به گزارش خبرنگار خبرگزاری فارس در دوشنبه، «استانسلاف پریتچین» پژوهشگر ارشد مرکز مطالعات پساشوروی موسسه اقتصاد جهانی و روابط بین الملل آکادمی علوم روسیه در تحلیلی به بررسی نشست سران کشورهای ساحلی خزر و اهمیت آن پرداخت.
در این یادداشت آمده است: خبر برگزاری ششمین نشست سران کشورهای حاشیه دریای خزر در «عشق آباد» یک هفته قبل از برگزاری آن، رسانه‌ای شد. بر اساس تجربه نشست‌های قبلی که آخرین آن در ماه آگوست سال 2018 در «آکتائو» قزاقستان دایر شد، زمان آمادگی چندین ماه را در بر می‌گرفت تا هر بند کنوانسیون وضعیت حقوقی دریای خزر پس از بحث و بررسی، به تایید برسد. بالاخره این سند بسیار مهم در نشست یادشده «آکتائو» امضا شد.
شاید آمادگی برای نشست «عشق آباد» به این دلیل به زمان زیادی نیاز نداشت که قرار نبود اسناد زیادی به امضا برسد یا روی توافقات جدید کار انجام شود.
با این وجود، آشنایی با مواضع یکدیگر در چارچوب این قالب پنج جانبه و بررسی چشم انداز همکاری‌ها در شرایط جدید ژئوپلیتیکی مهم بود.
برای «مسکو» دریافت تاییدیه همسایگان منطقه‌ای در مورد پایبندی به توافقات قبلی در مسائل امنیتی خزر و همچنین بررسی امکان تشدید تعاملات پنج جانبه در شرایط جدید تحریم‌ها از اهمیت بالایی برخوردار بود.
به طور سنتی، حوزه خزر همیشه نقش برجسته‌ای در سیستم اولویت‌های سیاست خارجی روسیه برخوردار است. از زمان فروپاشی شوروی و ظهور سه بازیگر مستقل جدید، یعنی آذربایجان، قزاقستان و ترکمنستان، این موضوع جدی شد که چگونه می‌توان منابع غنی هیدروکربنی و طبیعی این منطقه را تقسیم و چطور ممکن است وضعیت حقوقی این دریا را با توجه به شرایط جدید تعیین کرد.
در حقیقت منابع بسیاری برای تقسیم وجود داشت. حدود 90 درصد از ذخایر ژنی ماهیان خاویاری جهان در این حوزه موجود بود و دریای خزر به طور سنتی عرضه‌کننده خاویار سیاه و گونه‌های ارزشمند ماهی به بازار جهانی است. علاوه بر آن ذخایر قابل توجه نفت و گاز در این حوزه قرار گرفته است که جذابیت آن را برای شرکت‌های نفتی بزرگ غربی به مراتب افزایش داده است.
همچنین نباید پتانسیل مهم ترانزیتی این دریا با شبکه گسترده‌ای از رودخانه‌‌های قابل کشتیرانی را نادیده گرفت.
به همین دلیل رقابت‌های ژئوپلیتیکی برای نفوذ و حضور در منطقه از زمان فروپاشی شوروی همواره در جریان است. امروز روسیه با ورود شرکت‌های بزرگ غربی به آذربایجان و قزاقستان و همچنین راه اندازی خط لوله نفت «باکو-تفلیس-جیحان» و خط لوله گاز «باکو-تفلیس-ارزروم» وضعیت انحصاری خود به عنوان مسیر اصلی ترانزیت نفت و گاز خزر را از دست داده است.
با این وجود، مسکو با وضع محدودیت‌های امنیتی خزر در برابر بازیگران خارجی، در قالب مذاکرات پنج جانبه موفق به حل موضوع اساسی برای خود شد. همچنین با امضای کنوانسیون وضعیت حقوقی خزر، مجموعی از اصول تنظیم فعالیت‌های اقتصادی و حفاظت از محیط زیست این دریا تعیین شد.
برگزاری اجلاس سران در ترکمنستان، حتی بدون امضای هیچ نوع سندی نیز به چند دلیل برای روسیه از اهمیت زیادی برخوردار است.
یکی اینکه دیدار با سران کشورها در قالب منطقه‌ای نشان دهنده بی ثمر بودن تلاش‌های کشورهای غربی برای منزوی کردن روسیه در عرصه بین المللی و همچنین آمادگی همسایگان و شرکای «مسکو» در اوراسیا جهت ادامه همکاری ها و گفت و گو های سیاسی علیرغم تحریم‌ها و مواضع کشورهای ثالث است.
دلیل بعدی به آن ارتباط دارد که ضمن این نشست، اصول اساسی تضمین امنیت این حوزه، یعنی بسته بودن آن برای نظامیان کشورهای ثالث مورد تایید قرار گرفت. این بدان معناست که روسیه نباید از این جهت نگران باشد.
مورد دیگر به آن بر می‌گردد که در این نشست پروژه‌های مشخص اقتصادی، مسیرهای حمل و نقل جدید و به ویژه فعال سازی دهلیز «شمال-جنوب» که قرار است ارتباط روسیه و کشورهای منطقه با حوزه اقیانوس هند را تامین کند، مورد توجه و بررسی قرار داده شد که افق‌های جدیدی را برای همکاری (در حالی که عملا هیچ نوع چشم انداز واقعی برای تعامل با کشورهای اتحادیه اروپا وجود ندارد) باز خواهد کرد.
تاکید رئیس جمهور روسیه ضمن سخنرانی در نشست «عشق آباد» روی این نکته که در سال 2021 مبادله تجاری با کشورهای منطقه 35 درصد افزایش یافته و به 34 میلیارد دلار رسید و تا ماه آوریل سال جاری میلادی مجددا 12 درصد دیگر افزایش داشت، به هیچ وجه اتفاقی نبود.
انتهای پیام/ح
