به گزارش خبرگزاری مهر، سلسله جلسات «بازاندیشی مهاجرت» در قالب ویژه برنامه سایه روشن به همت فرهنگسرای اندیشه برگزار شده و در آن ابعاد مختلف موضوع مهاجرت مورد بررسی قرار می‌گیرد. نخستین جلسه از این ویژه برنامه با موضوع «مهاجرت نخبگان» در فرهنگسرای اندیشه برگزار شد.
در این جلسه سیدعلی حسینی معاون سرمایه انسانی مرکز تعاملات بین‌الملل معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و غلامرضا منتظمی دیپلمات سابق ایران در فرانسه و مدیر مؤسسه افق نو حضور داشتند.
حسینی در ابتدای سخنان خود گفت: اگر بخواهیم صرفاً دید منفی داشته باشیم، موضوع مهاجرت به عنوان یک تهدید دیده می‌شود، این موضوع در حالی است که از برخی مناظر دیگر، می‌تواند فرصت‌هایی را به همراه داشته باشد. اگر مهاجرت هدفمند باشد و طی آن انتخاب درستی صورت گیرد، می‌توان به ابعاد مثبت آن نیز فکر کرد. نکته مهم اینجاست که ارتباط آن فرد با کشورمان قطع نشود. امروزه در دنیا نیز موضوع مهاجرت رشد چشمگیری داشته و تعداد دانشجویان بین‌المللی از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۲، ۵ برابر شده است.
وی افزود: بر اساس آمارها، حدود ۵۳ هزار دانشجوی ایرانی در خارج از کشورمان تحصیل می‌کنند. البته این تعداد نسبت به ۱۰ سال قبل، کاهش چشمگیری داشته است. با این حال، از نظر کیفی بهترین دانشجویان ما برای تحصیل به کشورهای دیگر می‌روند. در حقیقت، اگر چه شاید تحت تأثیر عواملی کمیت کمتر شده است، اما کیفیت دانشجویان مهاجر بالاست. از سوی دیگر، بسیاری از این دانشجویان مهاجر شاید در جایی تحصیل کنند که جز بهترین دانشگاه‌های دنیا نباشد؛ جالب است بدانید که حدود ۰.۵ تا ۱ درصد دانشجویان ایرانی که مهاجرت می‌کنند در ۲۰ دانشگاه برتر دنیا پذیرش می‌گیرند.
مرکز تعاملات بین‌الملل معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری گفت: در دنیا، مهاجرت بین‌المللی و دانشجویان بین‌المللی وجود دارد، اما عمده آنان پس از تحصیل به کشورشان برمی‌گردند. برای مثال، چینی‌ها بیش از ۳۲۰ هزار دانشجو در آمریکا و کشورهای دیگر دارند اما عمده آنان پس از تحصیل به چین برمی‌گردند. دلیل این موضوع هم این است که آکادمی علوم چین به آنان شغل و درآمد خوبی می‌دهد. هم‌چنین تعداد دانشجویان عربستانی در آمریکا، ۳-۴ برابر دانشجویان ایرانی است، اما آنان هم به کشورشان برمی‌گردند. این اتفاق در حالی است که ۹۰ درصد ایرانیانی که به آمریکا می‌روند و بیش از ۱۰ سال در آنجا می‌مانند، دیگر برنمی‌گردند. این اتفاق، نقطه ضعف ماست.
در بخش دیگری از این جلسه غلامرضا منتظمی گفت: در قرن بیستم و پس از تحولاتی که پیش آمد، نخستین زمینه‌ها برای موضوع مهاجرت، آن هم در شکل و قالب فعلی آن ایجاد شد. انتخاب بسیاری از افراد غرب بود، اما با اتفاقاتی در سال‌های بعد رخ داد، غرب هیمنه خود را از دست داد. اکنون مهاجرت تبدیل به مفهوم جدیدی شده است که از آن به عنوان پناهندگی یاد می‌کنند.
