به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، جنگ و شروع جنگ فقط با شلیک موشک و خمپاره نیست این روزها جهان در برابر حمله مخرب یک لشگر طبیعی قرار گرفته است . جنگ جهانی تغییرات اقلیمی ماه ها است که آغاز شده است و تخریب که در هر مرتبه حمله این لشگر به جهان صورت می گیرد از ده ها حمله نظامی بیشتر است.
جهان با حرکت به سمت انرژی های تجدیدپذیر گام های خود برای مقابله با این لشگر مخرب را آغاز کرده است و هر چقدر از تغییرات اقلیمی عقب است ولی در تلاش برای تجهیز کردن خود در برابر این لشگر قوی و مخرب است. تاثیرات تغییرات اقلیمی در ویرانی ایران بسیار گسترده است و خواهد بود. دولت ایران چه برنامه هایی برای مواجه با این لشگر دارد؟ شاید بد نباشد که مسئولان کشوری و مردم بدانند که ما از عقب مانده ترین کشورها در جنگ جهانی تغییرات اقلیمی هستیم و تا این لحظه هر روز می بازیم و شکست می خوریم.
شواهد نشان داده است که با افزایش غلظت گازهای اتمسفری درجه حرارت کره زمین بطور قابل ملاحظه ای افزایش یافته است. ای طرف دیگر، افزایش درجه حرارت پیامدهای اقلیمی مختلفی را به همراه داشته و عامل اصلی بروز پدیده تغییر اقلیم محسوب می شود. تغییر اقلیم تأثیر بسزایی بر چرخه هیدرولوژیکی و در نتیجه بر منابع آب، فراوانی و شدت خشکسالی و سیل دارد.
مریم رضازاده- مهندس کشاورزی در خصوص تغییرات اقلیمی و حمله مخرب آن به کشروها و جهان اینگونه گفت: تغییر اقلیم از طریق بروز تغیییراتی در چرخه های زیستی سبب برهم خوردن تعادل در بوم نظام ها می شود. از طرف دیگر، تنوع زیستی توسط فعالیت های بشر مانند تغییر پوشش گیاهی و کاربری اراضی، الودگی ها و حمله گونه های مهاجم و تغییر اقلیم کاهش می یابد. گرمایش جهانی با تغییر در وضعیت گونه ها، دوام و پویایی شبکه غذایی بوم نظام های آبی خشکی را تغییر خواهد داد.
تغییر اقلیم با تغییر شرایط اقلیمی زیستگاه و کاهش دامنه بردباری و مقاومت گونه ها نسبت به شرایط محیطی، موجب انقراض این گونه ها خواهد شد.
همچنین از آنجا که تغییر اقلیم می تواند موجب کاهش توزیع و پراکنش برخی گونه ها شود باعث تغییر تراکم و حذف گونه های دیگر خواهد شد.
وی تاکید داشت:تغییر در کاربری اراضی و مدیریت بوم نظام های زراعی، خدمات اکوسیستم نظیر تنظیم کیفیت و کمیت آب، چرخه جهانی کربن و حفاظت تنوع زیستی را تحت تأثیر قرار می دهد. همچنین با درنظر گرفتن این مطلب که افزایش مصرف علف کش های شیمیایی تحت تأثیر تغییرات اقلیمی آینده نیز مشخص است که این پیامد می تواند اثرات نامطلوبی بر خدمات اکوسیستم نظیر کیفیت آب، گرده افشانی و تنوع زیستی داشته باشد. تغییر اقلیم همچنین قادر است به طور مستقیم با تغییر شرایط غیر زیستی خاک یا به طور غیر مستقیم با تغییر ترکیب جوامع گیاهی فرایندهای خاک و فعالیت جوامع میکروارگانیسم های خاکزی و سایر موجودات حدواسط را تحت تأثیر قرار دهد. بدین ترتیب، تغییرات اقلیمی می تواند کارکرد موجودات خاکزی، اثرات متقابل آنها و ترکیب جوامع میکروارگانیسم های خاکزی را متأثر سازد. با توجه به تغییر ترکیب، توزیع و پراکنش جوامع گیاهی تحت تأثیر تغییرات اقلیمی آینده، برخی محققان بر این باورند که ترکیب جوامع گیاهی، خصوصیات زیستی و غیرزیستی خاک را به میزان زیادی تحت تأثیر قرار خواهد داد. بنابراین، تغییر در ترکیب جوامع گیاهی در پاسخ به تغییرات اقلیمی قادر است تا کارکردهای بوم نظام خاک را متأثر سازد.
