به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، آخرین آمارهای رسمی شرکت مدیریت منابع آب ایران از این حکایت دارد که از ابتدای سال آبی جاری یعنی یک مهر 1400 تا امروز شاهد کاهش 22 درصدی بارندگی تجمعی کشور نسبت به میانگین بلندمدت (53 ساله) و افت 4 درصدی ذخایر سدهای ایران نسبت به برآورد درازمدت هستیم؛ آن هم در شرایطی که مسئولان وزارت نیرو تاکید دارند که امسال دومین سال متوالی بروز بحران خشکسالی در ایران است.
این اتفاق اما در شرایطی رخ داده است که سال گذشته نیز شاهد وقوع خشکسالی و کاهش محسوس بارندگی در بسیاری از نقاط ایران بودیم و این مساله به بروز اعتراضات آبی در استان هایی مانند خوزستان، سیستان و بلوچستان، اصفهان، چهارمحال و بختیاری و ... انجامید و بسیاری از روستاها و مناطق محروم این استان ها در تابستان 1400 با تنش آبی مواجه شدند.
در چنین شرایطی سوال مهمی که در آغاز تابستان 1401 باید پرسید این است که با توجه به تداوم کاهش بارندگی در سال جاری، آیا امسال هم ایران با تنش آبی مواجه می شود؟ این سوال و سوالات دیگری از این دست را از دکتر فیروز قاسم زاده، مدیرکل دفتر اطلاعات و داده های آب کشور و سخنگوی صنعت آب ایران پرسیدیم.
قاسم زاده در ابتدای اظهارات خود به خبرنگار رکنا گفت: از نظر شاخص های بین المللی، ایران در حال حاضر دچار تنش آبی است. البته تنش آبی ایران صرفا مربوط به امسال نیست، بلکه اساسا چون میزان مصرف آب در ایران بالاست و ما در حال مصرف بیش از 90 درصد منابع آبی تجدیدپذیر کشور هستیم، بنابراین طبق شاخص های جهانی، ما جزو کشورهای دچار تنش آبی هستیم و از نظر منابع آبی، شرایط پایداری را تجربه نمی کنیم.
سخنگوی صنعت آب کشور ادامه داد: با وجود حاکم بودن شرایط خشکسالی بر کشورمان، تمام تلاش وزارت نیرو این است که برای هیچ کدام از بخش های مصارف آبی ایران، تنش ناشی از کم آبی ایجاد نشود. در این راستا، ما طرح های مختلفی را برای تامین آب شرب، صنعت و کشاورزی در سراسر کشور دنبال کرده ایم که خوشبختانه بسیاری از این طرح ها به نتیجه رسیده است.
وی در ادامه تاکید کرد: مهمترین برنامه وزارت نیرو برای مقابله با تنش آبی، تدوین طرحی برای سازگاری با کم آبی به‌عنوان راهکار مبارزه با آثار سوء تغییرات اقلیمی است. در همین راستا، اخیرا شرکت مدیریت منابع آب ایران، برنامه های طرح سازگاری با کم آبی را تدوین و به استان ها ابلاغ کرده است و ما تلاش می کنیم با اجرای این طرح، 15 میلیارد مترمکعب از مصارف بخش کشاورزی به‌عنوان پرمصرف‌ترین بخش در طول برنامه کاسته شود.
مدیرکل دفتر اطلاعات و داده های آب کشور تاکید کرد: تا زمانی که ما دچار شاخص های ملموس تنش آبی اعم از قطع آب شرب و صنعت یا بروز بحران آب در کشاورزی و خشک شدن اراضی زراعی نباشیم، نمی توانیم بگوییم که کشور در عمل دچار تنش آبی شده است.
قاسم زاده افزود: بیشترین نگرانی ما از کمبود آب کشاورزی در حوضه آبریز کرخه در جنوب غرب کشور و همچنین در بخش های مربوط به فلات مرکزی ایران است؛ زیرا در سال جاری متاسفانه میزان بارش ها در فلات مرکزی به شکل محسوسی ناکافی بود و اکنون میزان ذخیره آب سد کرخه نیز به حدود 18 درصد رسیده است.
