به گزارش ایرنا، یوزپلنگ گربه سان ارزشمندی است که به شدت در معرض انقراض قرار دارد، زمانی بیشتر مناطق آفریقا و گستره وسیعی از آسیای مرکزی و شبه قاره هند جولانگاه این حیوان زیبا بود اما امروزه جمعیت آن به شدت کاهش یافته به طوری که گونه آسیایی آن فقط در ایران یافت می شود از این رو به آن یوزپلنگ ایرانی می گویند، البته این مساله هم چندان جای خوشحالی ندارد چون چندی پیش معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرده بود که وضعیت یوزپلنگ های ایرانی بحرانی است، حسن اکبری گفته بود که سرشماری ها نشان می دهد۲۰ قلاده یوزپلنگ در زیستگاه ها وجود دارد.
این آمار زنگ خطری برای نسل یوزپلنگ ها است البته چند سالی است سازمان حفاظت محیط زیست برای حفظ اینگونه ارزشمند اقداماتی را در پیش گرفت که از جمله اسارت کوشکی یوزپلنگ نر بهمن ماه ۱۳۸۶ در چهار ماهگی و دلبر یوزپلنگ ماده فروردین ۱۳۹۰ در سه ماهگی بود که سپس در ادامه تلاش‌ها معرفی این ۲ یوز در پارک پردیسان اتفاق افتاد، تلاش‌ها برای باروری بی‌نتیجه ماند و در نهایت به زادگاهشان در توران بازگردانده شدند و تلاش‌ها برای بقای این گونه ارزشمند در مرکز تحقیقات تکثیر یوزپلنگ آسیایی در پارک توران در شهرستان شاهرود استان سمنان از سرگرفته شد.
«ایران» پوزپلنگ ماده سه ساله‌ای بود که اواسط فروردین سال ۱۳۹۹ از پارک پردیسان تهران به پایگاه پشتیبان ۷۰۰ هکتاری در پارک ملی توران در شهرستان شاهرود استان سمنان منتقل شد و یوزپلنگ نر با نام «فیروز» سال ۱۳۹۱ در منطقه توران شناسایی و نامگذاری شده بود و در آن زمان «فیروز» یوز بالغ بود و در حدود ۲.۵ سال سن داشت و در سال ۱۴۰۰ در حدود ۱۱.۵ سال سن داشت که فروردین ماه ۱۴۰۰ در پارک توران شاهرود استان سمنان با هماهنگی سازمان حفاظت محیط زیست و معاونت طبیعی این سازمان، با روش‌های استاندارد جهانی زنده‌گیری شد و سرانجام عاشقانه‌های «فیروز» و «ایران» امید را در دل دوست‌داران محیط‌زیست و بقای گونه ارزشمند یوزپلنگ آسیایی زنده کرد و منجر به تولد سه توله به ناچار از طریق عمل جراحی سزارین شد و در نهایت متاسفانه ۲ توله به دلیل ناهنجاری مادرزادی تلف شدند و تنها توله نر این عاشقانه به نام «پیروز» برای انجام معاینات دقیق‌تر با تجهیزات پیشرفته معاینه به تهران منتقل شد.
به گفته متخصصان وقتی جمعیت یک گونه کوچک می شود و از یک حدی پایین تر می‌آید خود به خود درون آمیزی اتفاق می‌افتد که به مرور موجب بروز اختلال ژنتیکی در توله‌ها و در بلندمدت در جمعیت آن گونه می شود.
وضعیت جسمی یوزپلنگ ماده «ایران» در پارک ملی توران براساس بررسی متخصصان ایرانی و پیتر کالدوِل دامپزشک معتمد مراکز حفاظت و تکثیر یوزپلنگ آفریقایی از کشور آفریقای جنوبی در شرایط مطلوب بوده و در زمستان آماده باروری است.
در کنار ناراحتی برای تلف شدن توله‌ها موجی از نگرانی بابت سلامت یوزپلنگ مادر به دلیل عمل جراحی سزارین و آسیب احتمالی به اندام‌های تولیدمثلی وجود داشت که مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان در مصاحبه ایرنا، ابراز داشت: نگرانی بابت سلامت یوز مادر وجود ندارد و اکنون در سلامت کامل به سر می‌برد و در زمستان مقدمات برای باروری فراهم می‌شود و بررسی اختلال ژنتیکی به دلیل درون‌آمیزی نیز در دست بررسی است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان گفت: وضعیت جسمی یوزپلنگ ماده «ایران» در پارک ملی توران براساس بررسی متخصصان ایرانی و پیتر کالدوِل دامپزشک معتمد مراکز حفاظت و تکثیر یوزپلنگ آفریقایی از کشور آفریقای جنوبی در شرایط مطلوب بوده و در زمستان آماده باروری است.