افشین صالحیان- استراتژیست ارشد شبکه برق در گفت و گو با رکنا در خصوص اینکه ایران در برابر این جنگ جهانی تغییرات اقلیمی تا چه میزان تجهیز است با تاکید بر اینکه ایران بعنوان یکی از 20کشور تولید کننده گازهای گلخانه ای هنوز اقدام شایانی انجام نداده است گفت:
ایران بعنوان یکی از بیست کشور بزرگ تولید کننده گازهای گلخانه ای در جهان هنوز اقدام شایانی در این جهت انجام نداده است. ایران به نسبت تولید گازهای گلخانه ای باید سریعا به فکر این جایگزینی باشد چرا که این تلاش یک تلاش جهانی است و هیچ کشوری به تنهایی قادر به کاهش میزان گازهای گلخانه ای تا حد مورد نیاز نخواهد بود.
استراتژیست ارشد شبکه برق ایرانی که اکنون ساکن آمریکا است در مورد اینکه بی توجهی امروز به سرمایه گذاری جدی و تخصصی در حوزه انرژی های تجدید پذیر تا ده سال آینده چه ضربات مالی و محیط زیستی و اجتماعی را برای ایران ایجاد خواهد کرد چنین بیان داشت: آماری از میزان خسارت در ایران در دست نیست ولی برای درک بزرگی خسارات مالی می‌شود به کشورهای دیگر که این آمار را جمع آوری می کنند رجوع کرد. بعنوان مثال خسارات ناشی از وقایع طبیعی که به سبب تغییرات اقلیمی در پنج سال پیش در آمریکا رخ داده است بالغ بر ۷۵۰ میلیارد دلار می‌شود. میزان خسارات مالی تغییرات اقلیمی بسیار بزرگ‌تر از انجام دادن تغییراتی است که سبب توقف تغییرات اقلیمی می‌شوند. به عبارت دیگر هزینه بی تصمیمی و عدم اقدام بسیار بالاتر است. ضربات زیست محیطی این تغییرات به شکل وقایع طبیعی ای که با شدت بیشتر و با تواتر بالاتر رخ می دهند خود را نشان می دهند. شدت، مدت و تعداد بارندگی‌های سیل آسا، خشکسالی ها، تغییرات دمایی غیرمنتظره ، همه و همه تهدید کننده حیات محیط زیست هستند. این تغییرات برای جوامع بشری به شکل مهاجرت های گسترده، کمبود منابع غذایی و آب آشامیدنی خود را نشان می دهند. مهاجرت های مربوط به تغییرات اقلیمی در حال حاضر در برخی نقاط جهان رصد شده است. اگر برنامه جدی ای برای مقابله با تغییرات اقلیمی وجود نداشته باشد این مهاجرت ها و کمبودها می توانند تهدید کننده امنیت ملی به شکل تخاصمات منطقه ای و بین المللی و حتی نا آرامی های داخلی باشند. در بسیاری از کشورهای جهان تغییرات اقلیمی یک تهدید امنیت ملی جدی قلمداد می شوند که البته با تدبیر مناسب و علمی قابل مدیریت هستند.
افشین صالحیان- استراتژیست ارشد شبکه برق در مورد اینکه قوانین فوری که مجلس ایران باید برای حرکت با سرعت کشور به سمت انرژی های تجدید پذیر تصویب کند چه قوانینی باید باشد اینگونه پیشنهاد داد: این قوانین باید در دو مسیر موازی تدوین شوند. اول قوانین تشویق کننده برای ایجاد نیروگاه های انرژی تجدید پذیر و دوم قوانین محدود کننده برای استفاده از انرژی‌های فسیلی. ایران به سبب داشتن منابع وسیع سوخت های فسیلی و گسترش آنها در بیش از صد سال گذشته دچار اعتیاد به سوخت های فسیلی شده است. منابع وسیع و ارزان سوخت های فسیلی در کشور، اینرسی تغییر را بسیار دشوار می کند. قدم های کوچک ولی سریع امکان انجام تغییرات بزرگ را در زمان باقیمانده به کشور می دهد.
