عصر ایران - روغن ماهی که از ماهی های چرب مانند سالمون به دست می آید، یکی از محبوب ترین مکمل های غذایی در جهان است. بخش مهمی از فواید سلامتی این ترکیب از دو نوع اسید چرب امگا 3 شامل ایکوزاپنتانوئیک اسید (EPA) و دوکوزاهگزانوئیک اسید (DHA) منشا می گیرد. مشخص شده که هر دوی آنها علاوه بر مزایای بیشمار دیگر، سلامت قلب و مغز را بهبود می بخشند.
این در حالی است که مکملی به نام روغن کریل به عنوان یکی دیگر از محصولات غنی از EPA و DHA ظاهر شده است. حتی ادعا می شود که روغن کریل مزایای بیشتری نسبت به روغن ماهی دارد. نکاتی که در ادامه در خصوص روغن کریل مورد بررسی قرار می گیرند، با استناد به مطالعات منتشر شده توسط مرکز ملی اطلاعات زیست فناوری آمریکا دسته بندی شده اند:
بیشتر مردم با روغن ماهی آشنا هستند، اما افراد کمتری در مورد مکمل های روغن کریل می دانند. این روغن از سخت پوستان کوچکی به نام کریل قطب جنوب به دست می آید. موجودات دریایی مذکور یکی از منابع تغذیه ای اصلی برای بسیاری از حیوانات از جمله نهنگ ها، فوک ها، پنگوئن ها و پرندگان هستند.
مانند روغن ماهی، روغن کریل نیز سرشار از EPA و DHA است. با این حال، اسیدهای چرب موجود در روغن کریل از نظر ساختاری با اسیدهای چرب روغن ماهی متفاوت هستند و این موضوع ممکن است بر نحوه استفاده بدن از آنها تاثیر گذار باشد.
از دید ظاهری هم روغن کریل متفاوت از روغن ماهی به نظر می رسد. در حالی که روغن ماهی به طور معمول سایه ای از رنگ زرد دارد، یک آنتی اکسیدان طبیعی به نام آستاکسانتین به روغن کریل رنگ مایل به قرمز می دهد.
برخی از مطالعات نشان می دهند که بدن ممکن است اسیدهای چرب موجود در روغن کریل را بهتر از اسیدهای چرب روغن ماهی جذب و استفاده کند.
اسیدهای چرب روغن ماهی به شکل تری گلیسیرید یافت می شوند. در مقابل بسیاری از اسیدهای چرب موجود در روغن کریل به شکل فسفولیپید هستند که به عقیده کارشناسان در افزایش جذب و اثربخشی آنها یاری رسان است.
طی یک مطالعه معتبر به شرکت کنندگان روغن ماهی و کریل داده و در ادامه سطح اسیدهای چرب خون آنها چند روز بعد اندازه گیری شد. پس از 72 ساعت، غلظت EPA و DHA در خون افرادی که روغن کریل مصرف کرده بودند بالاتر بود. این نتایج نشان دادند که بدن شرکت کنندگان روغن کریل را بهتر از روغن ماهی جذب کرده است.
در پژوهش دیگری به داوطلبان روغن ماهی و یا حدود دو سوم همان مقدار روغن کریل داده شد. هر دو گروه سطوح خونی EPA و DHA را به میزان یکسان افزایش دادند، حتی در شرایطی که دوز روغن کریل کمتر بود.
آنتی اکسیدان ها به محافظت از بدن در برابر استرس اکسیداتیو، نوعی آسیب سلولی ناشی از مولکول هایی به نام رادیکال های آزاد کمک می کنند. روغن کریل حاوی آنتی اکسیدانی به نام آستاکسانتین است که در بیشتر روغن های ماهی یافت نمی شود.
به نظر می رسد که آستاکسانتین موجود در روغن کریل از آن در برابر اکسیداسیون محافظت و از فاسد شدن آن در قفسه جلوگیری می کند. با این حال همچنان به تحقیقات کامل تری در این زمینه نیاز خواهد بود.
برخی از مطالعات نشان داده اند که خواص آنتی اکسیدانی و ضد التهابی آستاکسانتین می تواند برای سلامت قلب مفید باشد. به عنوان مثال در یک مطالعه دیده شد که آستاکسانتین ایزوله باعث کاهش تری گلیسیرید و افزایش HDL در بیماران با چربی خون خفیف می شود.
روغن ماهی بیشتر به دلیل اثرات مفید خود بر سلامت قلب شناخته شده است، اما مطالعات متعدد نشان داده اند که روغن کریل نیز می تواند سلامت قلب را تا حد زیادی بهبود ببخشد.
در یک مطالعه شرکت کنندگانی که کلسترول خون بالایی داشتند به مدت سه ماه روزانه روغن ماهی، روغن کریل یا دارونما دريافت کردند. دوز بندی بر اساس وزن بدن متفاوت بود. بر اساس یافته ها هم روغن ماهی و هم روغن کریل در کاهش یک سری از عوامل خطر بیماری های قلبی- عروقی نقش موثر داشتند.
با این حال باز هم مشاهده شد که روغن کریل در کاهش قند خون، تری گلیسیرید و کلسترول بد اثربخش تر از روغن ماهی است. اما در مجموع از آن جایی که روغن ماهی ارزان تر و در دسترس تر است، استفاده از ترکیب قویتر روغن کریل با محدودیت رو به رو است. به دلیل روش های گران قیمت برداشت و فرآوری، روغن کریل اغلب می تواند تا 10 برابر گرانتر از روغن ماهی باشد.
از طرفی دیگر توجه به این نکته بسیار مهم است که روغن ماهی و کریل ممکن است بر لخته شدن خون تاثیر بگذارند، بنابراین اگر در حال حاضر داروهای رقیق کننده خون مصرف می کنید یا اختلال خونی دارید، قبل از مصرف هر یک از این ترکیبات (چه به صورت طبیعی و چه در قالب مکمل های دارویی) با پزشک معالج یا داروساز خود مشورت کنید.
