داوری در فوتبال ایران همواره حرفهای سخت و چالشبرانگیز است. در هر فصل انتقادات زیادی علیه داوران وارد میشود. داوران جزو مظلومترین اقشار در این رشته پرمخاطب هستند. در حالی که بازیکنان و مربیان دستمزدهای نجومی دریافت میکنند، داوران ما همیشه از حقوق و مزایای خود گلایه دارند.
داوران ایرانی اکثراً اشخاص تحصیل کردهای هستند که قضاوت را حرفه اصلی خود نمیدانند. آن ها یک شغل اصلی دارند و در کنار آن حرفه داوری را نیز به واسطه عشق و علاقه خود ادامه می دهند.
داوران فوتبال در کشور ما به خاطر علاقه وافر به این کار، سختیهای موجود را تحمل میکنند. حقوق و مزایای داورانی ایرانی با داوران خارجی قابل قیاس نیست. در کشورهای خارجی، داوران از طریق این حرفه بهراحتی زندگی خود را میگذرانند. اگر علاقهمند هستید در خصوص وضعیت داوری در فوتبال کشور و همچنین میزان دریافتیهای این افراد اطلاعاتی داشته باشید، در ادامه همراه ما باشید.
دوست داران داوری، ابتدا باید در کلاسهای مربوطه شرکت کنند. متقاضیان داوری در چند سطح ارزیابی میشوند. این سطوح شامل درجه سه، دو، یک، ملی و بینالمللی است. کسانی که خواستار پیشرفت در این حرفه هستند، باید از ۱۷-۱۸ سالگی فعالیت خود را شروع کنند. در این صورت شانس بالاتری برای رسیدن به لیگ برتر و قضاوت در سطح بینالمللی دارند. در سطح درجه ۳ خیلی بازی به افراد نمیرسد و پس از طی کردن این مرحله، میتوانند در کلاسهای درجه ۲ شرکت کنند. دو سال بعد در کلاسهای درجه یک و دو سال و نیم دیگر در کلاسهای مربوط به درجه ملی مجاز به حضور هستند. پس از دریافت مدرک درجه یک و دو، داور را به لیگهای پایههای کشور معرفی میکنند. در آن صورت مجاز به قضاوت در بازیهای استانی میشوند. پس از کسب تجربه به مدت ۳ سال، میتوانید در لیگ ۳ داوری کنید. مدت زمان ارتقا در هر سطح، هر ۳ سال است. استان تهران دارای سه سطح برای داوری است. این سه سطح شامل آسیاویژن، لیگ دسته یک و لیگ دسته دو میشود.
شغل داوری در سطوح پایین برای جوانان محصل و دانشجو به لحاظ درآمدی بد نیست. آنها میتوانند ماهانه ۳ تا ۴ میلیون درآمد داشته باشند. در نظر گرفتن داوری بهعنوان شغل در ایران، کار اشتباهی است؛ چون شکل فرسایشی دارد و رسیدن به درجههای بالا، واقعاً دشوار و پر چالش است. اشخاص تصمیم گیر، بیشتر برای رفع شدن مسائل خود به متقاضیان داوری نگاه میکنند. دغدغه اصلی آنها، بیشتر برگزاری مسابقات است تا پیشرفت علاقهمندان به داوری. به داوران لیگهای پایه برای بازی، مأموریت و حق مسافت، بسته به سطح مربوطه دستمزد میدهند.
در سطح امید برای هر بازی ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان، در سطح جوانان ۶۰۰ هزار تومان و در سطح نوجوانان و نونهالان حدوداً ۵۰۰ هزار تومان حقوق میدهند. البته این مبالغ برای داور وسط لحاظ میشود. کمکداورها، تا ۲۰۰ هزار تومان در هر سطح کمتر دستمزد میگیرند.
داوران وسط در لیگ یک برای هر بازی حدوداً ۲ میلیون تومان میگیرند. در فصل پیش، داوران وسط در لیگ برتر ۹۹۰ هزار تومان برای هر بازی دریافتی داشتند. کمک داورها نیز حدوداً ۷۰۰ هزار تومان میگرفتند. بهتازگی داوران لیگ برتری برای هر بازی ۵ میلیون و ۹۰ هزار تومان دستمزد میگیرند که البته از این مقدار، ۱۰ درصد مالیات کسر میشود. کمکداور ۳ میلیون و ۷۰۰ هزار و داور چهارم نیز ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان حقوق میگیرد. مسئولان مربوطه، دستمزد داوران را معمولا پس از اتمام فصل، پرداخت می کنند.
شرایط داوران در کشورهای خارجی بسیار متفاوت است. در این کشورها، به داوری بهعنوان شغل اصلی نگاه میشود. با آنها قراردادی مثل بازیکنان فوتبال بسته میشود. یک پیشپرداخت به داوران داده میشود. در حدود ۵ هزار دلار در سال در نظر گرفته میشود. در کشورهای مختلف این پرداختیها متفاوت است. در بعضی کشورها برای هر بازی تا ۲ هزار دلار هم داده میشود. البته مزایای دیگری هم برای داوران در نظر گرفته میشود. در فوتبال انگلیس، داوران بیشتر دستمزدها را میگیرند. سالیانه در حدود ۵۰ تا ۶۰ هزار پوند حقوق دریافت میکنند.
در کشورهای دیگر، داوری کاملاً یک شغل محسوب میشود. در این کشورها، داوران به حرفههای مکمل فکر نکرده و کاملاً تأمین هستند. درحالیکه در ایران شرایط به این شکل نیست.
فدراسیون برای داوران لیگ برتری و لیگ یک، هزینه بلیت هواپیما را تقبل میکند. بیشترین سهمیه داوری برای تهران، مازندران و اصفهان است. بهعنوانمثال برادران حیدری که جزو سهمیه همدان هستند، در سال ۲ بازی سوت میزنند. به دلیل بین المللی بودن این دو شخص، توجه بیشتری به آن ها میشود. جایگاه اجتماعی در مورد توجه قرار گرفتن بسیار تأثیرگذار است. مثلاً بیژن حیدری بهعنوان پزشک، بیشتر مورد توجه و حمایت کمیته داوران قرار میگیرد. این قبیل افراد حتی در صورت ارتکاب اشتباه در بازیها، آنچنان سخت توبیخ نمیشوند. بهترین شرایط برای داوران تهرانی است. داوران شاخص بین ۶ تا ۸ بازی در فصل را دارند. با احتساب حداقل بازی در طول فصل، این داوران در سال ۳۰ میلیون درآمد دارند.
پارسال در لیگ برتر ایران، لباس داوری داده نشده بود. پس از مدتی هم در کیسه دستی به آنها البسه دادند. البته برای فصل جدید، یک دست کت و شلوار، لباس تمرین و لباس داوری به همه داده شده است. داوری در ایران پشت پردههایی دارد. بسیار از داوران مطرح بهواسطه پدر، برادر یا عضوی از خانواده خود، حمایتشده و وارد این حرفه شدهاند. قضاوت فوتبال در کشور ما، درآمد خاصی برای اکثریت ندارد. در ایران کسی چشم دیدن موفقیت دیگری را ندارد. البته در یک موضوع باید واقع بین باشیم. امکانات اولیه برای یک لیگ حرفهای، هنوز در اختیار داوران ما نیست. سیستم صوتی مناسب، سیستم کمک داور ویدئویی و مسائل این چنینی در فوتبال ما وجود ندارد. هزینه ای که بابت اسپانسرینگ به داوری داده می شود، تماما برای داوران هزینه نمی شود.