نگاهی به تنش‌های اخیر در قره‌باغ؛ ایروان کوتاهی می‌کند یا باکو زیاده خواهی؟

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، اواخر هفته گذشته درگیری دیگری بین نیروهای نظامی ارمنستان و جمهوری آذربایجان رخ داد که می توان آن را در همان راستای درگیری های پراکنده بین دو طرف از بعد از جنگ 44 روزه قره باغ Ø®ÙˆØ§Ù†Ø¯.

وزارت دفاع جمهوری آذربایجان در خصوص این درگیری و عملیات در قره‌باغ بیانیه‌ای صادر و طرف ارمنی را متهم به تنش کرد.

در این بیانیه آمده است: گروه‌های مسلح غیرقانونی ارمنی در خاک آذربایجان، جایی که نیروهای حافظ صلح روسی به طور موقت در آن مستقر هستند، مفاد بیانیه مورخ 10 نوامبر 2020 را به شدت نقض کردند. در تاریخ 3 آگوست، یک اقدام تروریستی خرابکارانه علیه یگان‌های ارتش آذربایجان انجام شد. در اثر این اقدام تروریستی، یک سرباز ارتش آذربایجان به شهادت رسید.

این وزارتخانه خاطرنشان کرد: علاوه بر این، گروه‌های مسلح غیرقانونی ارمنی سعی کردند تپه «قیرخ‌قیز» واقع در رشته‌کوه‌های منطقه کلبجر و لاچین را تصرف کرده و مواضع رزمی جدیدی را در آنجا ایجاد کنند.

در این بیانیه، اقدامات تلافی‌جویانه ارتش آذربایجان با عنوان عملیات «انتقام» خوانده شده و آمده است: در نتیجه عملیات انتقام‌جویانه یگان‌های ارتش آذربایجان، ارتفاع «قیرخ‌قیز» و همچنین «ساریبابا» و یک تعدادی دیگر از ارتفاعات مهم فرماندهی در امتداد رشته‌کوه قره‌باغ در رشته‌کوه قفقاز کوچک تحت کنترل قرار گرفت. در حال حاضر کارهای مهندسی برای احداث موقعیت‌های جدید و احداث جاده‌های عریض Ø¯Ø± محدوده‌های مطلوب در حال انجام است.

وزارت دفاع جمهوری آذربایجان گفت: چندین موضع رزمی گروه‌های مسلح ارمنی منهدم شد. به این ترتیب، حمله هوایی به یگان نظامی در شهرک یوخاری اوراتاغ در منطقه آغدره سابق انجام شد. در نتیجه نظامیان فعال نیروهای مسلح ارمنستان کشته و زخمی شدند. جمهوری آذربایجان بارها اعلام کرده است که برخلاف بیانیه سه‌جانبه، حضور نیروهای مسلح ارمنستان و واحدهای مسلح غیرقانونی ارمنی در سرزمین‌های آذربایجان که نیروهای حافظ صلح روسی به طور موقت در آن مستقر هستند، همچنان منبع خطر است. در این بیانیه آمده است که غیرنظامی کردن این مناطق، خروج کامل نیروهای ارمنی از آنجا و خلع سلاح عناصر مسلح غیرقانونی ارمنی کاملاً ضروری است.

وزارت دفاع آذربایجان با اعلام اینکه از این پس با قاطعیت جلوی هرگونه اقدام تروریستی Ø¹Ù„یه حاکمیت آذربایجان گرفته می‌شود، گفت: اقدامات تلافی‌جویانه تکان‌دهنده‌تر خواهد بود.

بر اساس بیانیه طرف ارمنی در نتیجه حملات خمپاره‌ای و پهپادی جمهوری آذربایجان، 14 سرباز مجروح و 2 نفر کشته شدند.

مقامات آرتساخ (نام منطقه خودخوانده ارمنی) اعلام کردند که اقدامات مشترکی را با نیروهای حافظ صلح روسیه برای تثبیت اوضاع انجام می‌دهند.

مطبوعات ارمنی می‌نویسند که آرائیک آراتونیان، رهبر جمهوری خودخوانده قره‌باغ، بسیج نظامی اعلام کرده است.

