نقش آفرینی زنان ایرانی در چند دهه اخیر به حدی پررنگ و تأثیرگذار بوده که کسی نتواند این موضوع را انکار کند. حضور فعال زنان در عرصه‌های مختلف که به نوعی از دوران اصلاحات به اوج خود رسید همچنان ادامه دارد و در این مسیر، همچنان برخی تبعیض‌ها و سنگ اندازی ها برای منفعل کردن این بخش از جامعه پابرجاست.
به گزارش سایت دیده‌بان ایران، مقاومت برخی سیاسیون و چهره‌های تأثیرگذار دینی و حاکمیتی در برابر حضور زنان در عرصه‌های مختلف؛ آن هم بر خلاف اندیشه‌های امام خمینی(ره) و همچنین منویات مقام معظم رهبری؛ این پرسش را ایجاد کرده که چرا یک جریان تصمیم گرفته با منفعل نشان دادن زنان و همچنین تقلیل جایگاه آنها، یک تصویر مردسالار از جامعه ایران و دین رحمانی اسلام به جهان مخابره کند.
در همین رابطه معصومه ابتکار که چند دهه قبل در کنار مردان انقلابی سال ۵۷ بر سر آرمان‌های اصیل انقلاب جنگیده و هنوز بر سر آن اندیشه‌ها پافشاری می‌کند، به دیده بان ایران می‌گوید؛ تلاش‌های امام خمینی(ره) و همچنین دغدغه‌های رهبر معظم انقلاب عاملی شده تا جریانات تندرو نتوانند در ادوار مختلف عرصه را بر زندگی زنان در جامعه تنگ کنند.
او بر این باور است که؛ حجاب و پوشش اسلامی آنقدر جذابیت دارد که حتی در برخی کشورهای جهان روز به روز به طرفداران آن اضافه می‌شود، اما برخوردهای سلبی و محدودکننده در ایران عاملی شده تا بخشی از زنان جامعه به تبع برخی فشارها، آن هم به نام دین اسلام؛ آسیب ببینند.
بسیاری از اقدامات در ایران پیوست دینی دارد
معصومه ابتکار بانوی سیاستمدار اصلاح‌طلب در گفت‌وگو با سایت دیده‌بان ایران درباره نوع نگاه حاکمیت به زنان و مقوله حجاب، اظهار کرد: بسیاری از اقداماتی که در کشور ایران انجام می‌شود با خود یک پیوست دینی دارد. باید مشخص شود برخوردهای قهری در موضوع حجاب، آیا ریشه در احکام دین اسلام دارد؟
وی گفت: کلام الهی در آیات سوره‌های «نور» و «احزاب» بر حفظ عزت نفس تمامی انسان‌ها و همچنین جلوگیری از آزار و سوء استفاده تأکید دارد. خداوند در قرآن کریم مخاطب اصلی را مردان قرار داده و آنها را از آزار زنان پرهیز داده است.
سیاست‌های فرهنگی حوزه حجاب باید جامعه مردان را هدف بگیرد
ابتکار تصریح کرد: طبق الگوهای قرآنی اگر قرار بر تبیین سیاست‌گذاری‌های فرهنگی در حوزه عفاف و حجاب باشد، باید ابتدا جامعه مردان مورد خطاب قرار بگیرد. متاسفانه اما تنها درباره زنان تصمیم‌گیری شده و حتی برخوردهای تند و خشن نیز در قبال ایشان اعمال شده است.
این زن سیاستمدار با اشاره به کلام الهی، خاطرنشان کرد: خداوند بر ایجاد روابط سالم میان زنان و مردان تأکید دارد و در بخشی از این توصیه به موضوع «پوشش» نیز اشاره کرده است.
موضوع حضور زنان در جامعه به صراحت در قرآن بیان شده است
ابتکار در خصوص حضور زنان در جامعه نیز گفت: برخی افراد بر حضور صرف زنان در خانه تأکید دارند، اما قرآن کریم به صراحت بر حضور اجتماعی زنان اشاره داشته است.
