به گزارش خبرنگار کتاب و ادبیات خبرگزاری فارس، ادبیات دینی مقوله‌ای است که هنوز نتوانسته‌ایم به فرم و قالبی برسیم که معارف دینی‌مان را به واسطه آن به مخاطبان داخلی و خارجی عرضه کنیم. در همین راستا با حجت الاسلام غلامرضا حیدری ابهری نویسنده آثاری چون «بر ساحل صحیفه» و مجموعه ۱۰ جلدی خداشناسی کودکان با عنوان «به من بگو خدا کیست» به گفت‌وگو نشستیم.
این نویسنده و پژوهشگر حوزه تعلیم و تربیت با اشاره به اینکه خلق ترکیب‌های ماندگار در ادبیات دینی کار آسانی نیست، اظهار داشت: خلق ترکیب‌های ماندگار و جدید کار آسانی نیست. البته نمی‌خواهم بر ضعف‌ها و کم‌کاری‌های خودمان سرپوش بگذارم، اما باید توجه داشته باشیم که وقتی قرار است در حوزه دین یک ترکیب ماندگار خلق شود، نویسنده باید یک سلوک طولانی را طی کند.
وی ادامه داد: نویسنده باید شناخت کاملی از معارف دینی داشته باشد تا یک اتفاق ماندگار را رقم بزند و بعد عواملی چون ذوق هنری و ادبیات می‌تواند کمک کند. دشواری درک مفاهیم دینی و قرابت پیدا کردن به این موضوعات با عبور از تجربه‌های پیشین، رسیدن به تجربه‌های نو و بعد خلق یک ترکیب جدیدی که بتواند با ادبیات دین تناسب پیدا کند، کار راحتی نیست.
حیدری ابهری خاطرنشان کرد: علت مهم این که ما در برخی از ترکیب‌ها و عبارات می‌مانیم و عبور نمی‌کنیم، نبود نویسندگانی است که در کنار ادیب بودن سلوک دینی هم داشته باشند. البته نویسندگان ادیب داریم، اما عقایدشان زیاد در رشد طولی خودشان پیش نمی‌رود.
وی در خصوص اینکه نمی‌توان با اطلاعات دینی کم، اثر فاخری نوشت، گفت: داشتن یک سری اطلاعات عمومی در حوزه دین برای خلق یک اثر کافی نیست. ما گاهی اوقات احساس استغنا می‌کنیم و این مشکلی است که خود را در کیفیت آثار این حوزه نشان می‌دهد؛ یعنی به حداقل اطلاعات دینی بسنده می‌کنیم و همین عاملی می‌شود که به ما اجازه ورود عمقی به مفاهیم را نمی‌دهد و از آن طرف هم می‌خواهیم به دین نگاه جامع و ادبیاتی داشته باشیم. نتیجه این رویکرد، وضعیت حال حاضر ادبیات دینی می‌شود که نمی‌توانیم اثری بزرگ به جامعه تحویل دهیم.
این نویسنده اظهار داشت: نویسندگانی که در حوزه ادبیات دینی تلاش می‌کنند باید به همان میزانی که به ورزیدگی ادبی خودشان توجه می‌کنند به شناخت از معارف دین هم توجه داشته باشند. به عنوان مثال اگر یک مرتبه نهج البلاغه را می‌خوانی چه تأثیری بر شما می‌گذارد و یا اینکه آنقدر بخوانی تا با گوشت و پوست استخوانت عجین شود. در این حالت صدای امام را هم می‌شنوید و نهج البلاغه جزو تجربیات زیستی خودتان می‌شود. تازه آن زمان اثری که خلق می‌کنید، می‌تواند ماندگار شود. مسأله ادبیات دینی پژوهش صرف نیست بلکه مهم این است که در این روند چقدر به مفهوم دین قرابت پیدا می‌کنیم.
ابهری با بیان اینکه در ادبیات دینی از موضوعات، فرم و قالب تکراری استفاده می‌شود، بیان کرد: موضوعات در دین بسیار زیاد است. به همین دلیل فقط موضوعات دم دستی از باغ دین را استفاده می‌کنیم. زحمت نمی‌کشیم و به دنبال کارهای آسان هستیم و همین عامل تکرار و مانع ابداع می‌شود. البته ما یک راهکار داریم و آن این است که آثار دیگر ادیان را بررسی کنیم. به عنوان مثال با مطالعه آثار مسیحیت در این مسأله به فرم‌ها و قالب‌های جدیدتری می‌توانیم دست پیدا کنیم؛ چرا که آن‌ها خیلی جلوتر از ما هستند؛ یک ولی بیشتر ندارند و بسیاری از تنوع متون و شخصیت‌ها را ندارند و به همین علت کارهای پخته‌تر و بهتری انجام داده‌اند. بررسی آثار آن‌ها می‌تواند به بهبود کیفیت آثار ما کمک کند.
نویسنده کتاب «خاطرات شیطان» برای دور شدن از کلیشه‌ها و تکرارها با بیان راهکاری اظهار داشت: باید با رشد معرفت دینی آغاز کنیم. مفاهیم دینی نیاز به اُنس بیشتری دارد و این مقدار اطلاعاتی که از مفاهیم دینی داریم، بیشتر از این جوابگو نخواهد بود.
حیدری ابهری ادامه داد: نیازهای جامعه دینی عوض می‌شود و باید به طراوت برسد؛ چرا که دین چراغ زندگی است. اینطور نیست که بگوییم مسأله‌ای را دین بیان کرده و تمام؛ جامعه حرکت می‌کند و نیاز به این چراغ دارد و اگر نتوانیم مطالب دین را با نیازهای مردم تطبیق دهیم، مفاهیم دینی در نگاه مردم کهنه می‌شود. به طور مثال کشتی پهلو گرفته در دوره خود مخاطب‌پسند بود و این انتظار که باید تا ابد در اوج باشد، دور از انتظار است.
وی در پایان گفت: جامعه به جایگاهی رسیده است که نیاز به شنیدن مطالبی دارد تا به کمک آن حرکت‌های خود را انتخاب کند و بداند که دین در شرایط جدید چه آورده‌ای برای او دارد. همین نکته عاملی می‌شود که ما نیاز به آثار جدید نه فقط در بحث فرم و قالب را حس کنیم. ادبیات دینی حرف‌هایی برای رفع نیازها دارد و این توقع که اثری همیشه باید در اوج خود باشد، واقع بینانه نیست.
انتهای پیام/
