به گزارش خبرگزاری فارس از شهرضا، محرم نخستین ماه سال قمری است، اهمیت این ماه در فرهنگ مردم ایران به واسطه وقایع کربلا در سال ۶۱ هجری قمری است که به شهادت امام سوم شیعیان حضرت امام حسین(ع) و یارانش انجامید؛ این واقعه تأثیری فراگیر بر همه جنبه‌های فرهنگ مردم ایران برجای گذاشته است، این تأثیرات در معماری مساجد، حسینه‌ها، تکیه‌ها، سقاخانه‌ها، آب انبارها، موسیقی، شعر، قصه، نمایش، مثل، قسم، لعن، دعا، نقاشی، خوشنویسی، انواع آیین‌ها بازتابی روشن و گویا یافته است.
واقعه کربلا و نتایج مرتبط بر آن حتی در مبارزات سیاسی ایرانیان در طول تاریخ تأثیر شگرفی بر جای گذاشته است، مضمون همه موارد فوق سوگواری و گرامی‌داشت یاد و خاطره امام حسین(ع) و یارانش بوده است. مراسم و آیین‌نامه‌های عاشورا بسیار متنوع هستند و شامل اشکال متفاوت نذری، سینه‌زنی، زنجیرزنی، نوحه‌خوانی، دسته‌گردانی، علم‌بندی، تشت‌گذاری، نخل‌گردانی، روضه‌خوانی، تعزیه، سنگ‌زنی می‌شود، بخش اصلی این آیین‌نامه‌ها را آیین‌نامه‌های نمایشی تشکیل می‌دهند.
یکی از میراث‌های فرهنگی شهرستان شهرضا میراث عزاداری قیام عاشورا است که سال‌های سال مردمان دوستدار اهلبیت(ع) در ماه محرم ماه عزای عزیز خدا امام حسین(ع) به صورت‌های مختلف ارادت خود را به امام مظلوم خویش نشان می‌دهند. در این شهرستان از دیر زمان در مورد برگزاری مراسم عزاداری حضرت سیدالشهداء(ع) به بهترین و باشکوه‌ترین نوع خود کوشش و اقدام می‌شده و هم اکنون نیز ادامه دارد.
کسبه بازار شهرضا در محرم با سیاهپوش کردن مغازه‌ها و راه‌اندازی هیئات و دسته‌های عزاداری، سوگواری خود را آغاز کرده و تا دو روز بعد از عاشورا هر روز صبح و عصر دسته‌ها با شرکت در مجالس روضه‌خوانی و شب‌ها با برپائی مراسم زیارت عاشورا، عزاداری می‌کنند.
روایت عزاداری مردم شهرضا در سفرنامه‌های خارجی
در تعدادی از سفرنامه‌ها درباره چگونگی برگزاری مراسم عزاداری ماه محرم در شهرضا گزارش‌هایی آمده است، وامبری خاورشناس مجارستانی در سال ۱۲۷۷ هجری قمری ۱۸۶۲ میلادی در یکی از مراسم عزاداری شهرضا شرکت کرده و چگونگی دسته‌های سینه‌زنی را توصیف کرده است.
پیرلوتی در تاسوعای سال ۱۳۱۷ هجری قمری ۱۸۹۹میلادی وارد روستای مقصودبیک شهرضا شده و درباره مراسم عزاداری و سینه‌زنی این روستا توضیحاتی آورده است، فردای آن روز یعنی روز عاشورا وی در شهرضا به سر برده و آنچه از برگزاری مراسم عزاداری روز عاشورا که در شهر و مجلس روضه‌خوانی در خانه یکی از اعیان مشاهده کرده را ثبت کرده است.
