«مد گرایی» حالتی است که فرد طرز لباس پوشیدن و سبک، زندگی و رفتار خود را طبق آخرین الگوها تنظیم کند و به محض آنکه الگوی جدیدی در جامعه رواج یافت، از آن یکی پیروی نماید.
گرایش به (مد)، بیانگر نوعی تجدید نظرخواهی و تلاش در جهت نو کردن و تغییر در مسائل مختلف ظاهری زندگی است. در واقع مد یک نوع جلوه گری فردی در محیط اجتماعی است که منحصر به سن خاصی نیست و از این رو همه ردههای جنسی و سنی را شامل میشود، اما در یک مرحله جذابیت بیشتری دارد و آن دوره جوانی (به عنوان حامل اصلی فرهنگ نسل آینده) است.
فاصله بین دو جنگ جهانی در واقع دوره طلایی مد لباسهای فرانسوی به شمار میرود.
ماشینها جای کالسکهها را گرفتند. اشراف تاج هایشان را کنار گذاشتند و مانند هنرپیشگان فیلمها لباس پوشیدند.
کمی پس از جنگ جهانی اول در مد تغییرات اساسی به وجود آمد. کلاه پوشهای پف دار جای چترهای کوتاه را گرفتند. خانمها لباسهای مردانه پوشیدند. هر چند در ابتدا در برخی از کشورها مدها برای زنان و مردان به یک شکل طراحی شده بود، ولی تا سال ۱۹۲۵ مردم با اشتیاق از مدهای جدید استفبال نمودند.
سبک فرانسوی طی این دوره بین خانمهای جوان بسیار مرسوم شد. کلاههای ورزشی هم در این دوران بین مردان و زنان رواج پیدا کرد.
نوع پوشش مردهای امریکایی تا حدودی شکل غیر رسمی به خود گرفت که نمایانگر سلیقه راحت پسند و جوان آنها بود. تقریبا هیچ کس در قرن بیستم از لباس پوشیدن به شیوه جوانانها خودداری نمیکرد. پیراهنهای کوتاه جایگین پیراهنهای قدیمی بلند شدند. پیراهنهای بافتنی و شلوار گلف که یک شلوار کوتاه بود از لباسهای رایج آن دروه شد. کتهای دنباله دار و لباس هایی از این دست دیگر استفاده نمیشدند.
کودکان و نوجوانان سعی دارند تا به تقلید از بزرگسالان مانند آنها لباس بپوشند و رفتار کنند، لذا اگر والدین از ابتدا الگوی صحیحی را برای فرزند ایجاد کنند و کاری کنند که کودک و نوجوان دیده شود و برخوردهای مناسب، توانمندیها و رفتارهای مناسب او را مورد توجه و ارزش قرار دهند این نیاز کودکان به نحو بهتری تعدیل و برآورده میشود.
انگیزه رقابت و چشم وهم چشمی با دیگران، از دیگر عوامل پیروی از مد در بین جوانان و نوجوانان محسوب میشود. این انگیزه، در همه افراد وجود دارد و به گونههای مختلف بروز میکند. رقابت اگر درزمینههای مثبت جهت داده شود، باعث پیشرفت و رشد و تکامل معنوی فردی میشود؛ اما اگر جهت گیری آن به سوی امور مادی و مدپرستی باشد و فرد، سعی کند ازلحاظ ظاهری (و مثلاً در سبک و شیوه لباس پوشیدن) از دیگران عقب نماند، سرانجام خوبی نخواهد داشت.
افرادی هستند که با تعویض و تغییر هرروزه لباس و آرایش خود و خریدن لباسهای گران نرخ و مد روز، درصدد جلب توجه دیگران برمی آیند. استفاده از لباسهای چسبناک، براق و رنگارنگ، کفش هایی باپاشنههای خیلی بلند، آرایش تند بارنگهای غیرطبیعی و.. باعث جلب توجه دیگران شده، نگاه هایی را به خود معطوف میدارد.
