آلودگی هوا و افق کوتاه دید برای یافتن مجرم اصلی

به گزارش برنا، برخی علت آلودگی هوا را مازوت سوزی نیروگاه های برق اعلام می کنند و برخی دیگر نیز بر این باورند که سیستم حمل و نقل عمومی قدیمی است و خودروهای کشور از استانداردهای لازم برخوردار نیستند و چندین عامل دیگر که از زبان کارشناس و غیر کارشناس در گوشه و کنار شهر به گوش می رسد.

اما یک پرسش اساسی و مهم مورد غفلت قرار گرفته که اصلا آیا شهر تهران ظرفیت این جمعیت و تولید آلاینده ها را دارد یا خیر؟

پاسخ به این پرسش می تواند جنبه های متفاوتی داشته باشد، چرا که به نظر می رسد ظرفیت سنجی بزرگترین کلانشهر کشور از نظر تحمل میزان آلاینده ها، به صورت روشن و دقیق انجام نشده است.

در این راستا، حسین شهیدزاده، مدیر عامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران بر این باور است که عدم رعایت برخی قوانین، تولید آلاینده ها را بیشتر از میزان تاب آوری شهر تهران کرده است.

شدت آلودگی هوای تهران قابل پیش‌بینی بود اما پیشگیری نشد

حسین شهیدزاده در این خصوص اظهار کرد: معنای ظرفیت تحمل آلودگی، اعلام آمار و ارقام برای سقف تعداد خودرو و یا سکنه نیست، بلکه تاب آوری یک شهر به این صورت محاسبه می شود که در مدتی که هوا ساکن است و وارونگی دما هم رخ داده، چقدر زمان می برد تا آلودگی هایی که از منابع مختلف وارد هوا می شود، وضعیت شهر را از سالم به ناسالم تغییر دهد. به این شکل می توان شهرها را از نظر تاب آوری در مقابل آلودگی مقایسه کرد.

مدیر عامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران بیان کرد: تهران هم مثل سایر شهرها تاب آوری مشخصی برای آلودگی هوا دارد. هرسال با توجه به بارگذاری بیش از حد تهران از لحاظ جمعیتی، فعالیت های صنعتی، میزان استفاده از خودرو و... به ویژه در فصل زمستان و مواجهه با وارونگی هوا، آلودگی هوا به مرز ناسالم می رسد و همین عوامل باعث شده تاب آوری شهر در مقابل آلودگی بسیار پایین باشد.

سوخت ارزان، یکی از عوامل آلودگی

وی افزود: مقایسه سرانه تعداد خودروهای موجود در شهر تهران با پایتخت سایر کشورها حاکی از آن است که تعداد خودروی ما نسبت به شهرهای بزرگ دنیا کمتر است، اما استفاده بیشتری از خودرو داریم و این مساله از میزان بالای مصرف سوخت ساکنین تهران نیز مشخص است.

به گفته شهید زاده، وقتی ده برابر شهرهای هم سطح، بنزین مصرف می کنیم یعنی خودروهای ما علاوه بر مصرف بیشتر سوخت، مسافت بیشتری را هم طی می کنند، در حالی که استفاده از خودرو در کشورهای دیگر برخلاف کشور ما انقدر ارزان و راحت نیست هرچند قیمت خودرو ارزان تر است.

ناوگان حمل و نقل عمومی سال‌ها نوسازی نشده است

مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران خاطر نشان کرد: البته باید سیستم حمل و نقل عمومی ما نیز از کیفیت و استانداردهای بالا برخوردار باشد و دسترسی سهل و ارزان داشته باشد، در حالی که در زمینه هایی چون نوسازی ناوگان اتوبوسرانی و تامین قطار مترو به دلایل متعدد از جمله عدم مشارکت دولت در تامین هزینه ها سال هاست که پیشرفت مورد انتظار را نداشته به ویژه در شرایط کرونا نمی توانیم انتظار داشته باشیم مردم استقاده بیشتری از حمل و نقل عمومی داشته باشند.

قانون احداث صنایع در فاصله 120 کیلومتری تهران رعایت نمی‌شود

شهید زاده تاکید کرد: باید یادآوری کرد که ظرفیت محیط زیستی تهران در برابر آلودگی قبلا توسط متخصصین پیش بینی شده و قوانینی هم به همین منظور از سال ها پیش تصویب شده از جمله قانون ممنوعیت استقرار صنایع در شعاع ۱۲۰ کیلومتری تهران که مربوط به حدود 50 سال پیش است، اما متاسفانه این قوانین اجرا و رعایت نشده است. اگر نقشه های هوایی تهران را از 20 سال پیش تا کنون مقایسه کنید مشاهده می کنید که به ویژه در غرب تهران چقدر صنایع اضافه شده است.