سازمان امنیت و همکاری اروپا با انتشار بیانیه‌ای در توییتر در مورد تنش‌های قره‌باغ، طرف‌ها را به گفتگو دعوت کرد و گفت: ما به شدت نگران اخبار مربوط به حوادث مسلحانه و تلفات انسانی در قفقاز جنوبی هستیم. ما از آذربایجان و ارمنستان می‌خواهیم که تمام اقدامات لازم را برای کاهش تنش و احیای گفتگو انجام دهند. ما مصمم هستیم از همه تلاش‌هایی که با هدف تقویت صلح در منطقه است، حمایت کنیم.

نیکول پاشینیان نخست‌وزیر ارمنستان نیز در سخنرانی خود در جلسه دولت در خصوص عملیات «انتقام» ارتش جمهوری آذربایجان در 3 اوت گفت: آذربایجان پیوسته در مورد حضور نیروهای مسلح ارمنستان در قره‌باغ کوهستانی، تحریف می‌کند. من رسماً اعلام می‌کنم که هیچ سرباز ارمنی در قره‌باغ کوهستانی وجود ندارد.

نخست‌وزیر ارمنستان گفت: بیانیه سه‌جانبه مورخ 9 نوامبر 2020 هر چقدر هم که مورد انتقاد قرار گیرد، امنیت قره‌باغ را تضمین می‌کند. با بیانیه 2020، منطقه قره‌باغ تعریف شد. با این حال، آذربایجان همچنان سعی در انکار این موضوع دارد و می‌گوید که قره‌باغ کوهستانی وجود ندارد. ضمناً چنین اظهارات آذربایجان نقض فاحش اعلامیه سه‌جانبه است.

پاشینیان معتقد است: تعیین خط تماس با بیانیه 9 نوامبر دومین نکته مهم بود. سومین نکته، کریدور لاچین بود که ارتباط بین قره‌باغ کوهستانی و ارمنستان را فراهم می‌کند. در واقع، کاری که آذربایجان امروز انجام می‌دهد، خلاف آن چیزی است که من برشمردم. ما انتظار داریم همان‌طور که در بیانیه سه‌جانبه تصریح شده است، نیروهای حافظ صلح روسیه اجازه ندهند آذربایجان این نهادهای اساسی را تضعیف کند.

وی گفت: آذربایجان همیشه در مورد ارتش دفاعی قره‌باغ کوهستانی و چرایی استقرار آن در خط تماس صحبت می‌کند. اگر نیروهای حافظ صلح روسیه و آذربایجان یکپارچگی خط تماس را تضمین کنند، به نظر من ارتش دفاعی قره‌باغ کوهستانی نیازی به انجام وظیفه رزمی نخواهد داشت.

«توفیق ذوالفقاروف» وزیر امور خارجه سابق آذربایجان، در مصاحبه با خبرنگاران گفت: نخست‌وزیر ارمنستان سند 10 نوامبر را تحریف می‌کند. آذربایجان گفته است که 3 نکته در سند حل نشده است. اول حضور واحدهای ارتش ارمنستان در قره‌باغ. اگرچه پاشینیان این موضوع را تکذیب کرد، اما معاون وزیر دفاع ارمنستان در دیدار با والدین این سربازان ارمنی گفت که آن‌ها بر اساس توافقنامه به خدمت فراخوانده شدند. دوم اینکه نیروهای حافظ صلح روسیه برای تضمین امنیت وارد منطقه شده‌اند. یعنی هیچ توافقی وجود ندارد که ارتش ارمنستان یا برخی واحدهای نظامی ارمنی برای تأمین امنیت آنجا باشند. موضوع سوم مربوط به زنگه‌زور است. علیرغم آنچه ذکر کردم، ارمنستان پیوسته از روند صلح و تعهدات 10 نوامبر خودداری می‌کند. ارتش ارمنستان در منطقه نمی‌تواند هیچ وظیفه‌ای را انجام دهد زیرا اهمیت خود را از دست داده است. بنابراین آن‌ها باید فوراً منطقه را ترک کنند و باندهای غیرقانونی ارمنی باید خلع سلاح شوند.