در کوتاه مدت مجلس می تواند راه سرمایه گذاری خارجی را هموار کند. البته سرمایه گذاری خارجی شرایطی را نیاز دارد که خارج از این بحث است. در ایران نیروگاه های خصوصی به دلیل محدودیت های قانونی تجربه خیلی موفقی نبوده اند ولی اگر از جنبه دیگری به مساله نگاه کنیم اختیارات وسیع ارگان‌های دولتی و وزارتخانه ها در برنامه ریزی و ساخت نیروگاه های انرژی تجدید پذیر می تواند یک نقطه قوت در سرعت دادن به جایگزینی انرژی‌های تجدید پذیر با انرژی سوخت های فسیلی باشد. در حال حاضر قیمت ساخت نیروگاه های انرژی تجدید پذیر در جهان ارزان‌تر از ساخت نیروگاه های سوخت فسیلی است. قانون گزاران کشور با توجه به این نکته برای تخصیص بودجه به بخش انرژی انعطاف پذیری بیشتری برای سرعت دادن به گسترش انرژی‌های تجدید پذیر دارند.
افشین صالحیان در مورد اینکه ایران در فضای انرژی های تجدید پذیر (خورشیدی، بادی) چه میزان پتانسیل دارد و اگر به تولید برسد تا چه میزان توان صادرات خواهد داشت بیان کرد: صادرات برق از انرژی‌های تجدید پذیر ممکن است در حال حاضر کمی بلند پروازانه باشد چون زیرساخت‌هایی نیاز دارد که هنوز در کشور مهیا نیست. اجازه دهید فقط به بخش پتانسیل ها بپردازیم. ایران بطور متوسط ۳۰۰ روز آفتابی در سال دارد و میزان شدت تشعشعات خورشیدی در برخی نقاط کشور خصوصا در نقاط مرکزی و جنوبی از غنی ترین تشعشعات خورشیدی در جهان است.
میزان پیک انرژی برق در ایران حدود ۶۵ هزار مگا وات است. مطالعات آکادمیک نشان می دهد پتانسیل انرژی بادی در کشور بیش از ۵۵۰ هزار مگا وات و انرژی خورشیدی حدود ۱۵ میلیون مگاوات است. ایران یکی از غنی ترین کشورهای جهان در زمینه انرژی‌های تجدید پذیر است. با جایگزینی انرژی‌های تجدید پذیر با سوخت های فسیلی ایران می تواند یک بازیگر مهم منطقه ای در بخش انرژی باقی بماند. خصوصا با کاهش اهمیت نفت و تقاضا برای سوختهای فسیلی در طی بیست تا سی سال آینده، انرژی‌های تجدید پذیر جایگاه ایران را بعنوان یک تولید کننده غنی انرژی‌های تجدید پذیر در منطقه مستحکم خواهند کرد.
وی در مورد اینکه انرژی های تجدید پذیر تا چه حدی در راستای اهداف توسعه پایدار می تواند موثر باشد گفت: بدون انرژی‌های تجدید پذیر در جهان پیش رو توسعه پایدار امکان پذیر نخواهد بود. اگر تصور کنیم که منابع سرشار سوخت فسیلی در آینده به توسعه کشور کمک خواهند کرد بطور حتم تحولات جاری جهان را بخوبی درک نکرده ایم. انرژی‌های تجدید پذیر ارزان‌ترین منابع شناخته شده انرژی در جهان هستند. باد و تشعشعات خورشیدی رایگان هستند. با منابع تمام نشدنی انرژی بادی و خورشیدی، امکان توسعه صنعتی با هزینه ای بسیار کمتر بیش از هر زمان دیگری در تاریخ کشور دست یافتنی شده است. این فرصتی استثنایی برای کشور برای محرومیت زدایی از مناطق محروم و دور افتاده است فرصتی که اگر درست استفاده شود کشور را با یک جهش به مسیر توسعه باز خواهد گرداند.
