برخی از زخم ها بسیار حاد و خطرناک هستند و نیاز به مراقبت های پزشکی دارند. به عنوان مثال، درمان بریدگی های عمیق که توقف خونریزی در آن صورت نمی گیرد و نیاز به بخیه است و یا آسیب های شدید که احتمال بروز عفونت وجود دارد، باید زیر نظر پزشک باشد. اما برخی از زخم ها عمقی نبوده و می توان از درمان های گیاهی و طبیعی بهره برد. در این مقاله با ترمیم زخم با نسخه های گیاهی و طبیعی در طب سنتی آشنا شوید.
داروهای ترمیم کننده زخم به طور منفرد و تک دارویی عبارتند از:
استفاده از سقز تلخ درخت بنه به عنوان ضماد، به ترمیم زخم ها کمک می کند.
گردوی سبز را در آب و نمک بسایید و بر زخم بگذارید.
برگ های گیاه ترشک یا برگ سلق یا برگ کاهو را در سرکه بپزید و بر زخم بمالید. توجه داشته باشید، برای استفاده از این ضماد زخم همراه با خون نباشد. ابتدا خونریزی را متوقف کرده، سپس از ضماد استفاده کنید.
امرود کوهی (گلابی وحشی) نیز خوب است و تاثیر بازداشتن مواد سر ریز شده به سوی زخم را در بر دارد.
میوه درخت سرو، سیر سوخته، گرد سنگ آسیا و موم سوخته نیز جهت ترمیم زخم ها موثر هستند.
روغن گل (روغن ترکیبی از گور گیاه، روغن زیتون و گل محمدی) و موم عسل به عنوان ضماد، برای ترمیم زخم بدن سالمندان بسیار مفید است.
گل و شکوفه زالزالک نیز به عنوان ترمیم کننده قوی زخم ها استفاده می شود.
خشکیده گیاه شنگ دراز برگ که شنگ دم اسبی نامیده می شود، به عنوان ضماد در ترمیم زخم ها استفاده می شود.
استفاده از ماست بسیار ترش برای به هم آوردن، بر هم چسباندن و جوش دادن زخم های بزرگ مفید است.
نسخه های ترکیبی که در ترمیم زخم ها موثر است عبارتند از:
١٠٠ گرم روغن زیتون، یک لیوان آب مرزه، ٥٠ گرم روغن گیاه آس و ٥٠ گرم روغن بارزد را با هم مخلوط نموده و بر روی موضع ضماد کنید.
٢٠ گرم سفید آب، ٢٠ گرم مردار سنگ، ١٠گرم مرمکی و ٢٠ گرم مازو را در ١٠٠ گرم روغن زیتون مخلوط نمایید. این نسخه را جهت ترمیم زخم یک مرتبه در روز بر روی موضع قرار دهید.
١٠ گرم صدف، ٢٠ گرم دانه انار، ١٠ گرم زاج سفید، ١٠ گرم صمغ انجدان، ٢٠ گرم ریشه سوسن، ١٠ گرم کندر، ٢٠ گرم پوست درخت صنوبر، ٢٠ گرم پوست انار، ٢٠ گرم سفید آب، ١٠ گرم زاج بلوری، ١٠ گرم مازو و ١٠٠ گرم روغن زیتون را با هم مخلوط نموده و روی محل زخم ضماد نمایید.
٢٠ گرم روناس، ٢٠ گرم مردار سنگ، ١٠ گرم کندر، ٢٠ گرم الوا، ١٠ گرم انزورت و ٣٠ گرم شقایق را در ١٠٠ گرم روغن زیتون و ١٠٠ گرم روغن کوهان شتر اضافه کنید. سپس، این ضماد را روزی یک بار بر روی نواحی زخم قرار دهید.
٢٠ گرم گل محمدی، ١٠ گرم سفید آب، ١٠ گرم گلنار،٢٠ گرم غنچه ناشکفته گل سرخ، ١٠ گرم زاج بلوری، ١٠٠ گرم روغن زیتون و روغن کوهان شتر با هم مخلوط نموده و جهت ترمیم زخم آن را بر روی موضع قرار دهید.
