به گزارش ایرنا و به باور کنشگران محیط زیست، باران های مرداد بسیار مهم هستند و می توانند تالاب ها را سیراب کنند؛ این باران های موسمی هستند که قنات ها را احیا کرده و کشاورزی را در گرمای تابستان رونق می بخشند و حتی یکی از دلایل حیات در فلات ایران در قرون گذشته همین باران ها بوده است.
بنابر اطلاعاتی که وزارت نیرو منتشر کرده، سامانه بارشی اخیر متوسط بلندمدت بارش در مردادماه را از حدود چهار میلیمتر به ۱۱ میلیمتر ارتقا داده است که عدد قابل توجهی است اگر چه این اتفاق به ندرت روی می دهد که سامانه مونسون علاوه بر جنوب و جنوب شرق کشور، تا رشته کوههای البرز و زاگرس را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
آنطور که فیروز قاسم‌زاده سخنگوی صنعت آب کشور به رسانه ها گفته است، این بارش‌ها حدود ۲۵۰ تا ۲۶۰ میلیون مترمکعب آب وارد سدهای کشور کرد که عدد قابل‌ملاحظه‌ای نیست ضمن آنکه تاثیر آن بر آبخوان ها در یک بازه زمانی ۱۲ ماهه مشخص خواهد شد.
البته به گفته او بیشترین ورودی به مخازن سدها در استان‌های هرمزگان و سیستان و بلوچستان بود و در تهران هم نزدیک به ۱۰ میلیون مترمکعب ذخیره آب در سدها اتفاق افتاد؛ همچنین زاینده‌رود حدود ۹ میلیون مترمکعب ورودی داشت که این عددها می‌تواند کمک‌کننده باشد.
در همین ارتباط از استان های درگیر با سامانه بارش های موسمی به خصوص در نیمه جنوبی کشور خبر می رسد که ورود آب به بستر رودخانه ها و تالاب ها، خاک خشکیده این مناطق گرمسیری را مرطوب و در بسیاری از موارد با آبگیری تالابها، آبخوانها، سدها و طرح های آبخیزداری مواجه شده است؛ موضوعی که امید به حیات را در دل ساکنان این مناطق زنده می کند.
خبرنگاران ایرنا در استان ها به موازات پوشش اخبار مربوط به سیل و خسارت های ناشی از آن، آثار و تبعات آن را بر محیط زیست کشور نیز مورد بررسی قرار دادند که در ادامه مرور می شود:
تالاب گاوخونی
پیش از ورود سامانه مونسون به کشور، آخرین خبرها از خشکیدگی ۹۸ درصدی تالاب گاوخونی در استان اصفهان حکایت داشت؛ این تالاب بین المللی در انتهای مسیر رودخانه زاینده رود و در جنوب شرق اصفهان قرار دارد که در سال های اخیر بدلیل تامین نشدن حقابه آن با خشکسالی مواجه شده است.حقابه سالانه تالاب گاوخونی ۱۷۶ میلیون متر مکعب است.
با اینکه امید می رفت بارش های اخیر این تالاب را احیا کند، بر اساس اعلام محیط زیست اصفهان سهم این تالاب از بارش های اخیر اندک و کمتر از یک درصد حداقل میزان نیاز آبی سالیانه تالاب، تخمین زده می‌شود به طوری که هیچ سیلاب و روان آبی از شاخه زاینده رود وارد تالاب نشده است.
به گفته حسین اکبری معاون محیط زیست اصفهان و بر اساس پایش های میدانی، مقدار کمی روان‌آب از سمت گردنه ملا احمد نایین و از طریق آبراهه مجاور کوه سیاه به شمال تالاب وارد شد که موقت و حجم آن بسیار کم بود و به دلیل نبود امکانات سنجش، تعیین میزان دقیق آن میسر نیست و میزان تخمینی آن حدود ۱۰ هزار متر مکعب برآورد می شود.
اکبری اضافه کرد: همچنین ۲ سیلاب کوتاه مدت چند ساعته از سمت شرق و ارتفاعات قلعه خرگوشی در استان یزد وارد شرق تالاب شد که به‌دلیل نبود تجهیزات اندازه گیری، حجم دقیق آن مشخص نیست.
شاید یکی از دلایل سیراب نشدن گاوخونی این باشد که هیچگونه بارندگی در محدوده آن ثبت نشد و برای بررسی دقیق تر آن باید منتظر تصاویر ماهواره ای در روزهای آینده بود.
تالاب جازموریان
جنوب استان کرمان و نیز سیستان و بلوچستان از نقاط پر بارش در روزهای گذشته بوده است به طوری که طغیان رودخانه های فصلی یک محور را در این محدوده مسدود کرده است؛ به گفته فرماندار رودبار جنوب خوشبختانه تالاب جازموریان در جنوب کرمان با بارندگی های اخیر دوباره جان گرفته است. جازموریان در مرز استان‌های سیستان و بلوچستان و کرمان است.
تالاب جازموریان در بهمن پارسال نیز پس از بارندگی های شدید در جنوب کرمان آبگیری شده بود و حتی برای نخستین‌بار در چهار اخیر آبگیری ۱۰۰ درصدی را ثبت کرد. نکته قابل تامل اینکه ۹۰ این تالاب در خردادماه امسال خشک شده بود که حتی تلف شدن هزاران قطعه ماهی را به دنبال داشت.
در ارتباط با سیلاب اخیر و تاثیری که بر این تالاب خشکیده داشت، طالب خالویی مدیرکل حفاظت محیط زیست استان کرمان به ایرنا گفت: طبق بررسی‌های گروه‌های محلی در استان و آنالیز نقشه‌های ماهواره‌ای تاکنون ۲۰ درصد تالاب جازموریان طی بارش های اخیر آبگیری شده است که این میزان طبق پیش‌بینی‌ها در روزهای آینده با ورود آب ناشی از سیلاب افزایش پیدا خواهد کرد.