افشین صالحیان در مورد اینکه در شرایط تحریم و اقتصاد فعلی ایران، دولت تا چه حد می تواند سرمایه گذاری برای توسعه انرژی های تجدید پذیر داشته باشد اینگونه توضیح داد: همانند هر سرمایه گذاری دیگری، شرایط اقتصادی کشور باید برای چنین تحولی در صنعت انرژی مهیا باشد. نرخ تورم بالا، ریسک بالای سرمایه گذاری، عدم وجود قوانین حمایتی از سرمایه گذاری خارجی همه از موانع این دگر دیسی در صنعت انرژی کشور هستند. تحریم ها هم بطور مستقیم و هم بطور غیرمستقیم مانع این ایجاد این تحول در صنعت انرژی کشور هستند. تصمیم گیران استراتژیک کشور در نقطه ای از تصمیم گیری هستند که بسیار برای کشور حساس است. ادامه تحریم ها و یا احتمالا سخت تر شدن آنها که مانع تحول و گسترش صنعت انرژی کشور است و یا رفع تحریم ها و هموار کردن مسیر تحول صنعت انرژی و بدنبال آن ارائه خدمات بهتر به شهروندان.
جوابی که اکثریت ناآگاهان وقتی در خصوص انرژی های تجدید پذیر و لزوم توسعه آن در کشور بیان می کنند این است که کشورهای غربی، سال ها گازهای گلخانه ای تولید کردند و توسعه یافتند و حال می خواهند در ادامه همان مسیر توسعه،کشورهای دیگر را به سمت انرژی های تجدید پذیر خود بکشند در حالیکه متهم وضعیت فعلی خودشان هستند نظر شما چیست؟ درست است. کشورهای صنعتی بیشترین تقصیر در ایجاد بحران کنونی را داشته اند ولی بیشترین سهم در کاهش میزان گازهای گلخانه ای هم داشته اند. بعنوان مثال کالیفرنیا که خود به تنهایی پنجمین اقتصاد بزرگ جهان است برای اولین بار در ۳۰ آوریل امسال توانست صددرصد برق خود را از منابع تجدید پذیر انرژی تامین کند. این رکوردها دائما در حال جابجا شدن هستند و نشاندهنده تعهد کشورهای صنعتی به قطع استفاده از سوخت های فسیلی است.
ایران بدون اینکه کشوری صنعتی باشد یکی از بیست تولید کننده بزرگ گازهای گلخانه ای در جهان است. با این استدلال منتقدان، ایران می بایست به همان میزان که در آلودگی گازهای گلخانه ای نقش داشته برای توقف آن هم تلاش کند. این استدلال منتقدان گرچه صادقانه است ولی می تواند به ضرر کشور استفاده شود. اگر به هر مساله ای به عنوان بهانه ای برای تقابل با کشورهای دیگر نگاه کنیم، قطعا فرصت های زندگی بهتر برای شهروندان از دست خواهد رفت. من دوست دارم که از منظر دیگری به قضیه نگاه کنم. انرژی‌های تجدید پذیر در حال حاضر بسیار ارزان تر از انرژی‌های فسیلی هستند. انرژی‌های تجدید پذیر قابلیت ساخت و به بهره برداری رسیدن در طی چند هفته را دارند. آیا بهتر نیست که از این فرصت استفاده کنیم و مناطقی که در کشور در فقر انرژی بسر می برند با گسترش انرژی‌های تجدید پذیر سطح زندگی مردم آن منطقه را بالا ببریم؟ هزینه تولید برق از یک نیروگاه با سوخت فسیلی بیشتر از هزینه ساخت و بهره برداری یک نیروگاه خورشیدی است. آیا بهتر نیست با جایگزینی انرژی خورشیدی، برق ارزان‌تر برای شهروندان فراهم کنیم؟
به نظرم در زمانی که جهان با یک بحران فوری روبروست تلاش برای پیدا کردن مقصر و متهم کار سازنده ای نخواهد بود. سرنوشت تمام بشریت در این بحران بهم گره خورده است. این بهترین فرصت برای کشور است که با منابع غنی انرژی تجدید پذیر رهبری خود را در تحول صنعت انرژی در منطقه به نمایش بگذارد و الگویی برای جهان باشد. بگذارید اینطور فکر کنیم که وجود منابع وسیع انرژی‌های تجدید پذیر هدیه ای برای مردم کشور است که توان بالا بردن سطح زندگی آنان را دارد. همچنان که نفت توانست استاندارد زندگی در کشور را در طی چند دهه بطرز قابل توجهی بالا ببرد. انرژی‌های تجدید پذیر توان بالاتری در ارتقا سطح زندگی مردم خواهد داشت چون از صدمات غیر قابل جبران به محیط زیست جلوگیری می کند. با استفاده وسیع از انرژی‌های تجدید پذیر و قطع تولید گازهای گلخانه ای در کشور، مردم ایران به سهم خود در نجات تمدن بشری از این بحران می توانند نقش ایفا کنند.