معصومه ابتکار ابراز داشت: قرآن کریم هیچ حکم تعزیری برای زنان تعیین نکرده است. البته قانون اساسی نیز تنها بر رعایت حجاب شرعی تأکید کرده و تعزیری برای این موضوع در نظر نگرفته است. به همین دلیل به این نتیجه می‌توان رسید که برخوردهای قهری کنونی هیچ سنخیتی با «اسلام» و «قانون» ندارد.
برخوردهای قهری در دهه‌های اخیر تأثیری بر حجاب نداشته است
ابتکار ضمن بازخوانی تجربه چند دهه اخیر در موضوع حجاب، عنوان داشت: باید بپذیریم که برخوردهای صورت گرفته با زنان به بهانه حجاب، هیچ تأثیری نداشته است. متاسفانه روش‌های تکرار شونده نتوانسته جامعه را به سمت دین‌مداری و حاکم شدن دستورات الهی سوق دهد.
معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده در دولت سابق گفت: شیوه امر به معروف و نهی از منکر در دهه‌های اخیر و نوع اعمال آن غلط بوده و متاسفانه در همین رابطه به رهنمودهای بزرگان انقلاب اسلامی از جمله حضرت امام(ره)، رهبر انقلاب، شهیدان بهشتی و مطهری، آیت الله طالقانی و... توجهی نشده است.
حجاب موجب مصون ماندن زنان از آسیب‌های اجتماعی می‌شود
این فعال سیاسی اصلاح‌طلب با اشاره به وضعیت حجاب در کشورهای مختلف، بیان داشت: حجاب برای زنان امروز در بسیاری از کشورها جاذبه دارد. نگاهی به زندگی بانوان در کشورهایی همچون؛ مصر، ترکیه، اندونزی، مالزی و... نشان می‌دهد با وجود برخی محدودیت‌ها، زنان از موضوع حجاب استقبال می‌کنند. برخی زنان در کشورهای مختلف به این نتیجه رسیده‌اند که داشتن حجاب موجب مصون ماندن آنها در برابر خشونت‌ها و آسیب‌های مختلف خواهد شد.
وی گفت: متاسفانه به جای توجه به احکام مختلف اسلام و قرآن درباره «کرامت»، «اختیار»، «آزادی» و جایگاه انسان‌ها، تنها به موضوع «حجاب زنان» تمرکز می‌شود. و این نوع نگاه حتی به پوشش مردان نیز تقلیل می‌یابد.
آستین کوتاه آقایان موضوع اصلی کشور نیست!
ابتکار با طرح یک پرسش، گفت: آیا مسأله امروز کشور نوع پوشش زنان و لباس آستین کوتاه آقایان است. کشور با مشکلات فراوانی روبرو است که باید برطرف کردن آنها در اولویت قرار بگیرد.
معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده در دولت سابق در خصوص نگاه دین و حاکمیت به مردم، بیان داشت: باید فضایی فراهم شود که نسل جوان در فضایی مناسب و انسانی در کنار هم زندگی کنند. باید حاکمیت تلاش کند تا زندگی مادی و معنوی افراد جامعه ارتقاء پیدا کند، زیرا اسلام نیز برای تحقق همین هدف به بشر عرضه شده است.
برخی امورات دینی را از راه اجبار تحمیل می‌کنند
ابتکار در پاسخ به این پرسش دیده بان ایران که چرا برخی نگاه‌های درون حاکمیتی بر ماندن زنان در خانه و انجام امورات منزل تأکید دارد، عنوان داشت: مشکل به نگاهی برمی‌گردد که تصور می‌کند در جامعه دینی می‌توان انجام امورات دینی را به صورت اجباری بر مردم جاری کرد.