لباس هایی که در جامعه (مد) میشوند، نرخ بالایی نسبت به سایر لباسها دارند. برای مثال یک شلوار تکه و پاره که به فروش میرسد، قیمتی بالا تر از شلوار سالم دارد. علاقه نوجوانان و جوانان، نسبت به این مدل لباسها به سرعت در حال افزایش است. انداختن گوشواره در بین پسران، یکی دیگر از تاثیرات (مد) بر جامعه است.
لباس فروشیها و بوتیکهای زیادی وجود دارند که هم پای (مد) پیش میروند و در ویترینهای خود، لباس هایی را به نمایش گذاشتهاند که مورد پسند قشر خاصی است.
گشت کوتاهی در یکی از پاساژهای معروف تهران زدم تا از نزدیک با فروشندگان لباس، صحبت کنم.
پاساژ بوستان، واقع در محله پونک، یکی از مراکز خریدی است که روزانه خریداران زیادی به آن مراجعه میکنند. ویترین یکی از مغازهها نظرم را به خود جلب کرد. وارد مغازه شدم. فروشنده جوانی تقریبا ۲۶ ساله بود که یکی از همین لباسهای ویترین را پوشیده بود. شلواری که پیدا کردن جای سالم در آن کار بسیار دشواری بود. قیمت را که جویا شدم اینگونه پاسخ داد « دست روی بهترین کار ترکیه گذاشتی داداش. ببین مثل همین شلوارو خودم پوشیدم. الان این شلوار توی ترکیه خیلی محبوب شده و کار خیلی خوبیه. قیمتش هم قابلتو نداره ۷۷۰ تومن.»
برایم عجیب بود که نرخ یک شلوار، که جای سالم در آن دیده نمیشود انقدر بالا باشد. برای تولید این شلوار که پارچه زیادی استفاده نشده پس چرا انقدر قیمتش زیاده؟ « درسته پارچه کم به کار رفته ولی خب الان این مدل (مد) شده و قیمتش همینه. شلوار معمولی هم دارم ۴۰۰ تومن. اگه میخوای بیارم ببینی» نه ممنون. از مغازه خارج شدم. بیشتر فروشندگان، متناسب با مد جامعه، لباس هارا به نمایش گذاشته بودند و مشتریهای آنها قشر نوجوان بودند. ۸۰درصد این مغازه ها، لباسهای (مد) را با قیمتهای فضایی به فروش میرسانند.
اکثر لباسهای انتخابی نوجوانان و جوانان، بسیار عجیب است. در یکی از کافههای تهران، گپ کوتاهی با آنها زدم.
تعدادی جوان، دور یک میز نشسته و مشغول صحبت بودند. از آنها اجازه گرفتم و کنارشان نشستم. مدل مو، لباس، کفش و... متفاوت بود. سوالم را اینگونه آغاز کردم: چقدر با (مد) پیش میروید؟ « خیلی زیاد. الان دیگه همه درگیرش شدن» خب اگه چیزی باشه که مناسب ما نباشه چی؟« خیلی اهمیت نمیدم بهش. مهم اینه که (مد) چی بگه. هرچیزی که مد میشه دلیل نمیشه که بهمون بیاد. اما برای اینکه از جامعه یا دنیا عقب نمونیم میخریم. همین شلوارو ببین، درسته که میگن طرف شلوار پاره پوشیده، اما خب چون مد شده خریدم. قیمتشم خیلی بیشتره. من بابت این شلوار ۹۰۰ تومن پول دادم که یه شلوار معمولی ممکنه قیمتش ۳۰۰ تومن باشه. خوبه آدم متناسب با مد جلو بره» گپ ما اندکی طولانی شد. از کنارشان بلند شدم.
جوانی صدایم زد و گفت: اتفاقی صحبت هایتان را شنیدم و برایم جالب بود. او نظری متفاوت با سایرین داشت و گفت: « به نظر من (مد) یک چیز دم دستیه. یعنی فعلا بذار اینو بپوشم تا بعد ببینم چی میشه. خیلی از کسایی که با مد روز پیش میرن ثبات شخصیتی ندارن و نیاز دارن توسط دیگران تایید بشن. برای همین لباس هایی را انتخاب میکنند که همیشه جلوی چشم باشند. شاید اون چیزی که میپوشن مورد قبول جامعه نباشه و اصلا بهشون نیاد، اما پوشش خودشون رو مطابق با (مد) انتخاب میکنند.»
