 الی 50 نفری که میراث فرهنگی در ما خلاصه می شود در همه رشته‌ها یکدیگر را دیدیم و تبادل افکار و اندیشه داشتیم. این یک طرف قضیه است و طرف دیگر این است که سازمان میراث فرهنگی که این نشست ها را با آگاهی و علاقه برگزار کرده است از چهره‌های ماندگار این حوزه که در زمینه مشاوره و پاسداری از میراث فرهنگی اعلام آمادگی کرده اند، بهره ببرد.
میراث فرهنگی کشور بایستی به دست متخصصین عاشق تداوم پیدا کند
وجدانی تصریح کرد: میراث فرهنگی کشور بایستی به دست متخصصین عاشق تداوم پیدا کند. افرادی که در این نشست ها حضور داشتند هم متخصص و هم عاشق میراث فرهنگی هستند و باید توجه کنیم که این افراد ابدی نیستند، سن اغلبشان بالاست و نمی توانند کارهای اجرایی یا مدیریتی داشته باشند اما می توانند مشاوره بدهند و تجربیات خود را در اختیار جوانان قرار دهند که این مهم ترین کاری است که در حوزه اعتلای میراث فرهنگی باید مدنظرقرار بگیرد.
این پژوهشگر که سابقه سخنرانی در اجلاس‌های یونسکو را دارد، در ادامه این گفت وگو درباره نگاه و گفتمان دولت سیزدهم در زمینه تقویت پیوند بین نسلی در حوزه میراث فرهنگی بیان کرد: مسئولان این حوزه ابزاری برای انتقال فرهنگ از میراث داران به شاگردان نسل جدید هستند. مسئولان میراث فرهنگی و معاونان حوزه های مختلف بهترین ها را شناسایی کنند و در تمام بخش ها از مدیران و مسئولان بخش های مختلف سازمان میراث فرهنگی بخواهند که هر چه سریع تر افراد شاخص که جزو گنیجنه های زنده بشری هستند را شناسایی کنند و در زمینه های مختلف به حمایت از آنان بپردازند.
وی گفت: چهره‌های اثرگذار این حوزه، طلایه داران و گنجینه داران زندگی بشری هستند که چون درختی کهنسال به برگریزان خود نزدیک می شوند. سازمان میراث فرهنگی حمایت های لازم را به عمل بیاورد تا این اساتید؛ دانش، فن و هنر خود را به شاگردان مستعد که عاشق میراث فرهنگی هستند منتقل کنند. سازمان می تواند از تمام اداراتش در سرتاسر کشور اجرای مفاد گنیجنه‌های زنده بشری را درخواست کند که شامل تمام رشته های میراث ناملموس فرهنگی کشور است.
وی ادامه داد: ادبیات شفاهی، قصه ها، داستان ها، ضرب المثل ها و چیستان ها آن بخش از میراث ناملموس است که معمولا به صورت مکتوب به نسل‌های بعد منتقل شده است. اما برای مثال در حوزه موسیقی، اساتیدی که در نقاط دورافتاده کشور هستند انتقال دهندگان اصلی موسیقی نیاکان ما به نسل های جدید هستند و معمولا هم این کار را به صورت شفاهی این کار را انجام می دهند. اینطور نیست که کتاب یا کتابچه هایی چاپ شده باشند و اساتید مثل موسیقی شهری، شاگرد را به این منابع حواله بدهند.
انتقال دانش برخی رقص های محلی به صورت شفاهی و تجربی است
این عضو کمیته ملی فولکلور، دانش سنتی و منابع ژنتیکی افزود: در رقص‌های محلی ایران هم به این صورت است. اینطور نیست که اصول در کتابی نوشته شده باشد یا حرکات به صورت فیلم وجود داشته باشد. شاگردانی که معمولا از خانواده استاد یا همراه او هستند باید صدها یا هزاران بار در کنار اساتید این حوزه به تمرین بپردازند تا مورد رضایت اساتید قرار بگیرند. در زمینه انتقال دانش سنتی هم بعید است که استاد شاگردان را به کتاب های مکتوب در این حوزه ارجاع بدهد و اغلب این دانش تجربی است. بنابراین انتقالش هم به صورت شفاهی است و استاد از طریق آگاهی های شفاهی این دانش به را نسل جدید انتقال می دهد.
میراث فرهنگی ناملموس ما در طول تاریخ اغلب به صورت شفاهی منتقل شده است
وی تاکید کرد: همانطور که اشاره کردم میراث فرهنگی ناملموس ما در طول تاریخ اغلب به صورت شفاهی منتقل شده است و اگر بنا باشد بازهم منتقل شود شاگردان باید کمر شاگردی پیش استاد ببندند و این رموز را از خود استاد یاد بگیرند و در این راه خسته هم نشوند. اساتید بسیار برای کسب این آگاهی و دانش تلاش کرده اندو یک شبه نمی توانند این دانش را منتقل کنند.
وجدانی در پایان گفت: فرهنگ و میراث فرهنگی باید از خودِ استاد به شاگرد منتقل شود. استاد در هر رشته ای هنر و دانشی که به شاگرد منتقل می کند در غالب پکیجی با فرهنگ سنتی منطقه به شاگرد منتقل می کند. شاگرد فقط فن و هنر را یاد نمی گیرد آن را همراه با فرهنگی که از استاد منتقل شده است می آموزد. بنابراین با روش انتقالِ دانش، علوم و هنر در مناطق شهری که تکنولوژی در آن نقش زیادی ایفا می کند سازگار نیست. بایستی شاگرد در محضر استاد بیاموزد و خود را در زندگی استاد هضم کند.
انتهای پیام/
