یک کارشناس مسائل مذهبی گفت: پیوند روز عید قربان با عید غدیر که عید ولایت مطلقه کلیّه الهیّه است، این است که در روز عید قربان رذائل و هواهای نفسانی را در درون خود ذبح و قربانی کنید تا با طهارت و پاکی روح، وارد، عید ولایت مطلقه کلیّه الهیّه حضرت علی(ع) شوید زیرا مسأله ولایت حضرت آن قدر پاک و طاهر است که، هرگز نمی‌تواند با آلودگی های باطنی، قدم در آن نهاد و خود را از موالیان واقعی امیرالمومنین(ع) دانست.
سجاد تنها - کارشناس مذهبی – در مورد اهمیت موضوع ولایت و ارتباط آن بین دو عید قربان و غدیر گفت: قربان از قرب به معنای نزدیکی و تقرّب گرفته شده، اوّلین قربانی که در تاریخ بشر کنونی پذیرفته شد، مربوط به حضرت هابیل [۱] ـ علیه السلام ـ است. در میان اقوام پیشین هم رسم بر این بود که برای تقرّب به معبود یا معبودان خود قربانی کنند. این مسأله ادامه یافت تا هنگامه نبوّت حضرت ابراهیم خلیل ـ علیه السلام ـ که در این هنگام ایشان ۳ مرتبه در رؤیای صادقه دیدند که خداوند ایشان را امر به ذبح فرزند می فرمایند.
وی ادامه داد: آنگاه که یقین برای ایشان حاصل شد که رؤیا صادقه است، خود را برای اجرای فرمان الهی آمده کرد ولی تیغ، گلوی فرزند ایشان حضرت اسماعیل ـ علیه السلام ـ را نبرید، و به امر الهی قوچی را به عنوان قربانی به جای فرزندشان، ذبح کردند.
این کارشناس مذهبی خاطرنشان کرد: این قضیّه مبنای عید قربان در اسلام قرار گرفت. اما در مورد عید قربان چند نکته مهم وجود دارد: اوّلا در روایات ما کلمه «قربانی» در مواردی ذکر شده مثل «الصلوة قربان کل تقیّ». نماز مایه تقرّب هر شخص پرهیزکار به خداوند است. پس با توجه به روایت شریفه «قربان»، «آنچه مایه تقرّب الی الله» است، صرفاً در ذبح حیوان خاصّ خلاصه نمی شود بلکه مفهومی بسیار گسترده تر از آن دارد.
تنها یادآور شد: بالاترین و عالی‌ترین مصداق «قربان»، جهاد با نفس و گشتن و از بین بردن رذائل نفسانی و اخلاقی است که در حدیث شریف «موتوا قبل ان تموتوا» یعنی بمیرید پیش از آنکه شما را بمیرانند، بدان اشاره شده دارد. معنای «موتوا» در حدیث فوق این است که نفسانیّت خود را ذبح کنید و از منیّت ها و هواهای نفسانی کاملا جدا شوید تا به جوار قرب الهی دست یابید.
وی افزود: پیوند روز عید قربان با عید غدیر که عید ولایت مطلقه کلیّه الهیّه است، این است که در روز عید قربان رذائل و هواهای نفسانی را در درون خود ذبح و قربانی کنید تا با طهارت و پاکی روح، وارد، عید ولایت مطلقه کلیّه الهیّه حضرت امیر ـ علیه السلام ـ شوید زیرا مسأله ولایت حضرت امیر ـ علیه السلام ـ آن قدر پاک و طاهر است که، هرگز نمی‌تواند با آلودگی های باطنی، قدم در آن نهاد و خود را از موالیان واقعی حضرت امیر ـ علیه السلام ـ دانست.