مراسم هایی در تعدادی از سالنها برگزار میشود که به آن (فشن شو) میگویند. در این مراسم، لباس هایی با قیمتها و طرح هایی عجیب به نمایش گذاشته میشوند. بهطورکلی میتوان گفت که این مراسم به دو صورت اجرا میشود.
در یک نوع، مانکنها وارد سالن میشوند و جلوی حضار «کت واک» میکنند.
در نوع دیگر، افراد یکجا ایستاده و یا نشسته هستند و حاضرین در سالن، به تماشا و بررسی لباس مانکنها میپردازند. بهطورمعمول در هر دو نوع اجرا، از موسیقی زنده و نورپردازی نیز استفاده میشود.
فشن شو میتواند در سالن اجتماعات، کنار دریا و یا حتی در جنگل برگزار شود. اگر شرایط آب و هوایی برای اجرا در محیط سرباز مناسب نبود؛ برخی از برندها، فضایی شبیه محیط طبیعی را درون یک سالن سربسته طراحی میکنند.
افراد در بازه سنی ۱۶ تا ۲۵ سالگی که داری اندام و پوستی زیبا و دندانهای سالمی هستند، برای اجرای زنده مُد و فشن انتخاب میشوند.
آموزش دادن به این مانکنها زمانبر است؛ بههمیندلیل، افراد ۱۶ تا ۱۸ ساله برای این کار انتخاب میشوند که تا چند سال بتوان از آنها استفاده کرد.
یک قانونی که در قرارداد با مانکنها وجود دارد این است که تا پایان زمان قرارداد، حق ندارند که برای یک برند دیگر کار کنند. البته لازم به ذکر است که پسازاینکه مانکن شهرتی کسب کرد، مبلغ قرارداد بهطور قابلملاحظهای افزایش مییابد.
لباس هایی که در فشن شوها به نمایش گذاشته میشوند، تاثیر مستقیم روی (مد) دارد. برخی افراد مانند مشتریان خاص و سلبریتیها توسط شرکت برگزارکننده نمایش مد، دعوت میشوند و بر روی نخستین ردیف صندلی مینشینند. البته سلبریتیها برای حضور در نمایش مد، مبالغ زیادی از آن شرکت میگیرند.
وجود یک سلبریتی در فشن شو، میتواند تأثیر زیادی در درآمد شرکت برگزارکننده نمایش بگذارد. چون خیلیها دوست دارند مانند سلبریتیها لباس بپوشند و از آنها الگو میگیرند.
بهطورکلی افرادی که در صنعت مد و لباس فعال هستند مانند طراحان، تولیدکنندگان، خریداران عمده، متخصصان فشن و دانشجویان طراحی در فشن شوها حضور پیدا میکنند تا از این فرصت درآمدزا استفاده کنند.
طی تحقیقات بهدست آمده، نرخ لباس در این مراسمها از ۳ میلیون تومان آغاز میشود.
چندی قبل، رئیس پلیس پایتخت از ممنوعیت فروش لباسهای زاب دار و مانتوهای جلو باز خبر داد و گفت: واحدهای صنفی باید البسهای که هویت ایرانی دارند و با شئونات اسلامی همخوانی دارند عرضه کنند. اگر مأموران پلیس در واحدهای صنفی لباسهایی را مشاهده کنند که به اصطلاح زاپ دارند یا خارج از شأن و شئون ایرانی و اسلامی هستند قطعاً لباسها جمع آوری و آن واحد پلمب میشود.
فرمانده انتظامی تهران بزرگ افزود: ۸۷ واحد صنفی که در واقع محل پاتوق اراذل و اوباش بودند و مردم از رفت و آمد آنها به آن محلها گلایه داشتند شناسایی و پلمب شدند.