در داستان کوتاه و علمی – تخیلی «زمین سرگردان» نوشته‌ی لی سیکسین (چاپ شده در مجله چینی Science Fiction World در جولای 2000)، نویسنده سناریویی را به تصویر می‌کشد که در آن رهبران سیاره توافق می‌کنند زمین را از منظومه شمسی خارج تا از فاجعه‌ی پیشرو فرار کنند. یک شعله‌ی خورشیدی در شرف از بین بردن زندگی بر روی زمین است و تنها راه نجات، خروج از موقعیت فعلی است.
البته که این داستان کاملا ساختگی است، اما آیا واقعا زمین می‌تواند منظومه شمسی را ترک کند؟
متئو سریوتی، مهندس هوافضا و مدرس مهندسی سیستم‌های فضایی در دانشگاه گلاسکو بریتانیا، در ایمیلی به رسانه لایو ساینس گفت: «این رویداد بسیار بعید است».
با این حال، همانطور که سریوتی توضیح می‌دهد، بعید به معنای غیرممکن نیست و راهی را پیشنهاد کرده که از نظر تئوری، انجام پذیر است.
او می‌گوید: «زمین می‌تواند از طریق کُنشِ یک جرم بین‌ستاره‌ای عظیم از مدار خود دور شود. این جرم باید از فضای بین‌ستاره‌ای عبور کرده و به منظومه شمسی بیاید و از نزدیک زمین رد شود.»
در این برخورد نزدیک که به «فلای بای» معروف است، زمین و جرم فضایی موردنظر، انرژی و تکانه مبادله می‌کنند و مدار زمین مختل می‌شود. اگر جسم فضایی به اندازه‌ی کافی سریع، پرجرم و نزدیک باشد، می‌تواند زمین را به یک مدار گریز در خارج از منظومه شمسی هدایت کند.
تیموتی دیویس، مدرس ارشد فیزیک و نجوم در دانشگاه کاردیف بریتانیا با این ادعا موافق است که زمین از نظر تئوری می‌تواند از منظومه شمسی بیرون رانده شود و فرضیه‌ی خود را در مورد چگونگی وقوع این اتفاق دارد:
همانطور که در حال حاضر می‌بینیم، سیاره‌ها در مدارهای پایداری به دور خورشید می‌چرخند. با این حال اگر خورشید با ستاره‌ی دیگری برخورد نزدیک داشته باشد، برهمکنش‌های گرانشی این دو ستاره می‌تواند مدارهای سیاره‌ای را مختل کند و بالقوه باعث خروج زمین از مدار فعلی‌اش شود.
البته دیویس خاطرنشان کرد که اگرچه این سناریو امکان پذیر است، اما وقوع آن در آینده‌ی نزدیک به شدت بعید به نظر می‌رسد.
دیویس گفت: «چنین برخوردهای ستاره‌ای بسیار نادر هستند. به عنوان مثال ما می‌دانیم که احتمالا ستاره‌ی «Gliese 710» در حدود یک میلیون سال آینده کاملا به خورشید نزدیک می‌شود. اما حتی این برخورد نزدیک هم احتمالا نمی‌تواند مدار سیارات را مختل کند».
انفجار هر بمب اتم حدود ۵۰ مگاتن انرژی آزاد می‌کند. برای خارج کردن زمین از مدار خورشیدی به ۱۰۲۱ مگاتن انرژی نیاز است
در حالی که بعید است نیروهای خارجی به این زودی‌ها زمین را از منظومه شمسی خارج کنند، اما آیا بشریت می‌تواند ماشین آلاتی بسازد که سیاره‌مان را به بیرون از منظومه شمسی بفرستد؟
دیویس در این باره می‌گوید:
انرژی مورد نیاز برای خارج کردن زمین از مدار و بیرون راندن آن از منظومه شمسی آنقدر عظیم است که وقوع آن تقریبا محال است. برای وقوع این اتفاق، لازم است ۱۰۲۱ مگاتن بمب هسته‌ای به طور همزمان منفجر شود.
