همایون خوشروان عضو هیأت مدیره انجمن مهندسی سواحل و سازه‌های دریایی با اشاره به عقب‌نشینی آب خزر و لایروبی خلیج گرگان چاره‌ای برای جلوگیری از نگرانی‌های خشکی تالاب و خلیج‌های ساحلی اظهار کرد: باتوجه به اینکه خلیج گرگان درحال خشک شدن و دریای خزر درحال عقب‌نشینی با سرعت فزاینده است و نگرانی برای حفظ محیط زیست تالاب‌های ساحلی و اکوسیستمهای ماسه‌ای و به‌نوعی حدفاصل بین خلیج گرگان و دریای خزر، موجب شده امروز نگرانی‌هایی عمده‌ای داشته باشیم.
وی درباره راهکارهایی موثر برای برون‌رفت از این چالش، افزود: نکته قابل توجه در این زمینه که دولت تصمیم گرفت مطابق کارگروه‌های تخصصی در بحث نجات خلیج گرگان بحث لایروبی خلیج گرگان را در کانال‌های آشوراده و چپقلی انجام دهد.
عضو هیأت مدیره انجمن مهندسی سواحل و سازه‌های دریایی با اشاره به روند کاهشی ۲۲ سانتی‌متری سطح آب دریای خزر طی سال ۱۴۰۰ نسبت به سال قبل، اضافه کرد: کاهش سطح آب موجب شده آب موردنیاز خلیج گرگان تامین نشود و الان ما در شرایطی قرار گرفتیم که دیگر آب به خصوصی نمی‌تواند ازطریق دریای خزر وارد خلیج گرگان شود.
خوشروان بیان کرد: از هم‌اکنون خلیج گرگان دارد به سمت تبخیر و خشک شدن نهایی گام برمی‌دارد که اگر این روند ادامه پیدا کند شاید کمتر از ۵ سال آینده ما خلیج گرگان را از دست خواهیم داد، پس لایروبی می‌تواند یک گزینه برای برون‌رفت از این موضوع باشد به شرط اینکه سطح تراز آب دریای خزر ثابت بماند و یا اینکه افزایش پیدا کند که متاسفانه این شرایط اکنون فراهم نیست.
وی یادآور شد: اگر ما خوشبینانه به این مساله نگاه کنیم احتمال اینکه دریا بخواهد پیش‌روی داشته باشد باتوجه به سناریوی گرمایش زمین شاید سال‌های پیش‌رو خالی از این واقعیت باشد که ما بتوانیم به این موضوع خوش‌بین باشیم که سطح تراز دریای خزر می‌تواند افزایش یابد و عملا لایروبی کارایی مشخصی نخواهد داشت.
عضو هیأت مدیره انجمن مهندسی سواحل و سازه‌های دریایی ادامه داد: نکته این است مجریان امر تصمیم به این دارند که این لایروبی حتما انجام دهند تا مسکنی برای اینکه آب خزر به نوعی وارد خلیج گرگان شود و ارتباط آبی برقرار شود، باشد.
خوشروان بیان کرد: نکته‌ای که باید تفکر کرد ما فرض را بر این می‌گذاریم که لایروبی انجام شد و حجم بسیار وسیعی از رسوبات ماسه‌ای برداشت شود سوال این است با این رسوبات باید چکار کرد؟ اگر بخواهیم این رسوبات را در اراضی حاشیه ساحل تخلیه کنیم با این کار زیستگاه‌های گیاهی تالاب‌های ساحلی را به طور کامل نابود می‌کنیم و عملا کارایی اکوسیستمهای ساحلی را از بین می‌بریم.
وی ادامه داد: اگر بخواهیم این ماسه‌ها را به خشکی منتقل کنیم هزینه سرسام‌آوری دارد و عملا هم با محدودیت تردد دریایی امکان انجام این کار را نداریم بنابراین یکی از مشکلات حاصل از عملیات لایروبی رسوبات است که از لایروبی به جا مانده و ما باید برای این رسوبات برنامه‌ریزی داشته باشیم.
عضو هیأت مدیره انجمن مهندسی سواحل و سازه‌های دریایی اظهار کرد: باتوجه به بررسی‌های انجام شده و نقطه نظرات خوب شرکت مهندسان مشاور کران سازه پاسارگاد که یکی از مهندسان مشاور تخصصی در حوزه حفاظت و مهندسی سواحل است به این نتیجه رسیدیم در سواحل استرالیا و هلند و بسیاری از کشورها که مشکلاتی مشابه و همانند ما دارند از روش‌هایی با استفاده از تیوپ‌های ماسه‌ای استفاده می‌شود که بسیار ارزان هستند و سریع نصب می‌شوند و با محیط زیست اطراف خود سازگار هستند و هم می‌توانند در ایجاد اکوسیستمهای ساحلی پویا و دارای کارایی باشند و هم اینکه می‌توانند در حفاظت از مناطق ساحلی نقش‌آفرینی کنند.