بهرامعلی ظاهری در گفت و گو با ایرنا، ابراز داشت: سلامت اندام‌های تولید مثلی یوزپلنگ ماده «ایران» نیز با توجه به عمل جراحی سزارین که چندی پیش برای تولد توله‌ها داشت از طریق سونوگرافی و معاینات دقیق از سوی متخصصان ایرانی و پیتر کالدوِل دامپزشک معتمد مراکز حفاظت و تکثیر یوزپلنگ آفریقایی، تایید شد.
وی ادامه داد: یوزپلنگ ماده «ایران» از لحاظ تغذیه نیز مشکلی ندارد و طبق روال عادی و مانند گذشته از طعمه‌های خود تغذیه می‌کند.
وی بیان کرد: تیم تخصصی از بخش‌های مختلف مانند دامپزشکان و دانشکده دامپزشکی برای تصمیم‌گیری در زمینه باروری یوزپلنگ ماده «ایران» در دوره بعدی تشکیل شده است.
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان با بیان اینکه اگر اختلال ژنتیک در توله‌ها اثبات شود باید یوز نر برای زادآوری یوزپلنگ «ایران» تغییر کند.
ظاهری تصریح کرد: تصمیم‌گیری درباره اینکه یوزپلنگ نر «فیروز» در دوره بعدی باروری یوزپلنگ ماده «ایران» حضور داشته باشد یا خیر از جمله مسائلی است که در تیم تخصصی بررسی می‌شود.
وی یادآور شد: بررسی عوامل اختلال ژنتیکی و جلوگیری از تولد توله‌های دارای اختلال ژنتیکی به دلیل نبود اختلاط ژنتیکی از دیگر مواردی است که در تیم تخصصی برای دوره بعدی باروری یوزپلنگ ماده «ایران» دردست بررسی است.
وی افزود: یوزپلنگ «ایران» سال ۱۳۹۸ حین قاچاق کشف و به زادگاهش در پارک ملی توران آورده شد، اما اکنون با کمک متخصصان داخلی و دانش‌بومی موفق به زادآوری شد و اکنون برای اولین بار سند راهبردی یوزپلنگ تدوین شده و در دست تکمیل است و زایش در اسارت نیز براساس سند و برنامه‌ریزی‌ها با درنظر گرفتن تمام فرضیه‌ها انجام شد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان سمنان اظهار داشت: سزارین یوزپلنگ طی بررسی کارشناسی با دستور و هماهنگی معاون طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست انجام شده بود.
به گزارش ایرنا، یوزپلنگ‌ها بر خلاف چهره پر ابهت و گیرایشان، دارای شرایط زیست عجیبی هستند که با وجود وسواس‌های خاص زندگی، توران در استان سمنان را برای زندگی برگزیده و بقا یافته است، پارک توران تنها زادگاه زادآور یوزپلنگ آسیایی در دنیا است و امید است با به نتیجه رسیدن تلاش‌ها برای زادآوری موفق، تعداد یوزپلنگ‌های آسیایی افزایش یابد. یوزپلنگ جزو گربه‌سانان محسوب می‌شود و گربه‌سانان امکان زادآوری ۲ بار در سال و دوره بارداری سه ماه دارد و معمولا فصل‌هایی که رطوبت هوا بیشتر است، برای جفت‌گیری این گونه ارزشمند مناسب است.
براساس تحقیقات انجام شده، دی و بهمن بهترین ماه‌های سال برای جفت‌گیری یوزپلنگ آسیایی است که پس از ۹۰ روز معمولا در اردیبهشت ماه توله به دنیا می‌آید.
یوزپلنگ جزو پستانداران چندهمسری است و از ۲ تا سه سالگی بالغ شده و تا هشت سالگی قدرت زادآوری دارد و نوع زایش یوزپلنگ آسیایی چندقلوزایی است.
منطقه توران یا خارتوران یکی از سه منطقه حفاظت شده ایران با مساحت یک میلیون و ۴۷۰ هزار هکتار، خاستگاه زیست یوزپلنگ ایرانی به شمار می‌رود که در شاهرود در شرق استان سمنان قرار دارد.