حتی اگر چنین رویدادی عملی شود، چه اتفاقی برای زمین در خارج از منظومه شمسی خواهد افتاد؟ اگر سیاره‌ی ما برای همیشه به اعماق کیهان راه پیدا کند، چه تاثیراتی برای زندگی‌مان خواهد داشت؟
سریوتی می‌گوید: «زمین تا زمانی که توسط ستاره یا سیاهچاله‌ی دیگری بلعیده نشود، در فضای بین ستاره‌ای پرواز می‌کند». اما در عوض به محض خروج از منظومه شمسی، بخش اعظم حیات از روی زمین محو می‌شود.
سریوتی اضافه کرد: «بعید است که جو باقی بماند: آب و هوای جهانی زمین به دلیل تعادل دقیق تشعشعات وارده از خورشید و انرژی پراکنده شده به اعماق فضا، بسیار ظریف و شکننده است. اگر این تعادل بهم بخورد، دما بلافاصله و به طور چشمگیری تغییر می‌کند».
دیویس هم موافقت است که با دور شدن زمین از منظومه‌ی شمسی، حیات سیاره‌ای به طور کامل محو می‌شود.
سرنوشت نهایی زمین در صورت ترک منظومه شمسی
«اگر زمین منظومه شمسی را ترک کند، به احتمال زیاد، بخش عظیمی از حیات از بین می‌رود. تقریبا تمام انرژی موجودات زنده‌ی زمین از خورشید منشا می‌گیرد؛ یا به طور مستقیم (به عنوان مثال گیاهانی که فتوسنتز می‌کنند) یا به طور غیر مستقیم (مانند گیاهخوارانی که گیاهان را می‌خورند و گوشتخوارانی که از گیاهخواران تغذیه می‌کنند)»
در این سناریو، هر چه زمین از خورشید دورتر شود، دمای آن پایین‌تر می‌آید و در نهایت به طور کامل منجمد می‌شود. تنها منبع طبیعی باقی‌مانده از گرما، ناشی از فروپاشی عناصر رادیواکتیو در پوسته‌ی زمین خواهد بود.
دیویس توضیح می‌دهد که شاید برخی از فرم‌های زندگی، همچنان ادامه پیدا کنند اما آنها هم در نهایت، محکوم به فنا خواهند بود. «برخی از اکستریموفیل‌ها (حیوانات یا گیاهانی که می‌توانند در محیط‌های شدیدا ناهنجار زندگی کنند) ممکن است با کمک این انرژی زندگی خود را تامین کنند، اما احتمالا حیات پیچیده به طور کامل ناپدید می‌شود. این گرمای رادیواکتیو فقط به زمین اجازه می‌دهد تا دمایی در حدود ۲۳۰- درجه سانتیگراد را حفظ کند. دیویس می‌گوید:
در این دما، بیشتر جو نیز یخ می‌زند و زمین را به جهانی مرده و منجمد در حال چرخش در بین ستاره‌ها تبدیل می‌کند.
سریوتی با نگاهی دور به آینده، اضافه کرد که منظومه شمسی ما در نهایت به شدت دچار اختلال می‌شود و زمین از آن خارج یا به طور کامل نابود می‌شود.
ما پیش‌بینی می‌کنیم که کهکشان ما در مسیر برخورد با آندرومدا [نزدیک‌ترین کهکشان همسایه‌مان] در حدود ۴.۵ میلیارد سال آینده قرار دارد. چنین برخورد بزرگی با میلیون‌ها ستاره، احتمالا باعث فاجعه‌ای بزرگ در منظومه شمسی می‌شود!»
سریوتی افزود: «ضمنا پیش‌بینی می‌شود که خورشید در حدود ۵ میلیارد سال آینده، بزرگ شود و زمین را ببلعد».
البته لازم نیست نگران باشیم؛ فعلا چند میلیارد سال زمان داریم تا سرنوشت شوم خود را تغییر دهیم!
227