مراسم عزاداری ماه محرم شهرضا از اول محرم شروع و دسته‌ها از روز ۷ محرم راه‌اندازی می‌شوند، این دسته‌ها هر کدام بیرق و علامت مخصوص به خود دارند و با خواندن مراثی و نوحه و اشعار حزن‌آور یادآور این واقعه عظیم می‌شوند، از طرف رؤسای دسته‌ها و دیگر خیران معمولاً در روزهای تاسوعا و عاشورا و بعضی به مدت چهار روز به اعضای هیأت و مردم غذا داده می‌شود.
نوحه‌ها و مراثی که در هیأت خوانده می‌شود از شعرای شهرضایی متقدم و عصر حاضر نظیر مرحوم محمدحسن سهائی متخلص به صباغ که توسط هیأت سقا خوانده می‌شود یا اشعار معاصر نظیر آشفته، پریش، سلطانیان و متقی است.
در کتاب تاریخ شهرضا در تاریخ ۱۳۷۴ تعداد ۲۳ هیأت در شهرضا ذکر شده است که هر کدام دارای تکیه و محل مخصوص به خود هستند، مانند تکیه انصارالحسین، تکیه بنی اسد (سنگ‌زن)، تکیه بیت‌الاحزان (زنجیر زن)، تکیه سینه‌زن، تکیه ابوالفضل (بیت‌العباس)، تکیه قائمیه، تکیه عسگریه، تکیه محله‌آقا، تکیه دوالی‌ها، تکیه سنگ‌تراش‌ها.
شهرضا با آیین سیاه پوشان حسینی به استقبال محرم می‌رود
مردم شهرضا در نخستین شب از ماه محرم، در بیت‌الحسین(ع) هیأت سینه زن شهرضا شهرضا جمع می‌شوند و «مراسم سیاه پوشان حسینی» را برگزار می‌کنند. این آیین به‌منظور خبردار کردن و آماده‌شدن مردم برای استقبال ویژه از این ایام هر ساله در شهرضا برگزار می‌شود. اعطای شال عزا به سادات و توزیع نذورات از جمله دیگر آیین‌های این مراسم است، در واقع برگزاری آیین سیاه پوشان به معنای آغاز رسمی مراسم عزاداری در شهرضا است.
شهرضا یکی از معدود شهرستان کشور است که در در تمام ایام سال محافل روضه خوانی اهل بیت به ویژه امام حسین(ع) در آن برگزار می‌شود.
سلام دادن هیئات مذهبی نمادی دیگر از عزاداری مردم شهرضا است
سلام دادن هیأت‌های مذهبی نیز نمادی دیگر از عزاداری مردم شهرضا است که با آداب و رسوم خاصی برگزار می‌شود، دو هیأت سقا و سنگ زن به یکدیگر سلام می‌دهند، درون مایه سلام هیأت‌های مذهبی که در قالب قرائت اشعار مختلفی بیان می‌شود، ادای احترام به پیرغلامان هیأت مقابل و اعلام آغاز ماه محرم و تسلیت به آن‌ها است.
خلاصه سلام هیأت سقا به شرح ذیل است:
ای به بازار سخن جلوه نما بسم‌الله/ مشکلات همه راه عقده‌نما بسم‌الله/ چیست افزون به جز از نام خدا بسم‌الله/ کیست بهتر ز نبی لب بگشا بسم‌الله/ هر که دارد سخن و بحث به ما بسم‌الله/ ای حریفان که کسی مفت سخنور نشود/ لایق منقبت حیدر صفدر نشود/ هیچ دیوانه در این بزم سخنور نشود/ هیچ کس مثل من کم شده مُضطر نشود/ هر که دارد سخن و بحث به ما بسم‌الله.
که در جواب می‌شنوند:
ابتدا حلقه توحید خدا را عشق است/ انتها، روز حساب شیعیان را عشق است/ طرب و عیش همه جنت‌یان را عشق است/ غم و اندوه همه دوزخیان را عشق است/ اغنی هر نیک و بد کون و مکان را عشق است.
