شفافیت و به حداقل رساندن خطای انسانی یکی از اصلی‌ترین اهداف نسخه نویسی الکترونیک بود؛ حالا، اما آنطور که نایب رئیس انجمن داروسازان می‌گوید در نسخه‌های الکترونیکی هم درست مانند نسخه‌های کاغذی امکان اشتباه وجود دارد، با این تفاوت که اشتباه در نسخه‌های کاغذی به واسطه اشتباه نسخه پیچ‌ها و اغلب به واسطه بد خطی پزشکان رخ می‌داد و اشتباه در نسخ الکترونیکی به دلیل اشتباه پزشک در انتخاب دارو یا به عبارت دقیق‌تر اشتباه منشی پزشک در نوشتن نسخه الکترونیک است! با راه‌افتادن نسخه‌های الکترونیک برخی پزشکان که حوصله سر و کله زدن با نرم‌افزار پیچیده نسخ الکترونیکی را ندارند که به گفته خودشان هر روز به‌رسانی می‌شود و موجب سردرگمی کاربر می‌شود، کار نسخه نویسی را به منشی مطب می‌سپارند! اینگونه می‌شود که احتمال اشتباه در نسخه‌نویسی بالا می‌رود و وقتی بیمار به داروخانه مراجعه می‌کند، داروساز متوجه می‌شود، این دارو تناسبی با بیمار یا سن و سالش ندارد. این تمام ماجرا نیست! ایرادات نسخه‌نویسی الکترونیک گاهی وقت‌ها موجب می‌شود به طور نمونه در کنار آزمایش خاص مدنظر پزشک، آزمایش‌های دیگری هم برای بیمار تجویز شود یا بعضی وقت‌ها آزمایش مورد نظر حذف شود! موضوعی که هم هزینه و فشارش روی دوش بیمار است و هم در نهایت فرآیند درمان را به نتیجه نمی‌رساند.
نسخه‌نویسی الکترونیکی که حالا چند ماهی است در کشور در حال اجرایی‌شدن است انگار نتوانسته به اهدافش دست پیدا کند و در عمل هم مرکز ارائه‌دهنده خدمات سلامت همچون داروخانه، آزمایشگاه و مراکز ارائه خدمات پاراکلینیکی، هم بیمار و هم پزشکان از این شیوه نسخه‌پیچی با کمک فناوری اطلاعات ناراضی‌اند! در این بین برخی پزشکان که حوصله سر و کله زدن با اینترنت کند و قطع و وصل‌های مداوم نرم‌افزار نسخه‌نویسی را ندارند، به منظور این کار منشی یا فرد دیگری را به کار می‌گیرند تا به جای آن‌ها برای بیمار نسخه بنویسد!
منشی‌های نسخه نویس
خانم حیدری یکی از کسانی است که پزشک معالج مادرش نسخه‌نویسی را به منشی‌اش واگذار می‌کند یا نسخه‌ای کاغذی به دست‌شان می‌دهد که باید قید تهیه دارو با بیمه را بزنند. وی به «جوان» می‌گوید: «چشم‌پزشکی که مادرم را تحت‌نظر دارد، همیشه به واسطه شلوغی مطب نسخه‌دستی می‌نوسد و اگر بخواهیم نسخه الکترونیک باشد، باید صبر کنیم تا منشی‌اش برایمان نسخه بنویسد!»
آقای حسینی هم در گفتگو با «جوان» می‌گوید: «من مشکل کمر درد دارم و حتی پیش از این هم وقتی به پزشک مراجعه می‌کردم، دکترم به منشی‌اش می‌گفت چه دارویی را برایم بنویسد و در نهایت منشی مهر پزشک را روی نسخه می‌کوبید!»
چالش‌های نسخ الکترونیک برای پزشکان
پای درد دل پزشکان که بنشینید می‌بینید اغلب آن‌ها هم از نسخه‌نویسی الکترونیک دل‌خوشی ندارند. آنطور که دکتر اکرم فلاح، یکی از پزشکان منتقد نسخه‌نویسی الکترونیک به «جوان» می‌گوید: «یکی از اصلی‌ترین مشکلات ما قطع مداوم اینترنت و سیستم است. اگر اینترنت وصل باشد و همه‌چیز درست باشد برای نوشتن یک نسخه حداقل ۱۰ دقیقه تا یک ربع وقت می‌برد و در نهایت هم بیمار و پزشک به مشکل می‌خورند.»