البته وی این آمار را دقیق ندانست و گفت: با توجه به خاصیت این تالاب و باتلاقی شدن آن در اثر سیلاب امکان نزدیک شدن به آن در این لحظه برای بررسی دقیق‌تر میزان آبگیری وجود ندارد.
مسئول دبیرخانه تالاب‌های استان کرمان نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا با تاکید بر اینکه ۲۰ درصد از تالاب جازموریان تاکنون آبگیری شده است، افزود: آب رودخانه‌ها با سرعت بسیار زیاد به سمت این تالاب در حال حرکت است و با این اتفاق درصد آبگیری تالاب در روزهای آینده افزایش پیدا خواهد کرد.
۵۱ درصد مساحت تالاب جازموریان در استان کرمان قرار دارد؛ در بخشی از این تالاب که در نزدیکی قلعه گنج واقع شده، بارندگی زیاد نبوده اما بارش‌ها در رودبار جنوب زیاد بوده و به آبگیری آن منجر شده است.
تالاب جازموریان به عنوان یکی از تالاب‌های فصلی مشترک بین سیستان و بلوچستان و کرمان با مساحت سه هزار و ۳۰۰ کیلومتر مربع به شمار می رود. خشک شدن این تالاب طی سال های اخیر، ایجاد کانونی برای ایجاد گردوغبار را به دنبال داشته و مسئولان یکی از مولفه های دخیل از ایجاد گردوغبار این منطقه را خشکی همین تالاب اعلام می کنند.
تالاب مره قم
بر اثر جاری شدن سیلاب‌های اخیر، تالاب خشک‌شده «مره» استان قم بار دیگر آبگیری شد. این تالاب که در کویر مرکزی ایران و در حدود ۶۵ کیلومتری شهر قم در آزادراه قم ـ گرمسار واقع شده است، بیش از ۳۳ هزار هکتار وسعت دارد و از سال ۱۳۹۸ به عنوان منطقه شکار ممنوع اعلام شده است.
تالاب‌های استان قم با وسعت حدود ۱۰۰ هزار هکتار، حدود ۱۰ درصد از وسعت جغرافیایی این استان را تشکیل می‌دهند و بر همین اساس، قم یکی از تالابی‌ترین استان‌های ایران و دارای ظرفیت‌های بزرگ زیست‌محیطی است.
البته تصاویر منتشر شده در فضای مجازی از ورود آب به دریاچه حوض سلطان قم نیز حکایت دارد.
در این ارتباط سیدرضا موسوی مشکینی مدیرکل حفاظت محیط زیست قم با بیان اینکه در چند روز اخیر تالاب های شکار ممنوع مره و حوض سلطان و به دنبال آنها دریاچه نمک تا حدودی آبگیری شده است به ایرنا گفت: بر اثر جاری شدن سیلاب‌های اخیر، تالاب‌های خشک قم بار دیگر آبگیری کردند.
استان قم دارای ۶ تالاب فصلی و دائمی شامل «حوض سلطان»، «مره»، «بهشت معصومه»، «کوه نمک»، «غدیر» و «دریاچه نمک» است که در مجموع با وسعت حدود ۱۰۰ هزار هکتار، حدود ۱۰ درصد از وسعت جغرافیایی استان را تشکیل داده است.
وورد آب به سایر تالاب ها و آب بندها
تصاویر منتشر شده در فضای مجازی از ورود سیلاب‌ها به تالاب بختگان از سمت روستای خانه کت استهبان حکایت دارد؛ رکورد بارش های اخیر در استان فارس متعلق به شهرستان بختگان است که موجب آبگیری دریاچه های ظشک و بختگان شده است. بنا بر اعلام محیط زیست با توجه به تداوم وضعیت ناپایدار آب و هوایی در این محدوده، برای عکسبرداری ماهواره ای و هوایی باید منتظر ماند تا شرایط مطلوب و پایدار شود.
در استان تهران، محمد فریدی رییس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان ورامین گفت: در پی بارش نزولات جوی چند روز گذشته در مناطق مختلف استان تهران، پس از مدت‌ها آب وارد تالاب فصلی بندعلیخان شد.
این برای نخستین بار طی سال‌های اخیر است که در مردادماه، آب به سمت تالاب فصلی بندعلیخان روانه شده و با توجه به پیش بینی‌های صورت گرفته مبنی بر ادامه بارش‌ها، انتظار می‌رود که روند ورود آب به این پدیده مهم زیست‌محیطی ادامه داشته باشد.
رییس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان ورامین گفت: با وجود آن که این حجم از آب نمی‌تواند موجب آبگیری کامل تالاب شود ولی همین میزان نیز بخش‌های از بندعلیخان را آب‌دار کرده است که این مهم نقش مهمی در ادامه حیات آن که نقش مهمی در اکوسیستم و محیط زیست منطقه ایفا می‌کند، دارد.
مراتع و تالاب فصلی بندعلیخان با مساحت ۱۹۶ هزار هکتار بین سه استان تهران، قم و سمنان واقع شده است.
در فضای مجازی تصاویر منتشر شده از ورود آب ناشی از بارندگی های مونسون به نهرهای منتهی به تالاب شادگان حکایت دارد به طوری که سبب بازگشت گامیش ها به نهر عبودی این تالاب شده است؛ خشکیدگی این نهرها سال گذشته یکی از تلخ ترین تصاویر از خشکسالی در ایران به تصویر کشیده بود.