وی ادامه داد: جنگ نرم تکان‌دهنده‌ای از سوی دشمنان علیه ایران شکل گرفته است که در ۲ بعد قابل بررسی است؛ یکی تحریم‌هاست که به بهانه هسته‌ای شدن ایران علیه کشورمان اعمال شده و به نوعی زلزله ۱۰ ریشتری به اقتصاد ماست و دیگری مانور دادن در موضوع مهاجرت و القای مفهوم فرار نخبگان از کشورمان است. آنان تلاش می‌کنند تا بگویند که ایران نمی‌تواند از نخبگان خود به درستی استفاده کند و آنان راهی جز مهاجرت ندارند.
حسینی در بخش دوم سخنان خود گفت: در سال ۱۳۹۴، ۵ کشور چین، تایوان، کره جنوبی، هند و مالزی را به صورت مطالعه موردی در حوزه مهاجرت و بازگشت نخبگان‌شان بررسی کردیم. جالب است بدانید که بسیاری از این کشورها اقدامات قابل تأملی برای بازگشت نخبگان خود انجام دادند. برای مثال، هند گفت: هر هندی که در آمریکا حضور دارد و در حوزه IT فعالیت دارد، می‌تواند در هند شرکت خود را تأسیس کرده، تیم بگذارد و از دور آن را مدیریت کند. همین موضوع باعث شد تا هند تبدیل به یکی از قطب‌های بزرگ IT در دنیا شود. هم‌چنین، تایوان با ایجاد یک پارک تکنولوژی اعلام کرد که هر تایوانی که از خارج از کشور برمی‌گردد، زیرساختی را در این پارک به او می‌دهم تا بتواند فعالیتش را دنبال کند.
وی ادامه داد: فراموش نکنید که مقوله مهاجرت یکسری عوامل کششی از خارج از کشور دارد و یک سری عوامل کششی از داخل. عواملی نظیر بار روانی موجود در فضای مجازی پذیرایی خوب، استاندارد بودن فعالیت‌ها، جذابیت‌های مالی و … از جمله عواملی است که دانشجو را ترغیب به مهاجرت می‌کند.
وی ضمن تشریح فعالیت‌های مرکز تعاملات بین‌الملل برای بازگشت نخبگان ایرانی که در دانشگاه‌های خارج تحصیل می‌کنند گفت: از سال ۱۳۹۴، با راه‌اندازی یک پلتفرم، یکسری از مجموعه‌ها، شرکت‌ها و گروه‌های پژوهشی های‌تک که فعالیت‌شان در مرز علم و تکنولوژی است را شناسایی کردیم. از سویی دیگر، از طریق انجمن‌های تخصصی ارتباطی را بین این گروه‌ها و دانشجویان و فارغ التحصیلان ایران که خارج از کشور هستند، برقرار کردیم. نتیجه این شد که ۱۰ هزار نخبه ایرانی که در دانشگاه‌های بسیار خوب دنیا تحصیل می‌کنند، با داخل کشورمان، دانشگاه‌ها و شرکت‌های قوی دانش‌بنیان مرتبط‌اند. ۲۷۰۰ نفر از آنان به ایران بازگشتند و در شرکت‌های دانش‌بنیان که واقعاً فعالیت دقیق و به روز علمی انجام می‌دهند، کار می‌کنند. علاوه براین، ۷۰۰ نفر از آنان هیئت علمی شده‌اند و نزدیک به ۳۴۰ شرکت دانش‌بنیان در حوزه‌های مختلف گردشگری، انرژی، نانو، بیوتکنولوژی، تجهیزات پزشکی و … به همت آنان تأسیس شده است.
حسینی در پایان گفت: بسیاری از کسانی که در خارج از ایران هستند و می‌خواهند بازگردند مشکل سربازی دارند، ما با همکاری ستاد کل نیروهای مسلح، مقرر کردیم که افراد تاپ، کل پروژه سربازی‌شان را خارج از کشور انجام بدهند. این موضوع باعث می‌شود که چالش سربازی آنان حل شود و بهتر بتوانند در ایران رفت و آمد کنند. تمام تلاش ما این است که وقتی این نخبگان به ایران بازمی‌گردند بتوانیم از ظرفیت‌شان به خوبی استفاده کنیم. هم‌چنین تلاش می‌کنیم با معرفی آنان به دانشگاه‌ها و شرکت‌های مختلف راه ارتباطی ایجاد کنیم. البته چالش‌های بسیار زیادی در این مسیر وجود دارد که باید حل شود.