صالحیان تاثیر استفاده و گسترش انرژی های تجدید پذیر در مهار و کاهش تخریب های ناشی از تغییرات اقلیمی در ایران اینگونه برشمرد: فقط دو عدد را به یاد بسپارید: ۵۹ و صفر. این دو عدد نشاندهنده میزان تولید گازهای گلخانه ای در جهان در حال حاضر (۵۹ میلیارد تن) و هدفی که باید جهان به آن برسد :(صفر گیگا تن) در سال. از این میزان ۲۴ میلیارد تن توسط صنعت انرژی تولید می‌شود که ۴۱ درصد میزان کل است. در طی بیست تا سی سال آینده صنعت انرژی ای که بشر در طی صد و پنجاه سال گذشته ساخته است باید بطور اساسی متحول شود تا تولید گازهای گلخانه ای را متوقف کند.
افشین صالحیان-استراتژیست ارشد شبکه برق در مورد اینکه کمبود چه متخصص ها و نیازهایی در ایران برای پیشبرد انرژی های تجدیدپذیر وجود دارد و این نیاز را باید چگونه تامین کرد چنین توضیح داد: ضعف تخصص همواره در طی صد سال گذشته یکی از مشکلات کشور بوده است. در کشورهای پیشرفته بجز تخصص‌های مهندسی، تخصص‌های زیست محیطی، هواشناسی، اقتصاد و سرمایه گزاری، حقوق و علوم ارتباطات از جمله تخصص‌هایی هستند که قطعا برای گسترش انرژی‌های تجدید پذیر استفاده می‌شوند. ولی تربیت نیروهای متخصص و از دست دادن آنها کشور را از چرخه آشنای فرار مغزها که سالهاست کشور با آن درگیر است خارج نخواهد کرد. زمانی که بدانیم که چگونه می توانیم نخبگان را جذب کنیم آنزمان می توانیم بر روی نیازهای تخصصی کشور برنامه ریزی کنیم. کشور هنوز به آن مرحله نرسیده است.
سیده الهام عزیزی، رییس گروه تغییر اقلیم سازمان محیط زیست نیز در گفتگو با رکنا، گفت: کارگروه ملی تغییر اقلیم متشکل از وزارت نفت، نیرو، جهاد، صمت، بهداشت و درمان، کشور، امورخارجه، سازمان برنامه بودجه، استاندارد و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، است که هماهنگ کننده برنامه های ملی تغییر اقلیم هستند.
وی با اشاره به اینکه برای مقابله با اثرات تغییر اقلیم نیاز به تدوین برنامه جامع سازگاری با تغییر اقلیم است، افزود: تولید محصولات مطابق با شرایط اقلیمی و مدیریت منابع آب از جمله اصلی‌ترین کارهایی است که در این حوزه در تمامی کشورها انجام می‌گیرد و ما نیز در سازمان محیط‌زیست در حال تدوین برنامه ملی سازگاری با اثرات تغییر اقلیم هستیم.
عزیزی با اشاره به اینکه کشور ما جز کشورهای تاثیرپذیر از تغییر اقلیم است، تاکید کرد: همکاری بین دستگاهی می‌تواند بسیار موثر برای کاهش تاثیرات این بحران جهانی باشد .
رییس گروه تغییر اقلیم سازمان محیط‌زیست با اشاره به آتش سوزی‌های گسترده در سطح جهان، افزود: تغییر اقلیم واقعیتی غیر قابل انکار است و از پیامدهای آن می‌توان به بروز خشکسالی، تشدید پدیده گردو غبار و کمبود منابع آب اشاره کرد.
وی اضافه کرد: کشورها در حوزه تغییرات اقلیمی دو نوع رویکرد دارند کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و سازگاری با تغییرات اقلیمی که کشور ما نیز در این زمینه در حال اتخاذ سیاست‌های لازم برای سازگاری با اثرات تغییر اقلیم است.