وی ادامه داد: برای مثال؛ برخی تلاش کردند نماز را که یک امر عاشقانه دینی است به صورت اجباری در مدارس برگزار کنند. در حالیکه که اولین اصل در اقامه نماز، داشتن «نیت قلبی» است و نمی‌توان یک فرد را برای انجام فریضه نماز مجبور کرد.
این زن سیاستمدار با انتقاد از برخی اولویت‌بندی‌ها، اظهار داشت: به جای اینکه تمرکز حاکمیت و دولت بر مسائلی مهمی همچون حل مشکلات اقتصادی مردم، مبارزه با گرانی، مبارزه با اختلاس، فساد اداری، سوء استفاده از موقعیت و... باشد؛ تلاش می‌شود بر موضوعات حاشیه ساز تمرکز شود.
چون مبارزه با فساد دشوار است، بر سخت‌گیری‌های اجتماعی تمرکز کرده‌اند
معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده در دولت سابق تصریح کرد: مبارزه با فساد و مسائل این‌چنینی نیازمند کارهای ساختاری و بنیادین و سیاست‌گذاری‌های اصولی است و دولت باید وقتش را صرف این امورات مهم به جای برخی سخت‌گیری‌های اجتماعی کند.
ابتکار خاطرنشان کرد: موضوع منع ارائه خدمات به بانوان بدحجاب مقوله تازه‌ای نیست. در اوایل انقلاب طرحی ارائه شد که تلاش می‌کرد حتی زنان بدحجاب از استفاده خدماتی همچون برق، آب و گاز نیز منع شوند که این طرح با شکست مواجه شد.
چه کسانی مخالف حضور بانوان در محیط‌های آموزشی بودند؟
این زن سیاستمدار یادآور شد: تندروها در اوایل انقلاب نیز تلاش کردند علاوه بر ممانعت از تحصیل دختران در رشته‌های مختلف دانشگاهی، حتی مانع حضور اساتید زن در کلاس‌های درس دانشگاه شوند که حضرت امام راحل(ره) با یک فتوا فرمودند؛ نگاه کردن دانشجویان پسر و مرد به صورت استاد زن؛ برای کسب علم بلامانع است. زیرا امام خمینی(ره) امر علم آموزی و محیط علمی را پدیده ای مقدس می‌دانستند.
ابتکار اظهار داشت: جریان تندرو حتی تلاش می‌کرد نه تنها تصویر بانوان خارجی از صفحه تلویزیون پخش نشود، بلکه زنان ایرانی نیز در قاب تصویر قرار نگیرند. واقعیت امر این است که اگر امام خمینی(ره) در آن زمان جلوی این افراد را نمی‌گرفت؛ چه بسا که این جریان در کشور میان زنان و مردان دیوار می‌کشید.
وی گفت: در جهانی که عرصه رقابت دینی و فرهنگی است و رسانه‌های مختلف تلاش می‌کنند روح و ذهن مخاطبان را تسخیر کنند، برخی بدون توجه به گنجینه‌های معرفتی دینی و فرهنگی، تنها از ابزار خشونت و اجبار استفاده می‌کنند.
در بحث حجاب باید رویکرد قرآنی داشته باشیم
معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده در دولت سابق با تشریح مطالعات مختلف صورت گرفته در ادوار مختلف، عنوان داشت: تمامی مطالعات صورت گرفته نشان می‌دهد که باید به عزت نفس جوانان توجه و در بحث حجاب نیز از «رویکرد قرآنی» استفاده کرد.
ابتکار اظهار داشت: بنده و همکارانم در سال‌های گذشته تلاش کردیم سلسله سیاست‌های ایجابی را برای موضوع حجاب اجرایی کنیم. در همین رابطه پیشنهاد دادیم تا دختران در مدارس مجبور به استفاده از حجاب نباشند، زیرا این مدل در مدارس اسلامی تحت مدیریت آقای «حداد عادل» نیز با شیوه «برداشتن اجباری حجاب» تجربه شده بود، اما متأسفانه با همین موضوع و به بهانه‌های مختلف مخالفت شد و اجازه ندادند تا دختران در مدارس به صورت آزاد و با یک پوشش متعارف حضور پیدا کنند.
