در روزهای اخیر شاهد تعریف و انجام فراخوان برای شناخت سهامداران حرفه‌ای در بازار سهام هستیم. آنطور که مشخص شده در هفته‌های آتی، بخشی از عرضه اولیه‌ها تنها به سهامداران حرفه‌ای اختصاص خواهد یافت.
نکته امیدوار کننده در تعاریفی که برای سهامدار حرفه ای ارائه شده ، آن است که چارچوب مشخص و کاملی طراحی شده که پس از اجرا قابلیت ویرایش خواهد داشت و از این منظر و با توجه به لحاظ انواع شرایط ، که برای احراز سهامدار حرفه ای بودن یکی از آنها کافی است ، به نظر نمی رسد که این چارچوب آنقدر محدود باشد که افراد زیادی بیرون از این تعریف بمانند و آنقدر هم عمومی نیست که هر معامله گر تازه کاری به عنوان سهامدار حرفه ای به بازار سهام معرفی شود ، نهایتا این تعاریف با نظر قانون گذار قابلیت تغییر خواهند داشت.
در کنار نکات امیدوارکننده در مبحث "سهامدار حرفه ای" بایستی به مغفول ماندن این موضوع مهم از جانب کارگزاری ها بپردازیم ، آنطور که مشخص شده تنها یک یا دو کارگزاری بستری مناسب برای درخواست "سهامدار حرفه ای" شدن ایجاد کرده ، که این خود می تواند تعداد سهامداران حرفه ای را در ابتدا با کاهش مواجه کند. البته ایجاد بستر از جانب این کارگزاری ها می تواند تمایل به حضور و معامله در این کارگزاری ها را دچار افزایش کند.
البته انفعال تنها از جانب کارگزاری ها ایجاد نشده و به نظر می رسد متولیان ایجاد بستر "سهامدار حرفه ای" هم به دلایل روزهای سخت بازار سهام کمتر به این موضوع مهم می پردازند. شاید سهامدارانی که آغازگر موضوع سهامدار حرفه ای هستند بتوانند در ادامه پیش قراولان برای یک حرکت جدی در بازار سرمایه کشور باشند. در ادامه موضوع بایستی به تعریف سهامدار حرفه‌ای که ۲۰ ام فروردین امسال به تصویب رسیده است، بپردازیم.
براساس ضوابط مربوط به تبصره ۱ ماده مکرر دستورالعمل پذیره نویسی و عرضه اولیه اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار تهران و البته فرابورس ایران، اشخاص حقوقی و حقیقی می‌توانند به عنوان سهامدار حرفه‌ای شناخته شوند.
در خصوص اشخاص حقوقی احراز حداقل یکی از موارد زیر الزامی است.
۱. بانک، بیمه و تمامی نهاد‌های مالی تحت نظارت سازمان شامل شرکت‌های سبدگردان، کارگزاری، تامین سرمایه، پردازش اطلاعات مالی، مشاور سرمایه گذاری، صندوق‌های سرمایه گذاری مشترک یا قابل معامله، صندوق‌های بازنشستگی.
صندوق‌های جسورانه (VC)، صندوق‌های خصوصی (PE)، شرکت‌های سرمایه گذاری، شرکت‌های لیزینگ، شرکت‌های واسطه گری مالی و شرکت‌های پذیرفته شده در یکی از بازار‌های شرکت بورس اوراق بهادار تهران یا فرابورس ایران
۲. اشخاصی که حداقب حقوق صاحبان سهام سه سال آخر آنها بیش از ۱۰ میلیارد تومان باشد و یا میانگین ارزش پرتفوی سه سال آخر آنها (براساس ارزش پرتفوی هر ماه) بیش از ۱۰ میلیارد تومان باشد.
۳. اشخاصی که گردش حساب بانکی آنها طی ۶ ماه اخیر به ازای هر ماه بیش از ۱۰ میلیارد تومان باشد.
۴. سبد‌ها با دارایی تحت مدیریت (AUM) بیش از یک میلیارد تومان.
در خصوص اشخاص حقیقی احراز حداقل یکی از شرایط زیر الزامی است.
۱. شخصی که مانده حساب یا ارزش ریالی پرتفوی وی طی ۶ ماه اخیر در انتهای هر ماه مساوی یا بیشتر از ۵ میلیارد تومان باشد و یا در ۶ ماه اخیر، ماهانه به میزان حداقل ۲ میلیارد تومان مجموع ارزش معاملات انجام شده در سمت خرید و فروش وی در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران باشد.
۲. دارای یکی از مدارک علمی شامل تحلیلگر مالی خبره (CFA)، حسابرسان داخلی (CIA)، حسابدار رسمی مدیریت (CMA)، مدیریت ریسک مالی (FRM)، اصول بازار سرمایه، تحلیل گری، مدیریت سبد اوراق بهادار و ارزشیابی اوراق بهادار باشد.
۳. سابقه عضویت در هیات مدیره نهاد‌های مالی داشته باشد.
۴. در یک سال گذشته جمع ارزش اعمال قرارداد‌های معامله شده (غیر از اوراق اختیار فروش تبعی) وی در بازار مشتقه بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران حداقل معادل یک میلیارد تومان باشد.
۵. سبد‌ها با دارایی تحت مدیریت (AUM) بیش از یک میلیارد تومان باشد.
۶. کارکنان ارکان بازار سرمایه با حداقل یک سال سابقه بیمه (سازمان بورس و اوراق بهادار، بورس‌ها و بازار‌های خارج از بورس، شرکت مدیریت فناوری بورس تهران و شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه).
تبصره ۱) احراز شرایط سرمایه گذار حرفه‌ای توسط شرکت کارگزاری صورت می‌گیرد و کارگزار موظف است پس از احراز شرایط، مستندات احراز شرایط مربوطه را در سامانه فراسا بارگذاری نماید. کارگزاری موظف است تمهیدات لازم جهت ایجاد دسترسی لازم برای مشتری به نماد‌هایی که حسب اعلام فرابورس معاملات آنها صرفا توسط سرمایه گذار حرفه‌ای انجام می‌شود را فراهم نماید. اعطای دسترسی یا انجام معاملات در نماد‌های مذکور برای اشخاصی که حائز شرایط فوق نمی‌باشند وفق مقررات مجاز نخواهد بود.
تبصره ۲) در صورتی که کارگزار پس از احراز شرایط موضوع این ضوابط تشخیص دهد مستندات ارائه شده برای احراز شرایط فاقد اعتبار بوده، موظف است ضمن اعلام موارد به فرابورس، دسترسی مشتری را به نماد‌های مرتبط با مفاد این ضوابط محدود نموده و از انجام معاملات در نماد‌های مذکور خودداری نماید.
تبصره ۳) متقاضیان خرید در معاملات عمده مدیریتی از شمول این ضوابط مستثنی بوده و موارد در این خصوص وقث دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات در فرابورس ایران و ضوابط مربوط به شرایط متقاضیان خرید در معاملات عمده سهام و حق تقدم سهام در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران بررسی خواهد شد.
