در دوهفته گذشته برآیند عملیات بانک مرکزی در بازارهای بین بانکی نشان از خالص عملکرد مثبت این نهاد و روند انبساطی عملکرد خود داشته است. این در حالی است که در تمام امسال عملیات بانک مرکزی انقباضی بود. این موضوع علامتی از یک تغییر سیاست است. آیا این نهاد با تغییر سیاست خود از مدیریت نقدینگی بانکها به تنظیم نرخ سود بین بانکی شیفت کرده است؟
همه چیز در بازار باز در امسال تغییر کرده اما موقعیت بانک مرکزی هنوز ثابت است. این نهاد سه سال پیش مواجهه خود با بانکها را گسترش قاعده مندتری داد این بار نه از جنس کوتاه مدت در بازار شبانه.
در معاملاتی که سال ۹۹ راهاندازی شد بانک مرکزی به بانکها امکان خرید و فروش اوراق راداد. به این صورت که یک طرف بانکها باشند و طرف دیگر بانک مرکزی.
بانک هایی که پیش از این نیازهای خود را در بازار بین بانکی برطرف کرده یا مجبور به اضافه برداشت بودند کافی بود در بازار اولیه اوراق بخرند و به وسیله آن با بانک مرکزی دادو ستد کنند.
به این شکل بانک مرکزی هم مدیریت بیشتری بر نقدینگی بانکها و از سمت دیگر نرخ بهره پیدا میکرد. هنوز این بازار ادامه دارد ودر هفته سوم تیر ماه به پانزدهمین مرحله خود رسیده است. یکی از شاخصهای مهم در این معاملات میزان خرید بانک مرکزی از بانکها است که به نوعی همان بسط پول است. بسطی که البته قاعده و قانونی دارد. بانکها باید اوراق فروخته خود را دوباره با نرخ سود معلوم و تاریخ سررسید مشخص که هر دو را در موقع خرید بانک مرکزی بنابر صلاحدید خود تعیین میکند خریداری کنند.
این موضوع دو اتفاق را رقم میزند. یعنی در هر هفته که بسطی هست قبض پولی هم به دلیل معاملات هفته گذشته ثبت شده است. این موضوع موجب میشود تا یک شاخص دیگر مطرح شود. خالص عملکرد بانک مرکزی در بازارهای بین بانکی.
آمارهای بانک مرکزی در امسال نشان از کاهش بسط پول دربازار باز داشته اما یک اتفاق مهم تر هم ثبت شده است.
در این هفته بانک مرکزی ۵۹ هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان اوراق از بانکها خرید کرده و در مقابل هم ۶۰ هزار و ۱۳۰ میلیارد تومان جذب کرده است. یعنی خالص جذب تقریبا ۲۳۰ میلیارد تومان بوده است.
هفته قبل هم مشابه همین اتفاق افتاد اما خالص ۱۰ میلیارد تومان کمتر بود یعنی ۲۲۰ میلیارد تومان.
موازی با کمتر شدن خالص انقباضی بانک مرکزی در بازار باز، در مجموع دوبازار اما وضعیت حتی انبساطی هم بوده است.
درکنار بازار باز، بازار شبانه یا بازار بین بانکی نیز هر هفته برگزاری میشود که البته این معاملات روزانه هستند. تاریخ سررسید کوتاه مدت دارند و برای رفع نیاز فوری نهادهای مالی است. اعتبارات قاعده مند همان مداخله بانک مرکزی در این بازار بوده که نرخ سودی ۲۲ درصدی دارد. در این هفته مجموع خالص عملکرد بانک مرکزی در دو بازار برابر با هزار و ۸۰ میلیارد تومان بوده که دومین هفته مثبت در خالص عملکرد بانک مرکزی به شمار میآید.
در هفته قبل این رقم ۳ هزار و ۱۸۰ میلیارد تومان ثبت شده بود.
این اتقاق یک سوال را در ذهن تداعی میکند که آیا رفتار بانک مرکزی درامسال تغییر کرده است؟ یعنی آن چه که تاکنون بوده و حاکی از رفتار انقباضی بانک مرکزی بوده اکنون تغییر روش داده و به نوعی انبساطی شده است.