٢٠ گرم سوسن، ٢٠ گرم جواشیر، ٢٠ گرم زرآوند، ١٠٠ گرم روغن کوهان شتر و ١٠٠ گرم روغن زیتون را با هم مخلوط نموده و بر روی موضع ضماد کنید.
٢٠ گرم جو و٢٠ گرم سفید آب را در ١٠٠ گرم روغن گل سرخ اضافه کنید. جهت ترمیم زخم آن را بر روی موضع بمالید.
نکته: زمانی که زخم ها همراه با خونریزی و عفونت باشند، از مصرف این نسخه ها اجتناب کنید. در صورت توقف خونریزی و بهبود عفونت زخم ها، استفاده از این نسخه ها با نظارت پزشک بلامانع است.
امروزه در کشور ما و در بسیاری از کشورها از داروهای گیاهی در دوران بارداری استفاده می شود. مصرف داروهای گیاهی عمدتا به صورت مکمل های دارویی و با مقاصد درمانی مانند کاهش احساس تهوع و سردرد متداول می باشد. به نظر می رسد میزان مصرف گیاهان دارویی در کشور ما بیش از سایر کشورها می باشد که احتمالا به دلیل سهولت دسترسی، فراوانی، تنوع در فرهنگ و اقلیم می باشد. گیاهانی مانند نعناع ، بابونه، سیر، زنجبیل و بلوط برای درمان حالت تهوع و استفراغ در زنان باردار بسیار مفید است.
علاوه بر اثراث درمانی گیاهان دارویی، برخی گیاهان دارویی دارای اثرات جانبی بر روی زنان باردار هستند. تعدادی از این گیاهان با تاثیر بر روی محور هیپوتالاموس- هیپوفیز باعث تغییر در هورمون های زنانه و ایجاد قاعدگی می شوند.
همچنین نتایج مطالعات نشان داده است که برخی دیگر از گیاهان حاوی موادی مانند ان- متیل سایتوزین هستند که دارای تاثیرات تراتوژنیک و ماده ای مانند تاپسین که دارای اثرات سمی اما غیر تراتوژنیک بر روی جنین هستند.که به این گیاهان، گیاهان دارای فعالیت سمی یا تراتوژنیک گفته می شود، چرا که در نهایت باعث اختلالات جنینی و تکاملی در جنین می شوند.
دسته دیگری از گیاهان قاعده آور هستند. مانند سیاه دانه، شنبلیله، بهار نارنج، آویشن، زنیان، پونه، شیرین بیان و نعناع فلفلی که فعالیت ضد هورمونی این گیاهان باعث کاهش هورمون های استروژن و پروژسترون شده که در نهایت باعث شروع قاعدگی می شود. این دسته از گیاهان دارای ترکیبات محرک قاعدگی هستند.
گیاهان دیگری وجود دارند که استفاده درمانی داشته و می توانند باعث انقباضات شدید رحمی شوند. این انقباضات اگر در مرحله زایمان ایجاد شوند، می توانند باعث تسهیل زایمان گردند و در غیر این صورت صرفا موجب سقط خواهند شد. در مقابل این گیاهان، گیاهان دیگری وجود دارند که موجب منبسط شدن عضلات رحم شده و اصطلاحا باعث از دست رفتن ریتم رحمی می شوند. اهمیت این گیاهان از آن جهت است که اگر در طول دوره بارداری مصرف شوند، می توانند باعث باز شدن دهانه رحم و احتمال سقط جنین شوند.
با مصرف گیاهان دارویی موثر اما فاقد عوارض جانبی در زنان باردار، عواملی مانند القاعات قاعدگی، تحریک عضلات رحمی، از دست رفتن ریتم رحمی، اثرات تراتوژنیک و سمی جنینی و سقط قابل پیشگیری می باشد.