چهل و یک منبری آیینی خاص در شهرضا
یکی از مراسم‌های دیگر که به صورت خاص‌تر در برخی از شهرهای ایران اجرا می‌شود با نام‌های «شمع‌زنی»، «چهل و یک منبری»، «چهل منبری» و «هفت منبر» شناخته شده‌اند، در این مراسم شرکت‌کنندگان به مکان‌های مقدس چون امامزاده‌ها، مساجد، حسینیه‌ها و قدمگاه‌ها رفته و در هر یک از آن‌ها شمع روشن کرده و نقل و خرما و مشکل‌گشا نذری می‌دهند، شکل برگزاری مراسم و آداب و رسوم آن در شهرهای مختلف متفاوت است.
شروع مراسم چهل و یک منبری شهرضا از اذان ظهر روز تاسوعا و پایان افق آن حدود غروب همین روز است که طی آن عده کثیری از مردان این شهر پای پیاده طی طریق کرده و به چهل و یک محل مقدس می‌روند.
«منبر» اصطلاحی است که به اماکن مقدس مانند امامزاده‌ها، قدمگاه‌ها، مساجد، حسینیه‌ها و یا مکان‌هایی که از قدیم محل برگزاری «روضه» بوده است، اطلاق می‌شود؛ شرکت‌کنندگان مراسم چهل و یک منبری طبق مسیر مشخص از پیش تعیین شده‌ای به ۴۱ منبر می‌روند؛ غالب این منبرها داخل حصار قدیمی شهر که امروزه اثری از آن باقی نمانده است، قرار دارند که این خود نشان دهنده قدمت برگزاری این مراسم است.
نخستین منبر در چهل و یک منبری امامزاده شاهرضا است
اولین منبر «امامزاده شاهرضا» به عنوان مقدس‌ترین مکان برای مردم شهرضا است، طبق نقل قول‌ها در قدیم اولین منبر امامزاده «شاه سید علی اکبر» واقع در روستایی به همین نام بوده است که امروز به دلیل بعد مسافت از بین منبرها حذف شده است، اگر چه امروزه نیز گاهی بعضی افراد با وسایل نقلیه همچنان به آنجا رفته و مراسم را اجرا می‌کنند.
زنان و کودکان بسته‌های مشکل‌گشا را به عنوان تبرک می‌گیرند
افراد شرکت‌کننده در این مراسم از روزهای قبل از تاسوعا شمع و نقل و شکلات مشکل‌گشا تهیه می‌کنند، در روز برگزاری مراسم غالب افراد کیف و کوله‌پشتی‌هایی با خود حمل می‌کنند که حاوی شمع‌ها و مشکل‌گشاها است، در هر یک از منبرها صاحب منبر و یا متصدی آن محلی را برای روشن کردن شمع‌ها مشخص و یا تعبیه کرده است.
کاروان نمادین امام حسین (ع) یا هیأت کتل در روز عاشورا خیابان‌های شهرستان شهرضا را طی کرده و مظلومیت و مقاومت سالار شهیدان و یاران وفادارش در راه سربلندی اسلام را برای مردم تبیین می‌کند.
اجرای نمادین این آیین در قالب تعزیه نشانگر عشق و ارادت مردم این شهر به اهل بیت(ع) است. تجمع اهالی هر محله در تکیه‌های محل اقامت خود برای روضه خوانی، سینه و زنجیرزنی و رفت آمد دسته‌های محله‌های مختلف و مراسم شام غریبان به همراه تعزیه از دیگر آیین‌های ماه محرم در این شهرستان است.
به گزارش فارس، شهرضا، شهرستانی با آیین و رسوم‌های مختلف در عزاداری امام حسین(ع) است که با چند هیأت قدیمی تلاش کرده این آیین‌ها را هر ساله برگزار کند، مجموعه این آداب و رسوم، در طول سالیان متمادی شکل گرفته و به عنوان یکی از مهم‌ترین عناصر وحدت بخش مردم شهرضا شناخته می‌شود.
انتهای پیام/۶۳۱۰۱/آ