این کارشناس مسائل مذهبی بیان کرد: خود عید غدیر با قطع نظر از عید قربان، به منزله آخرین جزء از علّت تامّه نسبت به مبعث پیامبر گرامی اسلام ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ است. بلکه غدیر به منزله باطن یک چیز ظاهر و به منزله روح، نسبت به انسان است زیرا تمامی خیرات و سعادات مشروط به ولایت امیر المومنین علی ـ علیه السلام ـ و فرزندانش ـ علیهم السلام ـ است.
تنها ابراز کرد: در روایات کثیره از طریق شیعه و اهل سنت وارد شده که نورهای پیامبر ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ و امیر المؤمنین ـ علیه السلام ـ یکی بود تا این که در صلب عبدالله و عبدالمطلب از هم جدا گشته و خداوند، ولایت آنان را بر همه مردم واجب کرده است و این ولایت در روز غدیر آشکار شد، [۲] به همین جهت در قرآن کریم آمده: «امروز "روز غدیر" دین‌تان را برایتان کامل و نعمتم را بر شما تکمیل و دین اسلام را برای شما انتخاب کردم».[۳]
به گفته وی نکته اساسی در پیوند عید غدیر و قربان آن است که در قرآن می‌خوانیم: زمانی که خداوند حضرت ابراهیم ـ علیه السلام ـ را به امتحانات گوناگون آزمود و ایشان همه آنها را به اتمام رساند، خداوند به ایشان فرمود: تو را امام برای مردم قرار دادم و او گفت آیا از ذریه من هم کسی به امامت می‌رسد، خداوند فرمود، عهد من «امامت و ولایت» به ستمگران نمی‌رسد. [۴]
این کارشناس مسائل دینی ادامه داد: از آیه شریفه فوق استفاده می‌شود که حضرت ابراهیم ـ علیه السلام ـ پس از تحمّل آزمایش‌های سخت که از جمله مهمترین آنها قربانی فرزند بود به مقام امامت رسید، و این امر نشان‌گر آن است که نقطه مشترک روز عید قربان و روز عید غدیر از لحاظ معرفتی و با نگاهی عمیق، امر ولایت و امامت است. اگر حضرت ابراهیم ـ علیه السلام ـ، فرزند خود را به قربانگاه آورد تا مایه تقرّبش به ذات اقدس الهی شود، حضرت امیر ـ علیه السلام ـ هم تمام هستی‌اش را قربانی راه خدا کرد.
تنها همچنین تاکید کرد: از دیگر اشتراکات عید غدیر و عید قربان، مسأله فضیلت این دو عید اکبر الهی است، از امام رضا ـ علیه السلام ـ روایت شده است که فرمودند «در روز قیامت، چهار روز با شتاب به خدا می‌رسد همان گونه که عروس به حجله خود می رسد و پرسیدند این چهار روز کدام است؟ حضرت فرمودند: روز قربان، روز فطر، روز جمعه و روز غدیر که روزی است که ابراهیم خلیل ـ علیه السلام ـ در آن از آتش رهایی یافت و به جهت سپاسگزاری، آن روز را روزه گرفت و نیز روزی است که در آن روز پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ حضرت امیر ـ علیه السلام ـ را به عنوان جانشین خود معرّفی و فضیلت‌های او را بیان کرد و خداوند بدین وسیله دین را کامل کرد و حضرت امیر ـ علیه السلام ـ به خاطر شکرگزاری این روز را روزه گرفته است. [۵] این روز روز کمال، روز ناراحتی شیطان و روزی است که اعمال شیعه و دوستداران آل پیامبر(ص) پذیرفته شده و خداوند عمل مخالفین آنها را باطل و نابود می گرداند و این همان است که خداوند در آیه ۲۳ سوره فرقان می فرماید: «آن اعمال اعمال مخالفین اهل بیت ـ علیهم السلام ـ را باطل و نابود نمودیم».