وی گفت: باکو اراده خود را با عملیات «انتقام» نشان داد که بر بازگرداندن کامل تمامیت ارضی و حاکمیت خود اصرار دارد. اگر در مذاکرات انجام شده نتیجه‌ای حاصل نشود و این روند ادامه پیدا کند، ما آماده استفاده از زور در خاک خود هستیم. ما در مورد عملیات علیه تروریست‌ها صحبت می‌کنیم.

«توفیق ذوالفقاروف» با اشاره به اینکه درگیری بین غرب و روسیه به ارمنستان منتقل شده است، گفت: نمونه بارز آن این است که در پی سفر «ویلیام برنز» مدیر آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) به ایروان، «سرگئی ناریشکین» رئیس سرویس اطلاعات خارجی روسیه نیز به آنجا رفت. واضح است که نخبگان سیاسی و جامعه ارمنستان با سوءاستفاده از تضعیف روسیه، راه غرب را برای نجات خود انتخاب می‌کنند. زیرا فقط با این روش می‌توانند سرمایه‌گذاری را به کشور خود بیاورند. در حال حاضر هیچ انتظاری از روسیه ندارند. مسکو این را دوست ندارد. شاید ارمنستان برای روسیه چندان مهم نباشد. اما «کریدور زنگه‌زور» برای آن‌ها اهمیت استراتژیک دارد. زیرا این کریدور راه ایران و ترکیه را باز می‌کند. سؤال فعلی این است که آیا ارمنستان با زنگه‌زور به غرب می‌رود یا بدون زنگه‌زور؟

«رئوف میرقدیروف» مفسر سیاسی آذربایجان در مورد بیانیه پاشینیان، برخی نکات را موجه و برخی را بی‌اساس دانسته و گفت: آنچه Ù†Ø®Ø³Øªâ€ŒÙˆØ²ÛŒØ± ارمنستان درباره وجود خط تماس گفته معتبر است. اگر ما در مورد استقرار نیروهای حافظ صلح در خط تماس صحبت می‌کنیم، دو طرف دارد. اظهارات پاشینیان مبنی بر عدم استقرار نیروهای ارمنی در منطقه یک ریاکاری بزرگ است. زیرا مدت‌ها در ارمنستان در دوران خدمت سربازی، جوانان به قره‌باغ اعزام می‌شدند. حتی دبیر شورای امنیت ارمنستان نیز اعلام کرد که تمامی نیروهای نظامی این کشور در ماه سپتامبر خارج خواهند شد. پاشینیان درباره قره‌باغ کوهستانی صحبت می‌کند، در حالی که بیشتر قره‌باغ کوهستانی قبل از بیانیه 10 نوامبر آزاد شده بود. حتی اگر آن را به عنوان یک نهاد دولتی در نظر بگیریم، قره‌باغ کوهستانی که توسط جدایی‌طلبان ارمنی کنترل می‌شود، دیگر وجود نداشت.

لازم به ذکر است که در سپتامبر 2020 درگیری بین نیروهای مسلح جمهوری آذربایجان و ارمنستان آغاز شد. بیش از 6 هزار سرباز از هر دو طرف در این درگیری که 44 روز به طول انجامید و جنگ دوم قره‌باغ نامیده شد، جان باختند.

آذربایجان کنترل بخشی از منطقه قره‌باغ کوهستانی و 7 ناحیه اطراف آن را به دست گرفت و بر اساس اعلامیه 10 نوامبر همان سال که بین آذربایجان، ارمنستان و روسیه امضا شد، جنگ متوقف شد. پس از آن، نیروهای حافظ صلح روسی در کریدور لاچین و در قره‌باغ مستقر شدند.

قبل از جنگ دوم قره‌باغ، منطقه قره‌باغ آذربایجان و 7 ناحیه مجاور آن تا زمان توافق آتش‌بس 2020، در سال 1994 توسط ارمنستان اشغال شده بود. Ø§ÛŒÙ† درگیری با ادعای ارضی ارمنستان علیه آذربایجان از دوره اتحاد جماهیر شوروی آغاز شده بود.

نویسنده: حمید قدسی آذر کارشناس مسائل قفقاز و ترکیه

انتهای پیام/