خوشروان گفت: عملیاتی که معمولا در این تیوپ‌ها انجام می‌شود استفاده از روش‌هایی که باعث توقف رسوب‌گذاری مواد ماسه‌ای می‌شود و می‌توان براساس اندازه‌گیری‌ها، انجام داد.
وی با اعلام اینکه در طول سال نزدیک به ۲۰ سانتی‌متر در کانال آشوراده رسوب‌گذاری مواد ماسه‌ای انجام می‌شود این خود نگرانی فراتر از کاهش سطح تراز آب دریای خزر است، تصریح کرد: به این معنا که حتی اگر لایروبی هم در این کانال انجام دهیم قطعا سرعت رسوب‌گذاری بالای ماسه‌ای این کانال می‌تواند طی ۴ یا ۵ سال آینده دوباره کارایی خود را از دست دهد.
عضو هیأت مدیره انجمن مهندسی سواحل و سازه‌های دریایی یادآور شد: این کانال را یک‌بار در دهه ۶۰ شمسی لایروبی کردیم و دیدیم این کانال مجددا با کاهش سطح تراز آب دریای خزر بسته شد.
خوشروان بیان کرد: می‌توان از تیوپ‌های ماسه‌ای که ماسه‌ها توسط رسوبات متحرک در راستای غرب به شرق دارد از ساحل میانکاله به سمت بندر ترکمن حمل می‌شود، تامین شود، در تثبیت دهانه‌های ارتباطی مورد استفاده قرار گیرد تا مانع ورود مواد ماسه‌ای به داخل کانال‌ها شویم که خود ارمغان مهندسی بسیار مهم است.
وی ادامه داد: موضوع دوم اینکه می‌توانیم رسوبات ماسه‌ای که در کنار ساحل نگران انباشت آن بودیم در داخل این تیوپ‌ها ذخیره کرده و از آن برای تولید جزایر مصنوعی و تولید تالاب‌های ساحلی و تپه‌های ماسه ای منطبق با ساختار طبیعی منطقه میانکاله و خلیج گرگان بهره‌مند شویم که کار بسیار جالبی است.
عضو هیأت مدیره انجمن مهندسی سواحل و سازه‌های دریایی اظهار کرد: باتوجه به تمرکز نگاه‌های اقتصادی برای توسعه گردشگری ساحلی در این منطقه می‌توانیم حتی جزایری را به وجود آوریم که در قسمت شمالی خلیج گرگان خاستگاه توسعه زیرساخت‌های گردشگری ساحلی باشد و سالانه بتواند عده‌ای کثیری از گردشگران ساحلی را به سمت خود جذب کند و حتی می‌تواند مزارع بزرگ پرورش ماهیان را از این طریق به وجود بیاوریم.
خوشروان اضافه کرد: در کنار این مسائل بحث رسوب‌گذاری سریع و فراوان مواد ماسه‌ای را باید در مناطق دهانه خلیج گرگان را تحت کنترل داشته باشیم اگر استانداران ساحلی به ویژه استاندار گلستان به این مهم علاقه‌مند باشد آمادگی لازم وجود دارد که این کار به انجام برسد.
وی با طرح این سوال دو سه کانال خزینی، آشوراده و چپقلی، کدام یک از کانال‌ها اگر لایروبی کنیم به نتیجه مطلوب خواهیم رسید، گفت: کانال خزینی از دهه ۸۰ عملا از دست دادیم و ارتباط با دریای خزر بخاطر رسوب‌گذاری مواد ماسه‌ای از بین رفته و هیچ تبادل آبی بین این کانال و دریا صورت نمی‌گیرد، کانال آشوراده که حجم رسوب‌گذاری بالا باعث شده این کانال هم نتواند نقش موثر بین خلیج گرگان و دریای خزر داشته باشد و کانال چپقلی گزینه سوم است که باتوجه به بررسی میدانی انجام داده باتوجه به اینکه بستر این کانال حجم و سرعت رسوب‌گذاری مواد ماسه‌ای بسیار پایین و پوشیده شدن این کانال توسط گیاه علوفه‌ای، اگر بتوانیم این کانال را لایروبی کنیم شرایط بسیار مناسب‌تری برای بندر ترکمن و خزر ایجاد خواهد شد.
انتهای پیام/۸۶۰۳۴/غ/م