فلاح با تأکید در واکنش به این نکته که برخی پزشکان نوشتن نسخه را به منشی خود واگذار می‌کنند، می‌گوید: «در این‌باره نمی‌توانم اظهارنظری داشته‌باشم، اما هر دارویی تعداد زیادی مشابه دارد و این کار فقط از عهده خود پزشک بر می‌آید در غیر این صورت نسخه‌نویسی با مشکل مواجه می‌شود.»
از نگاه این پزشک با عنایت به شرایط کندی و مشکلات اینترنت این روش پاسخگو نیست.فلاح می‌افزاید: «درست است که پزشکان اغلب خوش‌خط نیستند، اما داروخانه‌ها در خواندن خط پزشکان حرفه‌ای شده‌اند و حالا هم در نسخ الکترونیکی با مشکلات متعددی مواجهیم.»
وی با اشاره به مشکلاتی که با نسخه‌نویسی الکترونیکی دارد، می‌گوید: «اینترنت که اغلب یا قطع است یا کند. من خودم از دکتر نکست استفاده می‌کنم، اما هر روز یک به روز رسانی تازه دارد و دوباره باید با پشتیبانی تماس بگیریم و ببینیم باید چگونه وارد نرم افزار شویم و عمل کنیم که هم وقت مریض گرفته نشود و هم وقت پزشک.»
تحمیل آزمایش‌های بیشتر یا حذف آزمایش اصلی
به گفته فلاح برخی آزمایش‌ها یا داروها به راحتی در این اپ پیدا نمی‌شود و این مسئله کار را سخت می‌کند. وی می‌افزاید: «علاوه بر این برای تاریخ نسخ هم مشکل داریم. برای نسخ کاغذی ۲۴ ساعت برای دارو و تا یک ماه برای آزمایش و خدمات پاراکلینیک فرصت بود، اما در حال حاضر مثلاً بیماری که سی‌ام ماه به ما مراجعه می‌کند برای انجام آزمایش و عکس و اسکن با مشکل مواجه می‌شود.»
این پزشک تأکید می‌کند: «ما در نسخ‌دستی یک آزمایش مورد نیاز را برای بیمه تجویز می‌کردیم، اما در این نسخ به طور مثال وقتی می‌خواهی برای بیماری آزمایش ادرار بدهی انواع و اقسام آزمایش‌ها در کنار آن تجویز می‌شود که نیازی هم نیست یا حتی ممکن است آزمایشی که مدنظر دکتر است، حذف شود.
مهر پزشک پای نسخه منشی!
سید علی فاطمی، نایب رئیس انجمن داروسازان ایران هم با اشاره به نسخه‌نویسی اشتباه در قالب نسخه‌نویسی الکترونیک می‌گوید: «برخی از پزشکان ممکن است دارویی را به اشتباه وارد کنند یا اینکه برخی پزشکان هنوز نسخه را به دست منشی می‌دهند تا برای بیمار نسخه بنویسد.»
وی با اشاره به اشتباهاتی که حتی در نسخه‌نویسی الکترونیک رخ می‌دهد، می‌افزاید: «به عنوان مثال همکار دندانپزشکی بودند که به اشتباه دارویی را که انتخاب کرده‌بودند، داروی آریتمی قلبی بوده و اگر بیمار آن را مصرف می‌کرد، دچار مشکل می‌شد. یا مثلاً دوز بالایی از دارو را برای کودک انتخاب کرده‌بودند.»
فاطمی معتقد است برای اینکه این ریسک به حداقل برسد، باید چند اقدام انجام شود، اولاً نسخه‌نویسی باید متناسب با تخصص پزشک انجام شود؛ به طوری که شرکت‌های نرم‌افزاری در نرم‌افزار متناسب با تخصص پزشک داروها را فیلتر کنند. باید تعریف شود که پزشکان بر اساس تخصص‌شان چه داروهایی را می‌توانند تجویز کنند. البته قرار بود که موضوع از سوی بیمه‌ها برطرف شود تا هر تخصصی نتواند برخی داروها را انتخاب کند و سیستم هوشمند باشد و آلارم دهد تا پزشک متوجه شود که فلان دارو با تخصصش ارتباطی ندارد. در حال حاضر این فیلترگذاری برای برخی اقلام دارویی انجام شده‌است.
وی تأکید می‌کند: «پزشکان نباید نسخه‌نویسی را به منشی واگذار کنند و داروخانه‌ها نیز باید با دقت نسخ را بررسی کنند و پزشک داروخانه هم روی نسخ نظارت کافی داشته‌باشد.»
2323