چند راهکار ساده برای کاهش آلودگی

وی در خصوص راهکارهای موجود خاطر نشان کرد: تجربه کشورهای دیگر و شهرهای بزرگ حتی نه چندان ثروتمند می تواند مورد استفاده قرار بگیرد مثلا شهرهایی مثل مکزیکوسیتی و لندن طی زمان های حدود 10 ساله مشکل آلودگی هوا را حل کردند. بهترین راه این است که از منبع، یعنی از دودکش کارخانه ها و اگزوز خودروها جلوی این آلودگی را بگیریم.

مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران به کاتالیست های خودروهای انژکتوری اشاره کرد و گفت: هنگام طراحی این خودروها کاتالیست هم جزو ملزومات لاینفک مربوط به پس پالایش آلاینده ها بوده است که تمام گازهای آلاینده ای که از اگزوز خارج می شود به گازهای بدون ضرر تبدیل می کند اما اغلب خودروهایی که سالیانی از زمان تولید آن ها گذشته، کاتالیست شان دیگر کارایی مفید ندارند و باید تعویض شوند اما کمتر کسی است که به این موضوع مهم اهمیت بدهد.

شهیدزاده ادامه داد: اگر کاتالیست ها درست کار کند همه آلودگی ها را می گیرد در غیر این صورت «ناکس» یا اکسیدهای نیتروژن که داخل موتور خودرو در اثر احتراق بنزین تولید می شود، مستقیم وارد هوا می شود و ناکس هم خودش آلاینده است و هم وقتی وارد جو می شود باعث آلایندگی ثانویه می شود و باعث تشکیل اوزون در تابستان یا تشکیل ذرات معلق در فصل سرد می شود. حدود 30 درصد ذرات معلق از نیترات ها ساخته شدند.

عاقبت تهران چه می‌‍شود؟

گفته های مدیر عامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران نشان از آن دارد که ظرفیت هوای تهران با میزان تولید آلاینده های کنونی هم خوانی ندارد.

در سال های گذشته بارها و بارها شنیده ایم که تراکم فروشی به صورت گسترده در تهران صورت می گیرد و ارتفاع آسمان خراش ها روز به روز بیشتر می شود، اما هیچ کس میزان آلاینده سازی این جمعیت جدید را در نظر نمی گیرد و تنها درآمدهای مقطعی در نظر گرفته می شود.

از طرفی هم فروش خودرو هر روز رکورد شکنی می کند و این در حالی است که تکنولوژی خودروهای کشور مطابق با استانداردهای چندین سال قبل است. اما نه کسی توان نظارت بر این بخش را دارد و از طرفی هم بازار غیر رقابتی خودروسازها به آنها اجازه می دهد که بدون هیچ پیشرفتی به تولید خود ادامه دهند.

موضوع دیگری که سرنوشت تهران را به این روز کشانده، این است که شهر تهران یک پایتخت صرف شده و از کل کشور هر روز میلیون ها مسافر به تهران می آینده و به نوعی تهران نماد یک نوع سنتی از کاپیتالیسم است و تمام امکانات کشور را در خود به انحصار در آورده است.

این موضوع علاوه بر کشاندن میلیون ها مسافر به تهران، باعث می شود که صنعت گران به اجبار فعالیت خود را در نزدیک ترین فاصله به این شهر احداث کنند. در سال های اخیر بارها شاهد آن بوده ایم که صنعت گران بسیاری کارگاه ها و کارخانه های خود را در نزدیکی تهران احداث کرده و معضلات ناشی از فعالیت بدون پروانه بهره برداری را به جان خریده اند؛ چرا که حضور نیروی کار متخصص و بازار گسترده در تهران مزایای بسیار بیشتری از داشتن پروانه بهره برداری دارد.

از این رو می توان نتیجه گرفت که سرنوشت تهران تا زمانی که با تولید آلایندگی بیشتر از ظرفیت خود همراه باشد، شاهد این آلودگی ها خواهیم بود و در هر سال یک مورد خاص مورد توجه مردم و رسانه ها قرار خواهد گرفت، اما تا زمانی که معضل از پایه حل نشود، آش همین خواهد بود و کاسه همین.