با توجه به اینکه عوارض جانبی بسیاری از گیاهان دارویی بر دوران بارداری اغلب برآیند مطالعات حیوانی و گزارشات انسانی است که منتشر شده اند اما به دلیل تاثیر واضح سوء گیاهان مذکور بر روی موجود زنده، منطقی است که احتمال وجود خطر و تهدید سلامت دوران بارداری مورد توجه باشد.
بنابراین پیشنهاد می شود پژوهش های دقیق تر و کامل تر در این زمینه انجام شود و تا حد امکان این گیاهان با دقت کامل مصرف شوند تا پیامدهای سوء قطعی و یا احتمالی آنها بر روی سلامت مادران باردار به کمترین میزان ممکن برسد. همچنین پژوهشگران بر تدوین استاندارد گیاهان دارویی، شاخص های کنترل کیفی، موارد منع مصرف و تداخلات درمانی بر داروهای گیاهی تاکید دارند. همچنین نبود برنامه های مبتنی بر دستورالعمل های بهداشتی کشور و سیاست های گسترش تحقیقات در زمینه طب سنتی، عدم تعریف بودجه های خاص برای طب سنتی از مشکلات در این زمینه است.
از میان گیاهان دارویی مطالعه شده علف هفت بند، رازیانه، گل گاو زبان، گیاه پنج انگشت، کوهوش آبی، منتانوا تمنتسا و تریپتریگوم ویلفردی اثرات سمی و تراتوژنیک بر روی جنین دارند.
جنسه، آنژلیک چینی و تخم شوید با تاثیر بر میزان هورمون های قاعدگی باعث القاء قاعدگی، روغن های کرچک و گل مغربی موجب افزایش انقباضات رحمی و پونه موجب از دست رفتن ریتم رحمی و افزایش خطر سقط می شوند. در مجموع استفاده نابجا و نبود آگاهی از اثرات سوء برخی گیاهان دارویی در زنان باردار می تواند باعث القاء قاعدگی، سقط و عدم رشد مناسب جنینی شود، بنابراین توصیه می شود گیاهان دارویی با عوارض جانبی در دوران بارداری کمتر مصرف شوند و یا در صورت امکان مصرف نشوند.
گیاهان دارویی با اثرات سمی و تراتوژنیک بر روی جنین
وج، سوسن صغیر، اشنگور، ریحان، سایبان، گنه گنه، کولا، زنجبیل ، روناس، رویواس، جوز هندی، گیلاس سیاه
گیاهان دارویی عامل از دست رفتن ریتم رحمی
کاوا و برگ توتون هندی
گیاهان دارویی عامل سرکوب کننده هورمونی و کاهش قدرت باروری
تمشک قرمز و آجوگا یا لب دیسی
گیاهان دارویی با اثرات افزایش انقباض رحمی
گیاه جارو، سرخارگل، سنبل الطیب، علف پروانه، انار، بادلرزان، ختم ذهبی، گیاه خلا، افدرا سینیکا ،آلاله، سرخ بن، کوهوش آبی، بابا آدم، یونجه، زرشک
گیاهان دارویی قاعدگی آور و سقط دهنده
دم شیر، گل همیشه بهار، درخت کافور، لیموی تلخ، دارچین چینی، کرچک، نعنای گربه ای، بومادران، آلوئوورا، خورجینک، گل راعی، گزنه،مرزنگوش وحشی، زردچوبه، رزماری، زعفران، مریم گلی، گلرنگ، هسته هلو، کرفس، کاسنی، پاپایا، جعفری
گیاهان دارویی القاء کننده قاعدگی
سیاه دانه، خاورک، شنبلیله، بادام تلخ، بهار نارنج، آویشن، تخم هویج، دارفلفل، زنیان، شبدر ترشک جنگلی، نعناع فلفلی، پونه، سیر، دارچین سیلان، ختمی چینی، شیرین بیان، انجدان رومی، سیسالیوس
گیاهان دارویی القاء کننده سقط
آلوئوورا، برنجاسف پیرزن، اقحوان، خیار چنبر تلخ، علف چشمه، خرزهره، شقایق، زنجبیل، اسطوخودوس، گیاه جارو، سرخس نر، کاج، گل پریوش، ترب کوهی