این بانوی سیاستمدار اظهار داشت: شرع مقدس اسلام در جایی که نامحرم حضور ندارد، نیازی به حجاب نمی بیند. اما برخی دستگاه‌ها اجازه ندادند تا دختران در مدارس برای انجام فعالیت‌های تحصیلی و ورزشی خود، با پوشش آزاد حضور پیدا کنند.
رفتارهای سلبی خروجی مناسبی ندارد
وی با انتقاد از اعمال رفتاری سلبی در قبال زنان و دختران، بیان داشت: باید بپذیریم رفتارهای سلبی در کشور ما هیچ خروجی مثبتی نداشته است.
شاهد تکرار تندروی‌های دوران احمدی‌نژاد هستیم
این فعال سیاسی اصلاح‌طلب یادآور شد: در دوران دولت محمود احمدی‌نژاد به عنوان نماینده مردم در شورای شهر تهران حضور داشتم و شاهد بودم که همان همفکرانِ جریان امروز، برای زنان ایجاد مشکل می‌کردند. امروز دوباره همان طیف فکری در کشور قدرت گرفته و حتی از تجربه اشتباه خود در سال‌های گذشته عبرت نگرفته و رفتارهای غلط در قبال زنان و دختران را ادامه می‌دهد.
انتقاد شدید ابتکار از عکسبرداری زنان بدحجاب با پلاک متهم
ابتکار ادامه داد: در همان زمان تذکر دادم که دستگیری دختران به دلیل حجاب و عکسبرداری از آنها با «پلاک متهم» در مراکز انتظامی آثار بسیار بدی بر فرد و به تبع آن، در کل جامعه خواهد گذشت.
معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده در دولت سابق گفت: امروز با یک مطالعه ساده از زنانی که به دلیل بدحجابی دستگیر شده‌اند نشان خواهد داد که این افراد دچار چه آسیب‌هایی شده و حتی نگاه آنها نسبت به بسیاری از موارد تا چه حد تغییر کرده است.
ابتکار با انتقاد از کسانی که داعیه حراست از آخرت مردم را دارند، بیان داشت: برخوردهای سلبی تأثیر عکس در زندگی جوانان دارد و آنها را از مقولات دینی و اسلامی دور می‌کند. امروز بهترین کار این است که فضا برای زیست جوانان باز شود، محدودیت‌های غلط برچیده شود و آنها در عرصه‌های مختلف، فرهنگی، اجتماعی، فرهنگی و...؛ زمینه رشد و بالندگی پیدا کنند.
این زن سیاستمدار در بخش دیگری از مصاحبه خود با دیده‌بان ایران با اشاره زندگی فردی خود، بیان داشت: به عنوان فردی که حجاب اسلامی را یک ارزش می‌دانم و خانواده معتقدی دارم، بر این باور هستم که برخوردهای سلبی و قهری با زنان، به خصوص در موضوع حجاب نتیجه مثبتی ندارد.
ابتکار اظهار کرد: قطعا بخشی از آسیب‌های پیش آمده در موضوع بدحجابی ریشه در خارج از کشور با اهداف خاص دارد، اما باید پذیرفت که کار فرهنگیِ ریشه‌ای و همچنین گفت‌وگوی «بین نسلی» در داخل کشور انجام نشده و سیاست‌های غلط در چند دهه اخیر موجب رقم خوردن وضعیت موجود شده است.