وی در ادامه تاکید کرد: در بخش آب شرب، خوشبختانه با برنامه ریزی های انجام شده توسط وزارت نیرو، تنش آبی به شکل محسوسی نسبت به سال گذشته کمتر شده است و اکنون تنها 5 شهر کشورمان از نظر تنش آبی در وضعیت قرمز هستند که برای آنها هم هیچ مشکلی از نظر تامین آب شرب پدید نخواهد آمد.
نکته دیگری که باید به آن توجه داشت، این است که مطابق اطلاعات رسمی شرکت مدیریت منابع آب ایران، اکنون تنها حدود یک سوم حجم متوسط سدهای پنج گانه استان تهران پر است و این در حالی است که به صورت معمول بخشی از آب شرب اهالی پایتخت از چاه ها تامین می شود و هرچه ذخیره سدها کمتر شود، سهم برداشت از سفره های زیرزمینی از تامین آب تهرانی ها افزایش می باید.
در چنین شرایطی هم با توجه به کاهش محسوس ذخیره آب سدهای تهران و خالی بودن دو سوم مخزن سدهای پنج گانه در آغاز تابستان، این نگرانی وجود دارد که سهم برداشت از منابع زیرزمینی در تامین آب تهرانی ها بیشتر شود و این روند در کنار تداوم برداشت آب از چاه های کشاورزی در جنوب تهران، تشدید روند فرونشست زمین در دشت های پایتخت را به همراه داشته باشد.
در همین راستا از سخنگوی صنعت آب کشور پرسدیم که برنامه شرکت مدیریت منابع آب برای کنترل مصرف آب شرب، صنایع و کشاورزی در تهران و جلوگیری از تشدید روند فرونشست زمین در تابستان 1401 چیست؟
قاسم زاده در پاسخ به سوال رکنا در این باره گفت: هم اکنون مخازن سدهای پنج گانه تهران به میزان 630 میلیون متر مکعب پر است که این رقم معادل پرشدگی 33 درصدی سدهای تهران است. البته نسبت به زمان مشابه سال 1400 شاهد کاهش 23 درصدی ذخایر آب در سدهای تهران هستیم.
وی افزود: برآورد می شود که در تابستان 1401، میزان کل مصرف آب تهران و شهرهای اطراف آن که تحت پوشش سدهای پنج گانه قرار دارند، حدود 330 میلیون متر مکعب خواهد بود. بنابراین ما با مدیریت آب سدها می توانیم که بدون وارد کردن فشار به منابع آب زیرزمینی، آب مورد نیاز اهالی پایتخت و سایر شهرهای استان تهران و البرز را تامین کنیم.
مدیرکل دفتر اطلاعات و داده های آب کشور در بخش پایانی اظهارات خود گفت: همواره بخشی از آب تهران از ذخایر زیرزمینی تامین می شود و ما در برنامه شش ماه آینده شرکت مدیریت منابع آب ایران نیز سهمی را برای برداشت آب از چاه های تهران پیش بینی کرده ایم، اما برداشت این سهم محدود، منجر به وارد شدن فشار آب به سفره های زیرزمینی تهران و تشدید روند فرونشست زمین در پایتخت نخواهد شد.
وی در پایان تصریح کرد: در تهران تعدادی چاه پدافندی وجود دارد که ما در شرایط عادی از آنها برداشت نمی کنیم، بلکه این چاه ها فقط در روز مبادا یعنی شرایط بحرانی یا تنش شدید آبی و با تشخیص مسئولان ارشد کشور وارد مدار خواهند شد، اما فعلا هیچ گونه برداشتی از این چاه ها نداریم و برداشت ما از سفره های زیرزمینی پایتخت صرفا در حد محدود همیشگی است.