وی افزود: وجه اشتراک دیگر غدیر و قربان را باید در خود نام غدیر جستجو کنیم، غدیر نام برکه‌ای است که این واقعه اعلام ولایت امیر المومنین ـ علیه السلام ـ در نزدیکی آن واقع شده است؛ از سوی دیگر حاجیان هم که به منی قربانی می‌فرستند شهر مکّه کنار چاه زمزم قرار دارند که آب پر برکتش به دعای حضرت ابراهیم ـ علیه السلام ـ نیاز آبی همه زائران و ساکنان مکّه را تأمین می‌کند. برکه و چاه هر دو محل تجمع آب هستند و آب، مظهر پاکی است و تفسیر عرفانی آب، همان ولایت و امامت است همان طور که آب ظاهر را تطهیر می‌کند، طهارت باطنی هم بدون ولایت ممکن نیست. لذا باز از هر دو عید قربان و عید غدیر، به پاکی ظاهری که مظهرش آب است و پاکی و طهارت باطنی که مظهرش ولایت است و معنای باطنی آب هم همان ولایت است دست می‌یابیم.
به گفته این کارشناس مذهبی عید قربان در هشتم ذی الحجّه است و عید غدیر در هیجدهم ذی الحجّه لذا هر دو عید قربان و غدیر با حج گره خورده اند و این وجه اشتراک دیگری از قربان و غدیر است و شاید سرّ این که بین این دو روز، هشت روز فاصله است این باشد که بعد از آن که انسان موفق شد به توفیق الهی باطن خود را از اغیار پاک و هواهای نفس خود را قربانی کند، هشت روز تا ولایت فاصله دارد.
تنها بیان کرد: استفاده از این ارتباط عمیق بین قربان و غدیر در افزایش، سطح معارف انسان چنین است: ما از مطالب گذشته به این مطلب رسیدیم که قربان و غدیر، نقطه تلاقی شان امامت و ولایت است آن هم ولایت مطلقه کلیه، یعنی ولایتی که بر همه مخلوقات از قبیل جمادات، گیاهان، حیوانات، انسان و فرشتگان عرضه شد و در رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ امیر المؤمنین علی ـ علیه السلام ـ و یازده جانشین آنهاست ـ علیهم السلام ـ تمام درجات و مناجات پیامبراکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ اولیاء و اوصیاء به همین ولایت برگشته و این ولایت از فنای بنده در حق و بقای بنده به وسیله حق سرچشمه می‌گیرد.
وی در پایان گفت: پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ در روایتی می فرمایند: اوّلین چیزی که خدا آفرید نور من بود در حالی که «آدم» هنوز در مرحله، آب و گل بود که به همان ولایت اشاره دارد یا روایت امیر المؤمنین علی ـ علیه السلام ـ که من ولی بودم در حالی که «آدم» هنوز در مرحله آب و گل به سر می‌برد همان معنای ولایت را دارد. و از صاحب ولایت مطلقه با نام‌هایی مانند خلیفه اعظم، قطب اقطاب، انسان کامل، عقل اوّل و روح اعظم در عرفان یاد شده است. [۶] و همین مسأله امامت و ولایت رکن رکین اعتقادات شیعه است که به واسطه آن، شیعه از غیر شیعه در میان مسلمین متمایز می‌شود. و در روایات کثیره، قبولی سایر اعمال یک فرد وابسته به پذیرش ولایت از سوی آن فرد شده و این مسأله عمق مسأله ولایت را می رساند.
پی نوشت‌ها:
[۱]. ر. ک: مائده / ۲۷.
[۲]. المراقبات، میرزا جواد آقا ملکی تبریزی، ص۴۶۲ و ۴۶۳.
[۳]. مائده / ۳.
[۴]. بقره / ۱۲۴.
[۵]. المراقبات، میرزار جواد آقا ملکی تبریزی، ترجمه ابراهیم محدث بندر ریگی، انتشارات اخلاق، ص۴۸۸، ۱۳۷۷ش.
[۶]. المراقبات، میرزا جواد آقا ملکی تبریزی، ترجمه ابراهیم محدث بندرگی، انتشارات اخلاق، ۱۳۷۷ش. ص۴۹۲.