درس اخلاق مرحوم دولابی به آمران به معروف و ناهیان از منکر
این فعال سیاسی اصلاح‌طلب با ذکر خاطره‌ای از مرحوم «دولابی»، بیان داشت: برخی از دست اندرکاران امر به معروف و نهی از منکر از آقای دولابی پرسیده بودند چرا سیاست‌های ایشان در قبال بانوان با شکست مواجه می‌شود؟ ایشان گفته بود که آیا در مواجهه با یک خانم برای تذکر، در ابتدا به ایشان «سلام» می‌دهید؟
وی ادامه داد: دست اندرکاران امر به معروف و نهی از منکر تأکید کرده بودند که این افراد نیازمند سلام نیستند، که مرحوم دولابی در پاسخ به ایشان گفته بود؛ شما تا زمانی که نسبت به مخاطب خود نگاه انسانی ندارید، نمی‌توانید از او انتظار پذیرش حرف و سخن داشته باشید.
جریان تندروی امروز توجهی به سیره رفتاری شهید سلیمانی ندارد
ابتکار تأکید کرد: متأسفانه کسانی که تفکرات تند در قبال بانوان و جامعه را دارند، اهمیتی به نگاه بزرگان انقلاب نمی‌دهند و حتی توصیه‌های مرحوم شهیدان بهشتی و مطهری را نیز در این زمینه قبول ندارند. این افراد توجهی به تفکرات شهید سلیمانی که در اوج محبوبیت در میان مردم بود هم ندارند. متاسفانه این افراد فراموش کرده‌اند که آن شهید بزرگوار همواره بر رفتار فراجناحی تأکید داشت و تمامی دختران ایران را همانند دختر خود می‌دانست.
وی خاطرنشان کرد: برخی امروز می‌گویند علیه آرمان‌های اصیل انقلاب ۵۷ به نوعی «غش در معامله» صورت گرفته، زیرا آرمان‌های مطرح شده از سوی بزرگان انقلاب در دهه چهل و پنجاه با آن چیزی که امروز در جامعه در حال رخ دادن است، فاصله بسیار زیادی دارد.
حتی با چادر رنگی هم مخالفت کردند
این فعال سیاسی اصلاح‌طلب با تأکید بر اعمال سیاست‌های تشویقی، بیان داشت: یک حرکت بسیار خوب در خصوص نوع پوشش زنان و دختران و همچنین رنگ چادر آنها آغاز شده بود که در مقابل همین اقدام نیز مقاومت ایجاد شد و نخواستند زنان از رنگی غیر از مشکی برای چادر خود استفاده کنند.
موسم حج یک نماد برای زیست زن و مرد در کنار هم است
ابتکار متذکر شد: اگر رنگ مشکی نشان دهنده نشان دهنده «تقوا»، «عزت» و «افتخار» است، چرا در موسم حج زنان و مردان از پوشش مشکی رنگ استفاده نمی‌کنند. حتی در لباس احرام زنان حق ندارند صورت خود را بپوشانند. باید از موسم حج که در مقدس‌ترین نقطه عالم انجام می‌شود الگو بگیریم؛ زیرا در این مکان مقدس و معنوی زنان و مردان در کنار هم مناسک دینی را انجام می‌دهند.
سخنرانی رهبری درباره منع خشونت علیه زنان بازپخش شود
معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده در دولت سابق در پاسخ به این پرسش که چرا مدعیان حمایت از حقوق زنان در جامعه، تلاشی برای جلوگیری از آزارهای کلامی و محیطی علیه زنان و دختران در جامعه نمی‌کنند، بیان داشت: مقام معظم رهبری دو سخنرانی بسیار مهم در شهرهای ارومیه و کرمان در سال‌های ۷۵ و ۷۶ داشتند که به صراحت در برابر خشونت علیه زنان به خصوص در داخل خانه و خانواده موضع گرفتند؛ اما نکته تأمل برانگیز اینجاست که این سخنان بسیار مهم در طی این سالها از طریق رسانه‌ها و صدا و سیما بازنشر و بازپخش نشده است.
مأموریت ویژه رهبری به معصومه ابتکار چه بود؟
وی ضمن اشاره به سفارش اکید ایشان برای تدوین یک قانون محکم در راستای مقابله با خشونت علیه زنان، بیان داشت: آیت‌الله خامنه‌ای وقتی معاون رییس جمهور در امور زنان و خانواده بودم دستور دادند تا قانونی محکم در برابر رفتارهای غیر دینی، غیر اخلاقی و غیر انسانی در قبال زنان را پیگیری و مقدمات اجرایی شدن آن را فراهم کنم.
دولت احمدی‌نژاد دسترسی به مطالعات در حوزه خشونت علیه زنان را محدود کرده بود
ابتکار اضافه کرد: البته در همین راستا مطالعات متعددی در زمان تصدی خانم «زهرا شجاعی» انجام شد که متاسفانه در دولت بعدی حتی دسترسی به آنها محدود شده بود. به عنوان ارائه لایحه‌ای برای مقابله با خشونت علیه زنان متنی تهیه شد که ده سال در دولت و قوه قضاییه معطل مانده بود و در دولت های یازدهم و دوازدهم تلاش‌های فراوانی صورت گرفت تا زمینه‌های اجرایی آن در دولت آقای روحانی فراهم شود.
لبخند معنادار آملی لاریجانی پس از پیگیری رهبر انقلاب
معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده در دولت سابق به دیدبان ایران گفت: پس از پیگیری‌های مجدانه در دولت دوازدهم، قوه قضاییه تحت مدیریت آقای آملی لاریجانی این موضوع را بیش از یک سال مسکوت گذاشت. حتی در یک جلسه با موضوع آسیب‌های اجتماعی، زمانی که بحث نرخ خشونت علیه زنان مطرح شد؛ مقام معظم رهبری از من پرسیدند که سرنوشت لایحه دولت در این موضوع به کجا رسید که گفتم این موضوع بیش از یکسال است در قوه قضاییه معطل مانده و آقای آملی لاریجانی در واکنش به سخنان من؛ با حضور ذهن «لبخندی» زدند.
امنیتی‌ها به آملی لاریجانی گفته بودند برجام معصومه ابتکار را مسکوت بگذار
ابتکار گفت: بعدها متوجه شدم برخی افراد و همچنین اشخاص «امنیتی» به آقای آملی لاریجانی گفته بودند که لایحه مذکور را تأیید نکنند، زیرا این موضوع؛ «برجام معصومه ابتکار» است.
این بانوی سیاستمدار با اشاره به اقدام سید ابراهیم رئیسی در زمان تصدی دستگاه قضا در رسیدگی به این لایحه گفت: به محض شروع به کار ایشان در قوه قضاییه درخواست کردم که تکلیف لایحه دولت را که در آن قوه معطل مانده روشن کنند و قول آقای رئیسی عاملی شد تا این لایحه در نهایت با نظر قوه قضاییه در دولت به تصویب برسد و در دی‌ماه ۱۳۹۹ تقدیم مجلس شود. اما مجلس یازدهم تاکنون این موضوع را که مطالبه بسیار مهم «رهبر کشور» است مسکوت گذاشته و تا به امروز نیز آن را در صحن علنی مجلس به رأی نگذاشته است.
لایحه حفظ کرامت زنان همچنان در مجلس انقلابی خاک می‌خورد
ابتکار در پایان با انتقاد از عملکرد دولت و مجلس در حوزه زنان گفت: «لایحه حفظ کرامت و تأمین امنیت زنان در برابر خشونت» که امضای آقایان روحانی و رئیسی را دارد در حالی همچنان در مجلس معطل مانده که در زمان تدوین آن نیز برخی کارشکنی‌ها در کمیسیون لوایح صورت می گرفت، ولی در نهایت با رأی قاطع به تصویب رسید. واقعیت این است که به تصویب نرسیدن این لایحه بسیار مهم در مجلسی که به نظر عزمی برای این موضوع ندارد، عاملی شده تا هزینه‌های زیادی بر زندگی زنان امروز جامعه ایرانی تحمیل شود.
